De Schotten willen in de EU en uit het VK

Een meerderheid van de Schotten stemde, zoals intussen algemeen geweten is, niet voor een brexit. Nicola Sturgeon, de First Minister van Schotland, duwde op 24 juni meteen op het gaspedaal en maakte zich sterk dat Schotland een aparte deal met de EU zou kunnen sluiten. Zelfs de grote nationalistenvriend Guy Verhofstadt omhelsde Sturgeon en haar Scottish National Party figuurlijk en opperde dat Schotland een deel van de EU kon blijven. De snelheid waarmee de First Minister handelde was verbluffend en deed de hele politieke kaste van Groot-Brittannië verbleken. Sturgeon verklaarde dat een nieuw onafhankelijkheidsreferendum op de tafel lag.

De Conservatives, hopeloos verdeeld voor en na het referendum, slaagden er minstens even verbluffend in hun eenheid terug te vinden onder het schild van Theresa May, de nieuwe premier van het VK. May trok meteen naar Schotland. ‘Ik kom laten zien met welke toewijding ik de kostbare band tussen Engeland, Schotland, Wales en Noord-Ierland wil behouden’, was haar boodschap aan de Schotten. De premier garandeerde de Schotse regering dat er een Britse benadering van de brexit zou plaatsvinden. Dat betekent dat alle naties van het koninkrijk worden betrokken in de onderhandelingen.

Sturgeon vond dit een positief signaal, maar ze verloor wel de strakke wind in de zeilen terwijl May alle kaarten in handen heeft. Nicola Sturgeon dreigde immers steevast met een Schots veto tegen een brexit, maar de woordvoerder van de First Minister ontkent dit inmiddels. ‘We hebben nooit beweerd een veto te bezitten tegen het brexitproces of tegen de timing van het in werking stellen van artikel 50.’ Waarom? Omdat de Schotten dit wettelijk niet kunnen. Ook de dreiging van Sturgeon om de brexit te blokkeren via een parlementaire procedure bleek hol. Het was de voormalige First Minister Alex Salmond die daarop wees: ‘We kunnen dat niet, omdat het Lagerhuis hierin het laatste woord heeft’. De Attorney General – een Britse juridische topfunctionaris – bevestigde dit: ‘Geen van de delen van het VK bezit een veto, maar ze kunnen wel worden geraadpleegd’.

Vanuit Brussel volgden enkele koude douches voor de Schotten. De EU-parlementsvoorzitter Martin Schulz liet verstaan dat Schotland de EU zal moeten verlaten met de rest van het VK. De Spaanse premier was, om Catalaanse redenen, ongemeen direct: ‘Als het VK eruit stapt, dan stapt Schotland eruit’. Dat is ook het officiële standpunt van Frankrijk. Voorzitter van de Europese Commissie Jean-Claude Juncker en voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk noemden de Schotse bezwaren een binnenlandse aangelegenheid van de Britten.

Nicola Sturgeon hoopt nu op een ‘omgekeerd Groenland’-akkoord. Groenland trok zich, na het verkrijgen van ‘home rule’ van Denemarken, uit de Europese Economische Gemeenschap. Of dit een optie is, zal de komende tijd moeten blijken. Inmiddels is een meerderheid van de Schotten gewonnen voor de onafhankelijkheid.

Dit artikel kadert in het project ‘Soevereiniteitsbewegingen in Europa’ dat tot stand komt met de steun van de Vlaamse overheid.

Foto: (c) Reporters