De werkelijkheid wreekt zich altijd op een ondoordacht ideaal

Lees ook deel 1 van het interview. 

Je gelooft net als De Gaulle in een Europa van staten.

‘Ik geloof inderdaad in een verenigd Europa van de naties die samen nog doen wat een meerwaarde heeft.’

Geen Europa der volkeren zoals de Volksunie dat zag?

‘Neen, ik vind dat volkeren vrij moeten kunnen functioneren binnen de staat waarin ze leven. België is geen natiestaat, maar een juridische constructie waarin Vlamingen vèrgaande bevoegdheden hebben. De Catalanen zitten in Spanje maar voelen zich daar gepluimd en willen hun eigen weg gaan. Kijk ook naar Beieren. Die hebben nu ontzettend veel invloed, omdat ze deel uitmaken van Duitsland. Indien ze uit de Bondsrepubliek zouden stappen dan stellen ze niets meer voor. Je hebt een gezonde balans nodig tussen integratie en diversiteit, maar nu is die balans volledig verstoord in de EU. Men centraliseert alsmaar en ze gebruiken de subsidiariteit als een goedkoop schaamlapje. Dat is helemaal zichtbaar in de huidige crisis. De muntunie botst op de culturele verschillen tussen Noord- en Zuid-Europa. Je ziet Griekenland nu de EU afdreigen met Poetin of met de poorten te openen voor vluchtelingen in Europa. Of al die harde vooroordelen waarmee ze de Duitsers bekogelen. Stel dat de Fransen kiezen voor een president Le Pen. Dat is een gevaar voor de euro. De reactie van de financiële markten zal die verder naar beneden duwen, tot een soort funny money. Er zijn Europa veel te grote culturele verschillen. Voor Portugal en Spanje is de euro te duur, in Italië torsen ze een enorme staatsschuld mee en is de hele politiek gebalkaniseerd.’

‘Mocht je in België alles opnieuw centraliseren en de regionale overheden afschaffen, het land zou ophouden te bestaan. Wel, de EU zal ook niet lukken. De werkelijkheid wreekt zich altijd op een ondoordacht ideaal. Er is echt nood aan een hervormingsgezind Vordenken, anders grijpen andere gevaarlijke krachten de overhand.’

Toen ik sprak met een jonge Amerikaanse medewerker van William Dartmouth van UKIP vergeleek die UKIP met de Tea Party. Bestaat er zoiets in Europa?

‘De Earl van Dartmouth is een fidele kerel. Hij nam het vaak voor me op toen ik werd weggehamerd in het Europees Parlement, omdat mijn spreektijd op was. Terwijl een Daniel Cohn Bendit minutenlang aan het woord kon blijven. De Groenen hebben altijd zoveel woorden nodig. De Britten hebben een soort fairness in hun politiek. Ook al zijn ze het niet met je eens, je moet je zeg kunnen doen. Er werd aanvankelijk nogal wat gelachen met Nigel Farage. Ik moest die als medewerker van de Eurocommissie schaduwen omdat hij een gevaar werd voor de elite. Hij was misschien een grappig figuur, maar hij won wel verkiezingen. Die vergelijking met de Tea Party gaat niet helemaal op, omdat het systeem in Amerika nu eenmaal anders is. De Amerikaanse partijen nemen volksbewegingen op. De Republikeinen deden dat met de Tea Party Movement net zoals de Democraten dat deden met de anti-Vietnambeweging in de jaren ’60 en ’70. In Europa stoten de partijen die bewegingen af en drukken die in een hoek. Kijk naar het ontstaan van de groene partijen. Ze kwamen er omdat de traditionele partijen hen negeerden. Dat gebeurde ook met UKIP. Wanneer ze die politieke partijen dan in een hoek drukken, ontstaat er een radicalisering die kan leiden tot de verlamming van het hele politieke bestel. De Alternative für Deutschland, waarvan ik de stichting van nabij mocht volgen, is ook ontstaan vanuit ontevredenen in de CDU en de FDP. Die Duitse eurocritici zien Nederland overigens als een bondgenoot voor Duitsland. “Deutschland ist nicht allein, Holland ist auch da!”, kopte de Frankfurter Algemeine Zeitung laatst nog. Ze idealiseren dat fel, maar het geeft hen het gevoel niet alleen te staan. De Britten trekken zich van zoiets geen moer aan. Hoe meer splendid isolation hoe beter. Wanneer de premier nog eens goed en helemaal alleen van neus zijn gemaakt heeft in Europa, wordt die luid toegejuicht in Westminster. Frankrijk ligt dan weer overhoop met zichzelf en lijdt aan een minderwaardigheidscomplex door een totaal verlies aan cultureel zelfvertrouwen.’

Is Europa nog wel verenigd?

‘We zien dat de Europese Unie vandaag eigenlijk terugvalt op de grote lidstaten. Wie gaat er met Poetin onderhandelen? Angela Merkel. De eurozone steunt volledig op Duitsland. En de Europese instellingen staan erbij en kijken ernaar. Die Juncker is echt een lachwekkende figuur.’

En Barroso?

‘Dat was een dorpspastoor die iedereen wilde plezieren.’

Misschien moet Europa dan terugvallen op Guy Verhofstadt?

(lacht) ‘Weet je wat mijn Britse collega’s vroegen toen hij aan het woord kwam in het parlement? “Who is he? He’s a madman!”, zeiden ze.’

Ik vind je meer een Angelsakser dan een Nederbelg.

‘Ja, misschien wel. Ik heb ook een Engelse versie uitgebracht van mijn boek. Dat bevat nog meer humor van het slag van Yes, Minister. Veel situaties waarin ik belandde leken zo gepikt uit die tv-serie. Toen ik met De Wever en David Cameron en zijn medewerker in de prachtige cabinet rooms van Downing Street, 10 was, vroeg plotseling een assistent van William Hague: “Did anybody bother to inform the Belgian government?” Waarop ik repliceerde: “But there is no Belgian government!” (lacht). Leterme was vrij boos, omdat hij nog nooit ontvangen was in Londen en Bart De Wever wel. Rond De Wever lag zo’n beetje een internationaal cordon sanitaire, onder druk van België. De Nederlandse premier Rutte wilde hem wel ontmoeten, maar was bang Leterme en Kris Peeters voor het hoofd te stoten. Die Britten trokken zich daar natuurlijk niets van aan. Ze hebben zoals gezegd ook zo’n enorm zelfvertrouwen. ’

Is je boek je definitieve afscheid van Europa?

‘Ik heb dat hoofdstuk afgesloten. Het waren mooie en leuke vijftien jaren in Europa. Eerst drie jaren als assistent, dan zeven jaren waarin ik voor de Commissie werkte en ten slotte vijf jaren als EU-parlementslid. Kun je denken, vijftien jaar lang elke maand een week naar Straatsburg. Je wordt er gek van. Het radbraakte me echt.’

Wat ga je nu doen?

‘Ik onderhoud mijn website en ik ben vooral actief voor het Amerikaanse London Policy Center waar ik als senior fellow for Europe werk. We adviseren vooral Republikeinse politici. De kennis die de Amerikanen van het buitenland hebben is bepaald summier en daarom steunen ze op think tanks. Die think tanks bevoorraden de partijen met ideeën, denk maar aan de Heritage Foundation voor Ronald Reagan. De VS kent immers geen systeem van partijfinanciering en daarom hebben de partijen ook geen studiebureau. Zal ik je nog een laatste tip geven?

Graag.

‘Houd Scott Walker in de gaten, de gouverneur van Wisconsin. Hij heeft al drie gouverneursverkiezingen gewonnen. Twee reguliere en een afgedwongen tussentijdse. Hij botste enorm met de vakbonden die hij aan banden legde en ze organiseerden een referendum dat een nieuwe gouverneursverkiezing eiste. Hij won die dus. Walker is een republikein die de macht van de vakbonden aan banden heeft gelegd in zijn staat. België heeft zo’n Scott Walker nodig.’

Het is intussen laat geworden. We verlaten de brasserie aan een verlaten plein. Ik zeg hem nog dat me opviel dat zijn boek in Nederland een andere cover heeft dan in Vlaanderen. ‘Nederland heeft geen cartoontraditie. Ik vond de Vlaamse cover nochtans heel mooi, maar de uitgever in Nederland verzette zich ertegen. Hij vreesde dat de mensen gaan denken dat het een kinderboek is’ (lacht).

Derk Jan Eppink is een geestige en spitante man.

Meer lezen? Bestel hier uw exemplaar van Derk Jan Eppinks nieuwste boek ‘Het rijk der kleine koningen’. U steunt er meteen ook Doorbraak mee.

Foto (c) Pelckmans uitgeverij.