‘De magische twee-uur-grens’

Afgelopen zondag werd in Berlijn het oude marathonrecord verpulverd (dat woord komt steevast terug) door de echte en enige marathonkoning, de Keniaan Eliud Kipchoge. Op 2u01:39 liep hij gezwind als een gazelle over de meet. Dat is gemiddeld meer dan 20 km per uur, de snelheid waarmee wij naar de bakker fietsen. De magische grens van twee uur is in zicht, luidt het verder, het is een kwestie van tijd voor die muur doorbroken wordt. En de eer zal zonder twijfel een Keniaan of Ethiopiër te beurt vallen.

Jaloers als we zijn zouden we enig positief racisme aan de dag kunnen leggen, en uitweiden over de Kalenjin-stam waartoe Kipchoge en de meeste Keniaanse hardlopers behoren. Hun benen en voeten zijn niet zoals de onze. Door een specifiek samenspel van achillespees en kuitspier draaien ze tientallen kilometers lang op souplesse en een uitzonderlijke energie-efficiëntie. Dat heeft dan weer te maken met het feit dat de Kalenjin traditioneel geduchte veerovers waren, die op een nacht soms honderd kilometer aflegden om kuddes bijeen te drijven en naar hun dorp te brengen. Wie daarin slaagde was een held, kreeg de mooiste vrouwen en plantte zich enthousiast voort: zo zouden die Kenianen door natuurlijke selectie aan hun formidabel onderstel gekomen zijn. Zijn wij, blanke dikbuiken, weer gerust gesteld: stelende negers met een evolutionair voordeel, daar kan je niet tegen op, het is gewoon nie

Anderzijds verbindt die Eliud Kipchoge, bijgenaamd ‘de filosoof’, zijn successen met een ascetische levenswijze. Naar het schijnt maakt hij zelf het eten klaar op een kamp voor jonge atleten en kuist de toiletten. Zijn advies: ‘Train jezelf in zelfdiscipline, klaag nooit, leer gevoelens en verleidingen te onderdrukken en maak zelfdiscipline tot je levensstijl.’ Dat vind ik fantastisch, zo’n loper-filosoof. Berichten over door de overheid georganiseerde doping laten dan weer een ander geluid horen.

Zwart-Afrikaans nationalisme

Die trainingskampen voor hardlopers worden door Kenia alleszins zeer serieus genomen.De euforie rond de marathonprestaties wordt meer en meer gelinkt aan nieuw zwart-Afrikaans nationalisme. Op zich is dat etnische zelfbewustzijn geen slechte zaak: het kan de Zuid-Noord-migratie indijken of zelfs omkeren. Bovendien zorgen die prijzenpakkers blijkbaar voor nogal wat vreemde deviezen en vormen ze in Kenia zelfs een economische sector op zich.

Het schoentje wringt elders: de marathonhype (‘de magische twee-uur-grens’), zal de jeugd, behalve zij die geroepen zijn tot de status van topatleet, niet echt aanzetten tot meer bewegen. Integendeel zelfs, hoe hoger en mythischer de prestaties van superatleten, des te breder wordt de kloof met de belabberde conditie van de modale planeetbewoner. Was honger in de derde wereld de vorige eeuw de grote doder, vandaag heet de killer obesitas.

Het aantal kinderen met zwaar overgewicht (Body Mass Index hoger dan 30) is de laatste veertig jaar vertienvoudigd, waarschuwt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Als de trend zich doorzet zijn er in 2022 wereldwijd meer obese kinderen en tieners, dan met ondergewicht. Het fenomeen doet zich voor in ontwikkelingslanden en de opkomende economieën zoals China en India, maar evengoed in de rijke industriële regio’s, met name de VS, Europa, Zuid-Oost Azië. Ook voor Vlaanderen zijn de cijfers alarmerend: momenteel hebben zo’n 18 procent van de jongeren tussen 11 en 18 overgewicht of obesitas.

Big Mac en Coca-Cola

Foto Reporters

De oorzaken zijn niet ver te zoeken. Enerzijds de voedingsindustrie en het fatale suiker/vet-duo dat zich via de reclame nog steeds opdringt als dominant en betrekkelijk goedkoop voedsel. De Big Macs, pizza’s en Coca Cola’s als deel van de jongerencultuur, geraffineerd gepromoot via de sociale media en ondersteund door een heel arsenaal van socioculturele randanimaties. Een rapper eet nu eenmaal geen spruitjes of spinazie: gezond voedsel is niet hip.

Anderzijds is er het even bekende euvel van het gebrek aan beweging. Door de gestage opmars van het digitale instrumentarium (pc, smartphone, de gamecultuur) vluchten jongeren steeds meer in de virtuele- en cyberruimte, beleven allerlei hectische avonturen terwijl ze eigenlijk op hun stoel vastgekluisterd zitten. Ook daar is het appèl van de publiciteit en de commerciële druk (die ook altijd met sociale druk gepaard gaat) enorm. En ook daar is the sky the limit.

Gaan exploten als die van Eliud Kipchoge voor een omslag zorgen? Ik vrees van niet. Hoe meer er getoeterd wordt over die magische twee-uur-grens, hoe meer die verhalen thuishoren in de categorie van het fantastische, transcendente. Ze benaderen het stadium van het surreële, en het verhaal van de Afrikaanse atleet met zijn supergestel zal dat gevoel van onhaalbaarheid nog versterken.

Ondergang van het Avondland

Het is de keerzijde van topsport en de journalistieke hypes daarrond: het voorbije WK voetbal heeft niet zozeer mensen aangezet om zelf te sporten, dan wel om veel Jupiler te drinken, voor de gelegenheid omgedoopt tot Belgium. Waarbij ook het zakje chips en andere vetmakers behoren. Sport wordt dan vooral een kijksport voor vadsige consumenten die eventueel ook nog een gokje wagen via Ladbroke en konsoorten.

Bron: Vlaamse Gemeenschap/Agentschap Zorg en Gezondheid

De wereldwijde gezondheidscrisis die het WHO voorspelt, met hart- en vaatziekten, diabetes en een hele rist kankers als primaire doodsoorzaak, zal dan mogelijk leiden tot de etnische dominantie van de plek die vandaag netjes groen gekleurd is op de obesitas-atlas (kaartje hiernaast): Afrika.

De beelden van ondervoede negertjes die om ons medelijden vragen, worden zo langzamerhand gedateerd. Dat brengt ons weer op de inleiding van deze column: het dominante blanke ras zou wel eens helemaal van zijn voetstuk kunnen tuimelen en evolutionair ten onder gaan. Daarvoor hebben we dan zelfs geen islam of sharia nodig: we vreten onszelf wel kapot.

Moge de fitheid van de Keniaanse superatleet daarom niet alleen onze bewondering opwekken, maar ook de alarmklok luiden in het Avondland: sjot de snotneuzen naar buiten, geld voor jeugdverenigingen en sportclubs is op dit moment beter besteed dan subsidies aan SM-cabaretten à la Fabre. Neen, die kon ik niet laten liggen, ook tafelspringen is een vorm van lichaamscultuur.