De factchecker gefactchecked

Op 24 juni 2021 publiceerde Doorbraak een interview met Dr. Robert Malone. We noemden hem ‘een pionier in de wereld van mRNA vaccins.’ In het interview met onze redacteur Winny Mattheussen spreekt dr. Malone zijn bezorgdheid uit over fundamentele ethische principes in verband met het massaal wereldwijd toepassen van de mRNA vaccins. Dat gaat dan met name over de vraag hoe de actieve bestanddelen van de vaccins zich verspreiden doorheen het lichaam.

Hoe zit dat met spike-proteïnen en klopt het dat die vrij circuleren? Kan dit in verband gebracht worden met beroertes? Hoe zit dat met het doorbreken van de bloed-hersens barrière? Of met het ophopen van spike proteïnen in de eierstokken?  En worden bijwerkingen wel voldoende gerapporteerd of is er een tendens om deze te weinig te rapporteren? Kortom: legitieme vragen die niet onbelangrijk zijn in het hele vaccinatiedebat.

Noteer dat onze redacteur Winny Matheeusen zelf al tweemaal gevaccineerd is met het Pfizer/bioNtech vaccin. Hij kan dus bezwaarlijk weg gezet worden als anti-vaxxer.  

Drie dagen Facebook ban

Het interview werd buitengewoon veel gelezen. Het werd ook vaak gedeeld op Facebook. Een tijd geleden viel op dat al de gebruikers die het artikel deelden, voor minstens 3 dagen verbannen werden van Facebook. Vreemd. Maar ach, er worden al zo vaak meningen gecensureerd en verbannen.

Factcheck bij Knack

Maar dan, op 13 juli 2021, verschijnt plots een ‘factcheck’ bij Knack. Aanleiding is een mail over ene Luc De Wandel, ex-hoofdredacteur van de gratis krant De Zondag. Luc De Wandel had ons interview gedeeld op Facebook en werd prompt 3 dagen in de ban geslagen op dat platform.

Karin Eeckhout, factchecker bij Knack gaat daarop aan de slag om de censuur door Facebook te verantwoorden. Zij vindt twee argumenten. Ten eerste is er de bewering van de auteur van het facebookbericht dat dr. Robert W. Malone de uitvinder is van de mRNA-vaccins. Ten tweede is er de bewering van Malone dat de vaccins nog in testfase 3 zitten. Beide feiten krijgen van de ‘factchecker’ de kwalificatie ‘onwaar’.

In de inleiding van de ‘factcheck’ stelt Eeckhout het volgende: ‘De tekst bevat enkele feitelijke onjuistheden. Zo is Malone niet de uitvinder van de mRNA-vaccins en zitten de in ons land gebruikte vaccins tegen het coronavirus niet meer in testfase 3.’

Opzettelijke verwarring?

Op slinkse wijze verwart Eeckhout een uitspraak van De Wandel, een Facebookvolger van Doorbraak als zou Malone de uitvinder zijn, met het interview zelf. Terwijl wij hem consequent een pionier noemen.

Eeckhout stelt het volgende: ‘Zijn ontdekkingen worden beschouwd als cruciaal voor de huidige covid-19-vaccinstrategie’, schrijft hij zelf. Maar die informatie vinden we niet terug bij andere bronnen.’

Merkwaardig genoeg geeft Eeckhout daarna zelf een voorbeeld van het pionierswerk van Dr. Malone, maar wil ze hem toch geen pionier noemen.

Controverse en Nobelprijzen

De controverse over de rol van Malone in de ontwikkeling van mRNA vaccins kadert in de strijd om een Nobelprijs. Die prijs schijnt enig aanzien te genieten in wetenschappelijke kringen waardoor concurrenten alles in het werk stellen om elkaar de loef af te steken.

De claim van Malone, samen met zijn kritiek op de huidige mRNA-vaccins, hebben geleid tot een poging om de rol van Malone uit de annalen weg te gommen. Zo werd zijn LinkedIn-pagina offline gehaald, enkel om na protest terug online te komen. Tevens werd het artikel op Wikipedia, waarin zijn rol als pionier in de ontwikkeling van de vaccins werd vermeld, aangepast zodat elke verwijzing naar Malone verdween.

Maar internet vergeet niet. Er bestaan tools zoals The Wayback Machine. Op Archive.org is de vorige versie van het lemma op Wikipedia dan ook terug te vinden. Daarin wordt de rol van het onderzoek aan het Salk Institute en bij de start-up Vical expliciet vernoemd. Voetnoot 15 vermeldt ook expliciet Malone als auteur van de daaruit voortkomende publicatie.

De bewering in de factcheck ‘In artikels over de totstandkoming van de mRNA-vaccins tegen het coronavirus wordt de naam van Malone niet genoemd’ klopt dus niet. Malone werd wel degelijk vernoemd in het Wiki-lemma, maar door een recente aanpassing op 16 juni 2021 uitgegomd. Op zich zou dit gegeven ook een grondige factcheck verdienen, maar daar waagt Eeckhout zich niet aan.

De rol van Katalin Karikó

Verder baseert dr. Pieter Cullis zijn onderzoek op het pionierswerk van Malone. Cullis houdt verschillende patenten aan die betrekking hebben het gebruik van lipidedeeltjes om mRNA in cellen te introduceren. Die technologie werd door Pfizer/BioNTech gebruikt bij de ontwikkeling en productie van het Comirnaty™ vaccin.

De door Knack aangehaalde dr. Katalin Karikó, Senior Vice President bij BioNTech, legt eveneens een claim op de ontdekking van de mRNA-vaccins. Wie uiteindelijk met de eer mag gaan lopen zal waarschijnlijk door het Nobelcomité worden beslist.

Over de testfases

Het tweede deel van de ‘factcheck’ probeert Malone’s bewering dat de vaccins nog in testfase 3 zitten te weerleggen. Volgens de ‘factchecker’ van dienst is die bewering onwaar. Nochtans werd enkel een voorwaardelijke goedkeuring gegeven om de vaccins op de markt te brengen. De voorwaarden om een definitieve goedkeuring te bekomen, zijn het aanleveren van bijkomende data. Die data worden geleverd vanuit een testfase 3.

In de ‘factcheck’ stelt Eeckhout in Knack zélf uitdrukkelijk dat fase 3 en fase 4 kunnen overlappen. Dit is momenteel het geval. Zolang de geëiste bijkomende data niet worden aangeleverd, blijft fase 3 dus lopen. Dit geeft Eeckhout ook toe, maar ze omschrijft die overlapping zodanig vaag dat ze het niet letterlijk toe moet geven.

We wijzen er ook even op dat het laatste advies van de Hoge Gezondheidsraad d.d. juli 2021 uitdrukkelijk vermeldt dat de fase 3-studie rond het inzetten van de vaccins bij 12- tot 15-jarigen zeer beperkt is. Letterlijk stellen de leden van de HGR dat ‘…de steekproeven in klinische studies voor kinderen en adolescenten die aan het in de handel brengen voorafgaan nog steeds zeer klein zijn’. Zolang niet alle data worden aangeleverd om tot een definitieve goedkeuring te komen, blijft fase 3 dus doorlopen.

Samenvattend:

• wij hebben nooit beweerd dat Malone ‘uitvinder’ is van het mRNA vaccin. Wij noemden hem een pionier en kunnen aantonen dat hij wel degelijk door andere bronnen ook als dusdanig vermeld werd. Knack zelf geeft een voorbeeld van zijn pionierswerk maar vindt het toch een valse bewering om hem pionier te noemen.
• Knack geeft zelf aan dat fase 3 en fase 4 kunnen overlappen. We tonen aan dat fase 3 inderdaad nog blijft doorlopen. Toch vindt Knack het een valse bewering om te zeggen dat de vaccins nog in een testfase zitten

Dissidente meningen

Journalistiek heeft tot taak om vanuit verschillende invalshoeken actuele onderwerpen te behandelen. Ook dissidente meningen die afwijken van het officiële narratief moeten aan bod kunnen komen.

Woord en wederwoord zijn hierbij van fundamenteel belang. Knack lijkt dit basisprincipe niet te respecteren. Noch Malone, noch ikzelf als auteur van het ‘gefactcheckte’ interview, werd de kans geboden een wederwoord te formuleren. Nochtans beschikt de ‘factchecker ‘van dienst over mijn contactgegevens. Ze volgt mij – tot op het moment van schrijven van dit recht van antwoord – op Twitter.

Overigens betekent een interview met Dr. Malone niet per definitie dat alles wat hij zegt ook mijn mening is of de mening van Doorbraak. Integendeel: Doorbraak.be is een pluralistisch platform. Wij vinden het belangrijk om wetenschappers met autoriteit in hun vakgebied gefundeerde meningen te laten geven. Zeker als het gaat om onderwerpen waarover maar één enkele mening toegelaten lijkt. Is dat niet de essentie van journalistiek?