Vandaag is het op de kop af drie jaar geleden dat de eerste lockdown inging. Het begin van een reeks gemeenschappelijke vrijheidsberovingen. Eerst algemeen, maar verder in de crisis almaar meer gericht op bepaalde groepen. Het perfecte moment om eens stil te staan bij zin en onzin van het gevoerde beleid en het narratief dat ons daar bracht.

Ik herinner het me als de dag van gisteren. Het was een vrijdag de dertiende in het onheilsjaar 2020 en ik zat met enkele vrienden aan de toog. Nog even genieten voor de tent om middernacht onherroepelijk dicht ging. Voor onbepaalde tijd. Even eerder waren skiërs ziek terug gekomen van wintersport in Italië. Er waarde een dodelijk virus dat ons allen bij het nekvel zou grijpen. Beelden van lijkkisten in Bergamo moesten de ernst van de situatie benadrukken. We moesten massaal in quarantaine.

Behalve ik. Ik werkte op dat moment als barman in een woonzorgcentrum. Dat was een essentiële job. Ik mocht dus wel de woning verlaten om naar het werk te gaan. Ik herinner me vooral het gevoel van vrijheid op een lege Brusselse ring. Nooit was ik sneller op mijn werk. Daar aangekomen was het chaos. Veel personeelsuitval. Iedereen die terugkwam uit het buitenland moest tien dagen in quarantaine. Iemand met verdachte symptomen? Quarantaine. Mondmaskers waren er niet. Die waren overigens totaal nutteloos. Zo orakelde viroloog Marc Van Ranst, die even later in een internationaal verspreid persbericht de ontdekking van de antivirale werking van chloroquine zou claimen.

Mondmaskers

Dat mondmaskers nutteloos zijn om een virus tegen te houden, daar kwam Van Ranst later weer op terug. Eens de door de overheid vernietigde strategische stock weer was aangevuld, kon het nut van mondmaskers niet hard genoeg benadrukt worden. ‘In uw kot blijven’ was de boodschap, maar als je buitenkwam kon dat enkel met een mondmasker. Die dingen waren ondertussen goud waard. Internationale schaarste en productie-eenheden die vooral in China stonden, zorgden er voor dat de prijzen de pan uit swingden en dat allerlei louche figuren zich met de handel er in gingen bezig houden. Ook onze overheid viel herhaaldelijk ten prooi aan oplichters.

Mondmaskers moesten dienen om de burger bij de les te houden. Ze waren het uiterlijke bewijs van deugen en oprechte sociale betrokkenheid. Wie durfde opperen dat ze eigenlijk weinig uithaalden, werd versleten voor asociaal. Ook toen de jongsten er aan moesten geloven, mocht daar geen commentaar op komen. Ik herinner me een uitzending van Terzake over Inclusief Onderwijs waar je op de achtergrond jonge kinderen met hun mondmasker zag sukkelen. Leerachterstand en trauma werd hun deel. Alles in het teken van de volksgezondheid.

Ondertussen is uit degelijke wetenschappelijke studies gebleken dat de mondmaskers effectief niets tot verwaarloosbaar weinig uithalen. Desondanks blijven de ondingen tot heden verplicht in hospitalen en dokterspraktijken. Ook al wil men er daar zo snel mogelijk van af. Tenminste, het personeel wil daar zo snel mogelijk van af. De overheid is minder happig, samen met enkele almaar eenzamer wordende publicisten die geen afstand kunnen nemen van hun geloof. De terugkeer naar normaal moet zolang mogelijk worden uitgesteld.

Bij wetenschappers hoor ik al jaren dat die mondmaskers eigenlijk niets uithalen in het kader van de verspreiding van virussen. Alleen durven ze dat niet openlijk te zeggen. Waar ze het wel steeds zijn blijven zeggen, is in de cursussen aan de medische faculteiten. Al wist een docent me te vertellen dat de studenten de laatste jaren dat wetenschappelijk feit meer in vraag stellen. De arme man moet het nu met hand en tand onderbouwen en uitleggen. Allemaal het gevolg van stug volgehouden officiële overheidsdesinformatie.

Vaccins en lockdowns

En dan werd de oplossing afgekondigd: Heilige Farma, verlos ons van de lockdown. Drie vaccins kwamen bijna gelijktijdig -voorwaardelijk- op de markt. Astra Zeneca, Moderna en Pfizer wonnen de lotto met hun vaccins. Ze werden met overheidssteun ontwikkeld en kregen via versnelde procedures voorwaardelijke toegang tot de markt. Eerst was er sprake van om de vaccins tegen kostprijs te verkopen. Daar hoorden we al snel niets meer van.

Wat niet tot het rijk der fabeltjes behoort is het feit dat de farma-industrie kon rekenen op immuniteit. De bedrijven kunnen dan wel vervolgd en veroordeeld worden voor de door hun product veroorzaakte schade, maar eventuele geldboetes en schadeloosstellingen zijn voor rekening van de belastingbetaler. En dat is wat telt. Want voor een veroordeling min of meer draaien deze bedrijven hun hand niet om. Pfizer is kampioen op dit gebied met de hoogste boete ooit uitgesproken in de geschiedenis van de Amerikaanse rechtspraak. Recidivisten aanpakken door immuniteit te verlenen. Een verfrissend nieuw idee.

Ondertussen moest een massale vrijwillige vaccinatiecampagne ons uit de lockdowns verlossen. De vaccins waren veilig en doeltreffend, zelfs tegen overdracht van het virus. Eens gevaccineerd kon je het virus niet meer doorgeven. Dat werd ons verzekerd, onder andere door vaccinoloog Pierre Van Damme. Wie daaraan durfde te twijfelen, ook al was dat op basis van bestaande en voorheen algemeen aanvaarde kennis, werd gecanceld. Sam Brokken twijfelde aan die bewering tijdens een uitzending van De Zevende dag en verloor prompt zijn baan. De rest van de academische wereld wist wat hen te doen stond: zwijgen.

Over de veiligheid mocht je evenmin vragen stellen. Nooit waren vaccins zo grondig getest. Wel 40.000 mensen deden mee aan de trials. Alleen was er geen tijd om de mogelijke schadelijke bijwerkingen op lange termijn te onderzoeken. Bij de trials voor jongeren en kinderen ging het over korte en beperkte studies. Om iedereen aan de spuit te krijgen werd er creatief omgesprongen met definities. Eerst moest een vaccinatiegraad van 70% bereikt worden voor het bereiken van groepsimmuniteit en het opheffen van de maatregelen. De lat werd nadien alsmaar hoger gelegd. Voor het gemak werd de definitie van groepsimmuniteit aangepast. Natuurlijk verworven immuniteit door het doorlopen van een besmetting telde niet meer mee. Nog een verfrissend nieuw idee.

Ondanks een vaccinatiegraad van 90% besliste de overheid om een Corona Safe Ticket (CST) in te voeren. Daardoor bleef een vorm van lockdown bestaan voor niet-gevaccineerden. Zij moesten zich telkens weer laten testen om nog deel te kunnen nemen aan het publieke leven. Ministers en partijvoorzitters vonden het een goed idee om de niet-gevaccineerden, die voor het gemak als anti-vaxxers werden weggezet, het leven zuur te maken. Dat werd openlijk en zonder schroom publiek gezegd.

Ondertussen is gebleken dat de vaccins maar beperkt in de tijd werken en al helemaal niet helpen tegen overdracht. Een degelijke kosten-batenanalyse voor jongeren, die nauwelijks risico lopen op ernstige ziekte, werd nooit gemaakt. Moderna en Astra Zeneca zijn stilletjes uit beeld verdwenen. Enkel Pfizer doet nog zaken.

Lockdown Files

In Groot-Brittanië doken recent de Lockdown Files op. Journalist Isabel Oakeshott bracht meer dan 100.000 Whatsapp berichten van voormalig Brits minister van volksgezondheid Matt Hancock in de openbaarheid. Daaruit blijkt dat verschillende adviseurs herhaaldelijk waarschuwden voor de nefaste gevolgen van lockdowns. Die waarschuwingen sloegen beleidsmensen in de wind. Meer zelfs, ze genoten van de nieuw verworven macht en instrumentaliseerden nieuwe varianten om de bevolking angst aan te jagen en in het gareel te laten lopen. Uit de geopenbaarde berichten blijkt dat Hancock scholen wou sluiten, mondmaskers verplichten en iedereen onder de knoet wou houden. In weerwil van adviezen die deze acties afraadden. Meer zelfs, lastige kritische wetenschappers wou hij laten ontslaan.

Ironisch genoeg moest Hancock zelf opstappen als minister van Volksgezondheid nadat hij zijn minnares kuste en zo de sociale afstandsregels negeerde.

In de ons omringende landen beginnen de onderzoeken en rapporten over de aanpak van de coronacrisis stilaan op gang te komen. Analyses worden gemaakt, fouten ontdekt en verantwoordelijken aangewezen. Niet om met personen af te rekenen, mar om te leren uit een crisis die ongekende schade heeft berokkend. Economische schade, maar vooral ook schade aan de mentale gezondheid van de burgers. Kinderen en jongeren -vooral de kwetsbare- hebben leerachterstanden opgelopen die de rest van hun leven zullen doorwerken. Ouderen werden geïsoleerd en moesten in eenzaamheid sterven, zonder afscheid te kunnen nemen van hun geliefden. Mensen verloren hun werk of zaak.

Allemaal omdat de maatschappij op slot moest omwille van een pandemie die op basis van dubieuze wetenschappelijke computermodellen schromelijk werd overschat. In Zweden bleef men rustig en was er nooit een lockdown. Desondanks hebben ze daar één van de laagste oversterftecijfers van het Westen.

Waar wachten we op

Het wordt hoog tijd dat ook bij ons een degelijk en onafhankelijk onderzoek wordt gevoerd. Dat kan alleen als ook hier alle overheidscommunicatie naar boven komt. Benieuwd hoe de verantwoordelijke beleidsvoerders tijdens de crisis in besloten kring over lockdowns spraken. En hoe de wetenschappelijke adviseurs hier mee omgingen. We zouden kunnen beginnen met het openbaar maken van de gesprekken binnen de Whatsappgroep De Wilde Zalmen. Daarin wisselden de beleidsbepalende experten van gedachte. Daar ligt een schat aan informatie.

Het is ons recht als burgers om kennis te nemen van hoe deze crisis werd mismeesterd. Hoe het komt dat onze fundamentele vrijheden zo makkelijk op de schop konden. Hoe het komt dat onze hoge rechtscolleges daar niet tegen ingingen. Eens we weten hoe de vork in de steel zit, kunnen we werken aan een systeem om te voorkomen dat het ooit nog zo ver komt. Want die lockdowns hebben ons veel gekost: veel geld, maar vooral vreugde, menselijkheid en vertrouwen.