Donald Trump, immuniteit en de scheiding der machten

Het is niet eenvoudig om een rechter in het Amerikaans Hooggerechtshof te zijn. Toch niet als je benoemd werd door een Republikeinse president. Vraag dat maar aan Clarence Thomas (George H.W. Bush), John Roberts (George W. Bush) of Amy Coney Barrett (Donald Trump). Zij moeten het na twee nieuwe arresten opnieuw ontgelden.  

De Democraten lanceerden de voorbije jaren een offensief tegen de onafhankelijkheid en het functioneren van de rechterlijke macht. De herziening van de liberale abortusrechtspraak in de zomer van 2022 was de aanleiding voor de meest recente oproep om het Supreme Court ‘onder controle te brengen’.

Aangezien magistraten ontslaan aartsmoeilijk is, moest president Joe Biden een drietal nieuwe rechters te benoemen. Om ‘de balans te herstellen’. Dat deed hij niet, al werd de druk op de zieltogende president de voorbije week weer wat opgevoerd.

Experten

In een eerste arrest verwees het Hooggerechtshof haar bestaande rechtspraak over administratieve interpretatie naar de prullenmand. ‘Administratieve interpretatie’ klinkt misschien technisch, maar het is een hoeksteen van de links-liberale agenda in Washington D.C.

In 1984 besloot het Hof dat administratieve overheden (ministeries, agentschappen en commissies allerlei) de wetgeving die op hen van toepassing was, zelf dienden uit te leggen in geval van ambiguïteit. Zolang die uitleg niet kennelijk onredelijk was, zou de rechterlijke macht niet ingrijpen.

In de praktijk betekende dit dat burgers zich bij conflict niet konden wenden tot een onafhankelijke rechter, maar beperkt werden tot een pseudoberoep bij de administratie met wie zij overhoop lagen. ‘Kangaroo courts’, zou een criticaster ze noemen.

Vaccinatiemandaat

Een eenvoudig, echt en recent voorbeeld: de Occupational Safety and Health Administration (OSHA) vaardigde in 2021 een vaccinatiemandaat uit, van toepassing op zo’n 80 miljoen werknemers.

Dat deed het op basis van een wetsbepaling die maatregelen toeliet om werkers te beschermen tegen ‘ernstig gevaar door blootstelling aan stoffen of agentia waarvan is vastgesteld dat ze giftig of lichamelijk schadelijk zijn, of door nieuwe gevaren’. De regel viseert overduidelijk chemicaliën, geen virussen. Joe Biden en OHSA dachten daar anders over.

De oude rechtspraak sluit nauw aan bij de links-liberale visie op overheid. De rechterlijke macht is een ‘oude’ staatsmacht, net als de wetgevende niet aangepast aan de moderne samenleving. Die samenleving wordt vormgegeven door de ‘experts’ die de administratie bevolken. Zij maken hun eigen regels, voeren ze uit en beslechten geschillen. Zij kunnen dat nu eenmaal beter. Niet zo volgens het Hof.

Immuniteit

De boosheid van de Democraten zou nog toenemen. Enkele dagen later besloot het Supreme Court immers dat de president, in dit geval Trump, immuniteit van criminele vervolging geniet. Tenminste, zolang zijn crimineel handelen plaatsvindt in het kader van de officiële uitoefening van zijn ambt.

De aanleiding van het beroep bij het Hooggerechtshof was de vervolging van Donald Trump voor de rellen op 6 januari 2021 in en aan het Capitool. Die aanklacht viseert een aantal acties van Trump tijdens en voorafgaand aan die dag: de eisen van Trump aan zijn ministerie van Justitie om onderzoeken op te starten naar verkiezingsfraude bijvoorbeeld.

Of de druk die hij uitoefende op zijn vicepresident om de bevestiging van de nieuwe president uit te stellen. Of de speech die hij gaf voorafgaand aan de bestorming van het Capitool waarin hij zijn aanhangers aanmoedigde (vredevol) te betogen.

Absoluut of beperkt?

Of die immuniteit absoluut of beperkt is, hangt af van de aard van de ambtsuitoefening. Gaat het over ‘kerntaken’ van het presidentschap, dan is de immuniteit absoluut en kan de president nooit worden vervolgd. De instructies aan zijn ministerie van Justitie zijn daar een voorbeeld van.

Gaat het over een niet-kerntaak, dan kan de aanklager de president vervolgen als hij bewijst dat de criminalisering van de niet-kerntaak de uitoefening van het presidentieel ambt niet schaadt. Een mogelijk voorbeeld hiervan is de druk op vicepresident Mike Pence. Privéhandelingen blijven altijd strafbaar. Trumps speech kan zo’n privéhandeling zijn, al moet een en ander door de rechterlijke macht worden verduidelijkt.

Schade

In tegenstelling tot wat u misschien las, is er hier geen sprake van een rechterlijke staatsgreep, noch van een soort zalving van de president tot een absolute monarch. Beide beslissingen, administratie en immuniteit, komen tegemoet aan legitieme constitutionele bekommernissen.

Niemand is gebaat bij een bureaucratie die de wettigheid van haar eigen regels kan beoordelen. En niemand is gebaat bij een presidentschap waar voortdurend gevreesd moet worden voor strafrechtelijke vervolging.