Een regering zonder natie

Wie er de artikels en opiniestukken van de voorbije jaren erop naleest, krijgt stellig de indruk dat de Europese Unie tot aan de economische een vlekkeloos parcours naar de eenmaking reed. Onze voorvaders wilden na de tweede wereldbrand elkaar opzoeken om het conflict voorgoed te eindigen. Maar het is een valse indruk. Van meet af aan botste de Europese eenmakingsgedachte op kranig verzet. Dat verzet wordt nu zedig doodgezwegen, maar het is er zeker altijd al geweest. Het was er al voor de Duitse nederlaag van 1945. In de prille jaren ’50 werden verregaande eenmakingsplannen evenzeer getorpedeerd. Ook in de jaren ’60, de jaren ’80 en aan het begin van onze huidige eeuw botst de eenmakingsgedachte op sterke weerstand.

Een kijk

Doorbraak brengt u een persoonlijke kijk op de weerstand tegen het project. U leest het goed, een kijk. Een volledige ‘geschiedenis van’ is voor een dergelijk omvangrijk onderwerp en ook voor onze pagina’s te hoog gegrepen. Eerst neem ik u mee langs een gedachtegang die ontstond na een persoonlijke ontmoeting en waarvan ik me bewust ben dat ze tekortschiet. Maar dat is eigen aan een kijk. Andere visies en aanvullingen zijn altijd welkom.

Vervolgens schrijf ik over de prille beginjaren van wat vandaag de Europese Unie wordt genoemd. Ten slotte belicht ik het verzet van twee spilfiguren voor de tegenstanders van de EU.

Laat ik van start gaan waar ik ook mee eindig. Het Engelse verzet tegen de Europese Unie. Daarbij wil ik een Hongaarse Brit citeren die zich meesterlijk bediende van de humor van zijn tweede vaderland, George Mikes.

‘Dat Groot-Brittannië lid werd van Europa was alsof de Paus anglicaan werd of Khadaffi naar Israël emigreerde en er lid werd van een kibboets’.

Hij onderstreept daarmee het onwaarschijnlijke van de hele constructie van de EU. Het is immers inderdaad merkwaardig dat de oude vijanden van Europa vandaag samen tafelen. Maar de miskenning van elkeens nationale eigenheid en integriteit daarbij kan ik eerlijk gezegd moeilijk vatten. Die miskenning doet de EU keer op keer botsen op de muur van de realiteit. 

Charles De Gaulle, een protagonist in deze minireeks, zei ooit – en hij zei veel – dat er slechts twee naties waren in Europa: ‘zijn’ Frankrijk en Nederland. Alle andere waren landen. Misschien is het geen toeval dat het verzet tegen de EU vaak uit Franse hoek komt, ook al is het land een motor van het project. Ook de Nederlanders, die opnieuw voor een EU-referendum staan, hebben een moeilijke verhouding met de integratie, als is die houding van recentere datum en ze komt daarom ook niet aan bod in de reeks. Ons land is ook altijd een stuwende kracht geweest achter de eenwording, en tot op heden lijken we nog altijd weinig kritisch te staan tegenover het project. Wijlen Lode Claes schreef: ‘België zal een voorafbeelding en een centrum van Europese integratie zijn, die dan weer de Belgische desintegratie zal opvangen’.

‘Wij zijn een natie die een regering heeft en niet andersom’, zei Ronald Reagan in zijn inaugurele rede van 1981. Daar schuilt veel wijsheid in.

Dit is de inleiding van een reeks, lees hier deel I. 

Foto: (c) Reporters