De vlucht van de ‘staatsdragers’

Laat ons wel wezen. De post van adjunct-secretaris-generaal van de Oeso, de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling, is een hoge ambtenarenbaan, maar een grote internationale uitstraling gaat er niet van uit. In België werd de indruk gewekt dat Leterme vanaf volgend jaar een plaats ging bekleden die boven zijn huidige status van Belgisch eerste minister zou staan. Dat is niet zo. Als de andere adjuncten, Padoan, Boucher of Tamaki in de Wetstraat zouden neerstrijken, zouden ze waarschijnlijk nog niet eens de krantenkolommen halen. Overigens, zelfs de naam van de grote baas, de secretaris-generaal van de Oeso, zou op een quiz door niet velen worden geraden. Het gaat om de Mexicaan Angel Gurria.

Eerste regeringsleider
Yves Leterme is de eerste zittende premier die een dergelijke functie opneemt bij de Oeso, want die organisatie kiest haar belangrijkste medewerkers normaal uit hoge ambtenaren, diplomaten en af en toe ook al eens een minister, maar nooit eerder een regeringsleider. Leterme vervangt de Nederlander Aart de Geus, die ooit minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid was en nu terugkeert naar Nederland om er voorzitter te worden van het Strategisch Beraad van het CDA. Leterme vervangt dus een ideologische broeder in de Oeso.

Dat betekent niet dat de Oeso onbelangrijk is. De organisatie stelt geregeld interessante rapporten op, maar is meer een respectabel studiegenootschap op sociaal en economisch terrein dan een echt beleidsbepalend orgaan. Als Elio Di Rupo het zich kan permitteren de aanbevelingen van de Europese Unie in zijn formatienota te negeren, dan is dat nog veel gemakkelijker voor de wensen van de Oeso, die overigens voor een groot deel gelijk lopen.

Yves Leterme, een man met ook ambtelijke ervaring als auditeur in het Belgische Rekenhof en administrateur bij het Europees Parlement, is misschien wel de juiste man om deze hoge ambtenarenpost te bekleden. Daar is niets fout mee.

Maar het afscheid kwam toch over als een vlucht. Editorialiste Béatrice Delvaux van Le Soir schreef zelfs :  ‘Hoe moet je de Belgen vragen nog in hun land te geloven als de eerste onder hen België laat vallen’. De andere grote Franstalige commentator, Francis Van de Woestyne van La Libre Belgique, verweet hem  zijn ‘erfenis’  (‘Il nous laisse un douloureux souvenir: une N-VA à plus de 30 %’). Grote dankbaarheid was er zeker niet.

Nog meer vluchters
Leterme was niet de enige die in enkele maanden tijd de Belgische politiek liet varen. Zijn partijgenote Inge Vervotte, federaal minister van Ambtenarenzaken en Overheidsbedrijven, koos voor de zorgsector. Ze werd ondertussen al aangesteld tot voorzitter van de raad van bestuur van de vzw Emmaüs. Dat klinkt misschien niet indrukwekkend, maar deze vzw telt meer dan 5600 personeelsleden, ongeveer 300 zelfstandige artsen en 500 vrijwilligers. In 2010 bedroeg de jaarlijkse omzet 430 miljoen euro. Daarenboven wordt beweerd dat deze baan een opstapje kan zijn naar een nog veel grotere functie binnen de christelijke zuil.

Na Yves Leterme verliet een andere grote naam de Belgische politiek. Frank Vandenbroucke, gewezen federaal en Vlaams minister, zag het niet meer zitten als senator en stapte helemaal uit de Belgische politiek. Vandenbroucke wil zich helemaal wijden aan enkele wetenschappelijke onderzoeksprojecten, naast zijn lesopdrachten. Het afscheid van de eigenzinnige sp.a-politicus kwam plots, maar voor velen toch niet onverwacht. Vandenbroucke lag na talrijke incidenten soms behoorlijk in ruzie met zijn eigen partijgenoten.

De ‘afscheidnemenden’ hebben één kenmerk gemeen. Ze maakten allemaal deel uit van ‘staatsdragende partijen’, die zich op tijd en stond beroepen op hun grote verantwoordelijkheidszin en staatsmanschap. Maar nu wordt zeer moeizaam een Belgische regering gevormd met wellicht zes (of toch nog acht) partijen voor vijftien ministersfuncties. Dan wenken er al eens andere uitdagingen.