De neergang van Theresa May

Wat een contrast. Omgeven door politieagenten sprak de verkozen vertegenwoordiger van de natie met leden van de hulpdiensten. De vrouw van eenvoudige afkomst had liever geen ontmoeting met slachtoffers omwille van ‘veiligheidsredenen’. Een dag later sprak de erfelijke vertegenwoordiger van de natie met slachtoffers en familieleden. Lijfwachten keken vanop een afstand toe terwijl de hooggeboren vrouw de tijd nam om te luisteren. ‘Veiligheidsredenen’ klonk plotseling wel een heel goedkoop excuus.

‘A tale of two leaders’ kopte The Daily Mirror,  de enige linkse tabloid in het Britse perslandschap. De koude Theresa May wordt gecontrasteerd met een begripvolle Queen. Van de rechtse pers moet May het niet meer hebben. The Daily Mail bijvoorbeeld noemt haar onmenselijk. Sinds vorige zomer al spreekt het conservatieve weekblad The Spectator consequent van ’the Maybot’.

Hoogmoed komt voor de val

En te denken dat Theresa May nog geen twee maanden terug onaantastbaar leek. Deze verlegen dochter van een dominee had sinds haar aantreden als premier in juli 2016 de partijteugels strak in handen. Ze was de kampioen van wat een ‘harde brexit’ wordt genoemd. Ideologisch bracht ze de conservatieven naar het centrum. Op het partijcongres in de herfst van 2016 maakte ze een einde de besparingsdrift van de partij. Thatchers schaduw werd door May afgeworpen. De staat was geen vijand meer van de Tory’s. ‘Ze parkeert haar tanks op de gazons van Labour’, klonk de analyse. Aan het begin van dit jaar loodste ze de wetgeving voor de officiële scheiding van de EU door het parlement. In maart tekende ze de papieren. May genoot het imago van een daadkrachtige leider.  In de peilingen stond ze 24% voor op haar socialistische uitdager Jeremy Corbyn. En toen schreef ze verkiezingen uit.

Dat besluit nam ze tijdens een wandelvakantie. Haar man overtuigde haar. De machinerie van de Maybot vertoonde snel de eerste mankementen. De premier had toch tot ten treure toe herhaald dat ze geen verkiezingen zou uitschrijven? De slogan, ‘Strong and stable leadership’, werd gauw ongeloofwaardig. Ze geloofde hem zelf niet en ze was hem liever kwijt dan rijk. May’s houterige gedrag wanneer ze met kiezers sprak, smeerde de pers breed uit. De campagne was strak geregisseerd. Té strak. Lokale reporters mochten de premier niet interviewen. Arbeiders mochten geen onverwachte vragen stellen wanneer ze een fabriek bezocht. Als ze een ongemakkelijke vraag kreeg dan antwoordde ze met voorgekauwde zinnen. Het optreden van de socialistische voorzitter Corbyn verschilde fel van de premier. Hij sprak ongegeneerd met mensen. De man was ook vaak te zien bij een massa. May quasi nooit. Corbyn week niet af van zijn partijprogramma dat voor een grote groep critici onbetaalbaar leek. De premier keerde bij de eerste tegenwind haar kar om het electoraat en het commentariaat te paaien. ‘Strong and stable?’ De slogan werd gepersifleerd als ‘Weak and wobbly’.

Weak and wobbly

De televisieoptredens bevestigden en versterkten het beeld alleen maar. ‘U was toch tegen een brexit? Nu bent u voor? Waarom zou het volk u moeten geloven? U was toch bevoegd voor de besparingen in het veiligheidsbeleid? Waarom zou het volk veiliger zijn onder u? U wilt toch verder snoeien in het gezondheidsbeleid? Waarom zou de sociale zekerheid in goede handen zijn bij u?’ May reageerde ofwel met altijd dezelfde zinnen naast de kwestie of ze verstijfde en keek de vraagsteller vernietigend aan.

De verkiezingsuitslag werd een koude douche. Ze arriveerde in de vroege ochtend van 9 juni met haar man op het partijhoofdkwartier. Er stond haar geen kransje van medewerkers op te wachten. De uitslagen liepen volop binnen. De 24% voorsprong was gesmolten als sneeuw voor de zon. ‘Ik kom nu over als een zwakke leider’, zei ze tegen iemand in de omgeving. Dat beeld schudde ze niet meer van haar af. Later op die dag klonk ze voor de camera’s stoer: ‘Ik vraag Hare Majesteit de toelating om een regering te vormen’. Maar in de media verschenen Whatsapp-berichten van Tory’s die Boris Johnson aanmoedigden om haar voorzitterschap uit te dagen. Johnson houdt zijn bek echter nog in zijn pluimen. Het is nog te vroeg. De partij kan nu geen nieuwe voorzittersstrijd bolwerken. Nog niet. Labour verloor dan wel voor de derde keer op rij een verkiezingsstrijd, de partij is de morele winnaar van de stembusslag. De Tory’s haalden sinds de jaren 80 niet meer zo’n hoog kiezerspercentage. Het baat niet. De partij heeft geen volstrekte meerderheid. Ze klampen zich nu vast aan de macht. Intussen liet de voorzitter van de Schotse Tory’s, Ruth Davidson, duidelijk verstaan geen harde brexit te wensen. De minister van Financiën Philip Hammond wil het ook niet meer. Brexitminister David Davis mildert zijn toon. De naaste communicatiemedewerkers van May werden ontslagen. Michael Gove, altijd al een tegenstander van May, is opnieuw minister. De premier trekt niet langer aan de touwtjes. Zodra de overeenkomst met de Noord-Ierse unionisten enige stabiliteit vertoont, zit May op de schop.

Grenfell Tower

De ramp met de woontoren in het hart van Londen wordt een belangrijk onderdeel in de steile neergang van May. Opnieuw lukt het haar niet om op de juiste manier te communiceren. De sociale media delen met plezier de beelden van een woedende en jouwende menigte die achter de dienstwagen van de premier aanloopt. Op dezelfde dag ging ze volledig onderuit in een gesprek met de BBC. Andrea Leadsom, de fractievoorzitter van de Tory’s in het Lagerhuis, dook plotseling op bij de nabestaanden van de ramp. Ze onderging de woede van de bewoners kalm. Nog geen jaar terug was Leadsom samen met May de favoriet om David Cameron als premier op te volgen. May werd toen al verweten te veel van Westminster te zijn en te weinig van de wereld erbuiten. Leadsom trok zich onder druk terug uit die race na een foute uitspraak over de kinderloosheid van May.

‘Ze blijft nog even premier’, voorspelt Tory-coryfee Michael Portillo. ‘Maar ze haalt de partijconferentie niet’. Die conferentie vindt plaats binnen vier maanden tijd.

Het premierschap van May is zoals haar papieren tijdens haar ontmoeting met de Franse president: gone with the wind. 

Foto: (c) Reporters