Confederalisme: tijd voor ‘out of the box’-denken

Confederalisme is een woord waarvan de Doorbraak-lezer weet dat ik het niet meer wil gebruiken. Het is voor mij ook beslist geen conditio sine qua non. Het is zelfs geen eis of eisje. Eigenlijk wil ik ook geen staatshervorming: eindeloze onderhandelingen over bevoegdheden die ‘overkomen’, met op het eind een document van honderden bladzijden waarover de onderhandelaars zeggen dat ze zeer tevreden zijn. Zij zijn op dat moment de enigen die dat denken. Dit bewijst de geschiedenis.

Dwingende prioriteiten

Het woord ‘communautair’ heeft voor maximum 10% van de bevolking een positieve connotatie. Ik ken politici in wiens mond dat woord bestorven ligt, maar voor 90% van de mensen schommelt de connotatie tussen onverschillig en afkerig. Waarom geen staatshervorming? Omdat het niet kan, simpel, en eigenlijk ook niet mag vanwege andere dwingende prioriteiten. En u weet: voor de meeste problemen zijn er oplossingen. Voor een klein aantal problemen zijn er die niet, en die problemen noemen we feiten. Hier zitten we in het tweede scenario.

Maar in tegenstelling tot zo goed als alle andere politieke commentatoren (de echte, de pretenders en de politici die de commentatoren napraten omdat ze dan in de media een wit voetje kunnen halen) verwijt ik de politieke partijen niets. Anders dus dan én Carl Devos én Jan Segers. De partijen doen wat ze moeten doen. Geloof er dus niets van als wordt gezegd dat ze alleen met zichzelf bezig zijn, en niet met u of met het land. Dat klopt niet. Zelfs in de wetenschap dat het hele politieke systeem door verschillende oorzaken vandaag zwaar onder druk staat, dan nog klopt het niet.

Botsende maatschappijmodellen

De meeste commentatoren vinden dat politieke partijen in staat zouden moeten zijn om hun partijprogramma’s (met dank aan Egbert Lachaert) ‘ritueel te verbranden’. Ze moeten dus alle mensen die nog enig geloof hebben in de politiek – en die zijn er nog wel, behoorlijk veel zelfs, en ondanks alles – gewoon zeggen: sorry, jullie hebben wel vanuit een overtuiging, een overweging of een gevoel voor ons gestemd, dank daarvoor, maar de essentie van waarvoor we staan, dat gaan we opgeven. En we vervangen die essentie à la Mathias De Clercq door een paar woorden die niets betekenen: verbindend, progressief, hoopgevend, swingend, …

Het is eigenlijk net omgekeerd: net omdat die partijen begaan zijn met de mensen, met u, met het land, kunnen ze geen stap vooruit. En voor alle duidelijkheid: dat geldt voor ALLE partijen. Dus ook voor de PS, voeg ik daar gaarne aan toe. Wat we meemaken is niets meer of minder dan een radicaal, frontaal en diametraal verschil tussen maatschappijmodellen.

Het ene is gericht op economische groei als basis voor welzijn. Het andere op welzijn dat gefinancierd wordt met geld dat (via belastingen) gehaald wordt waar het zit, en dus – vanwege de wet van de grote getallen – bij de werkende middenklasse. En – we moeten alles zeggen – het was Herman De Croo die in een interview op de RTBF een jaar of tien geleden er al op wees dat van elke euro belastinggeld die binnenkomt 0,8 euro uit Vlaanderen komt. En je kan van Herman veel zeggen, maar een domoor is het niet, en een flamingant evenmin.

Acute begrotingscrisis

Beide modellen hierboven zijn – laten we wel wezen – legitiem én gelegitimeerd door de kiezers, maar, vooral vanwege financiële consequenties en urgenties, onverzoenbaar. Want daar volg ik Jan Segers wel: ons elke dag fors aanzwellende begrotingstekort is het eerste, grootste en belangrijkste probleem dat moet worden aangepakt. Vóór er ook maar van enig ander beleid sprake kan zijn. Ik viel van mijn stoel toen ik hoorde dat Groen-voorzitster Almaci vorige vrijdag zei dat de lage rentestand hét moment was voor investeringen en dat die losstaan van de begroting. Niets staat los van de begroting. Maar helaas, ook daar bots je op dat diametrale verschil: het verschil grosso modo tussen meer inkomsten door meer belastingen en meer inkomsten door harder en meer te werken.

En nu ga ik iets zeggen dat vele Doorbraak-lezers zal boos maken. Ik ben zoals de grote meerderheid van de Vlamingen: ik wil Belg blijven, ook al ben ik een Vlaming die vindt dat de staat dringend en dwingend moet worden gereorganiseerd. En ja, 1830 was een culturele vergissing zo groot als een huis, maar ik geloof niet dat wij, the people, beter gaan worden van de bruuske stopzetting van een politiek feit van 190 jaar.

Zelfs al ben ik er diep van overtuigd dat wanneer ‘it becomes necessary for one people to dissolve the political bands which have connected them with another […] that they should declare the causes which impel them to the separation’. Zoals het in de Amerikaanse Declaration of Independence staat. Als de een voor de ander een beletsel wordt voor de fameuze pursuit of happiness dan is het […] the Right of the People […] to institute new Government […] to effect their Safety and Happiness.

Zo ver zijn we nog niet, denk ik, hoop ik. En mocht het ooit zo ver komen – wat ik dus uitdrukkelijk niet wens – dan leren én Catalonië én de Brexit dat we dat beter niet beslissen met een meerderheid van iets boven de 50%.

Een nieuwe bocht van Bracke?

Hoe komen we er dan wel uit? Via respect voor de verschillende keuzes in Noord- en Zuid-België. Als we dat nu gewoon eens zouden aanvaarden. We denken verschillend, laten we dan ook verschillend handelen. In de gezondheidszorg, migratie, werk, economie. Noem maar op. En we blijven wel solidair: het is niet de bedoeling dat we onze buren van de ene dag op de andere in de ellende storten. Want het is normaal dat wie meer heeft, meer geeft, maar wel in verantwoordelijkheid, en transparantie. Transparantie is hét woord van de 21^ste eeuw.

Maar dus ook verantwoordelijk. Want als ik uw geld mag uitgeven, en mij voor de rest daar niets moet van aantrekken, en u het mijne, dan is het 1000% zeker dat we binnen de kortste keren allebei failliet zijn. Net zoals er geen taxation kan zijn zonder representation, kan er evenmin spending zijn zonder accountability. En al wat we doen moet op relatief korte termijn de begroting ten goede komen.

Ik ben er: dit is echt en serieus ‘samenwerkingsfederalisme’. Et on le fait pour sauver la Belgique. Ik geef toe, bescheiden lijkt het niet, maar het is een nieuwe ‘Bocht van Bracke’. Ik ben wereldberoemd voor dingen die mij overkomen. Ik heb toen ik 16 was – geloof het of niet – een voor onze ploeg winning goal gemaakt omdat ik in de weg stond en de bal knalde op mijn schouder en vloog zo met een bocht het doel in. Ook toen al. Een bocht dus. Voor de N-VA, maar ook voor alle anderen. Allicht zoals de vorige keer: eerst alom verketterd, maar daarna…