De federale regering miste op 31 december de deadline die ze zichzelf had gesteld om een akkoord te onderhandelen met Engie over het openhouden van de laatste twee kernreactoren Doel 4 en Tihange 3. Ondertussen sluit de kernreactor Tihange 2 eind januari en gaan ook de oudste kernreactoren dicht in 2025. Een sense of urgency lijkt compleet afwezig.

In de onderhandelingen zou de federale regering ‘rode lijnen’ getrokken hebben. Welke deze rode lijnen dan wel waren, kon of wou niemand vertellen. Wie het dossier kent kan zich die rode lijnen wel inbeelden. Op 23 december hadden de milieubewegingen Greenpeace en Bond Beter Leefmilieu (BBL) een persbericht de wereld ingestuurd waar ze eisten dat de vervuiler zou betalen. Dit betekende dat ze één van de onderhandelaars, namelijk energieminister Tinne Van der Straeten (Groen) een schot voor de boeg gaven om vooral niet toe te geven wat betreft de kostprijs voor de ontmanteling van de kerncentrales en het bergen van het kernafval.

Nochtans werd in het najaar met een nieuwe wet beslist dat de berging ondergronds moet. Het twistpunt daar bleek de spaarpot van Synatom die moet instaan voor de verwerking. In die spaarpot zit bijna 14,5 miljard euro. Engie moet als uitbater provisies storten. De Commissie voor Nucleaire Voorzieningen (CNV) besloot op 16 december 2022 dat Engie 2,9 miljard euro extra zou moeten storten.

Engie Group in Parijs had op 20 december immers een communiqué uitgegeven waarin ze aankondigen de verhoging te betwisten. Engie kondigde toen aan om naar het Marktenhof te stappen. Engie eist bovendien 1,3 miljard euro terug. Bij dit Marktenhof kan een bedrijf beslissingen van regulatoren en administratieve autoriteiten op het vlak van het economisch, het financieel en het marktrecht aanvechten.

Ontmantelingskost

Om die verhoging te rechtvaardigen schermde minister Van der Straeten met een ontmantelingskost van meer dan 41 miljard euro. Echte argumenten voor die hoge kostprijs kon de minister niet geven. De beweegredenen achter die exorbitante kostprijs laten zich verklaren als ten eerste de klassieke bangmakerij rond kernafval, ten tweede een mogelijke verborgen agenda om de wil of motivatie van Engie om te verlengen te verzwakken, en ten derde om de schuld van een mislukking te kunnen afschuiven op Engie. De indruk blijft bestaan dat Van der Straeten helemaal geen kerncentrales wil verlengen.

Zelfs al wil Engie verlengen met 10 (of 20 jaar zoals regeringspartijen zoals CD&V en MR vragen) dan willen de regeringspartijen Ecolo en Groen blijkbaar dat de onderhandeling met Engie vastloopt op de kostprijs van het nucleair afval en de ontmanteling van de kerncentrales na 2035 of 2045. Omwille van ideologische doelen moet voor sommigen rond de onderhandelingstafel de kostprijs zo astronomisch hoog mogelijk voorgesteld worden.

In het persbericht dat de regering op 31 december verstuurde om 17.49 uur beweerde de regering dat ‘op een aantal cruciale punten veel vooruitgang geboekt’ werd. ‘Toch is er meer tijd nodig om tot een akkoord te komen dat beide partijen volledig tevreden stelt.’

Tijdsdruk

De extra tijd zou nodig zijn om Engie toe te laten om meer afspraken te maken ‘over investeringen’ met de nucleaire waakhond FANC. Dit laatste is een eufemisme om te zeggen dat het FANC kan besluiten dat een verlenging stilaan onmogelijk zou worden. Tegen de zakenkrant De Tijd zei FANC-topman Frank Hardeman dat voor de voorbereiding van de opstart van de kernreactoren in november 2026 de tijdsdruk toeneemt. ‘Als de voorbereidingen niet snel opstarten, wordt het onbegonnen werk de twee reactoren op tijd weer paraat te krijgen’.

Ondertussen had transmissienetbeheerder Elia voor de winter 2025-2026 het volgende gezegd over Doel 4 en Tihange 3: ‘Indien deze capaciteit voor de betrokken winter niet beschikbaar is, zullen, ceteris paribus, alternatieven moeten worden gevonden waarmee een gelijkwaardige capaciteit beschikbaar komt. In dit perspectief is er grote behoefte aan snelle duidelijkheid (d.w.z. eind december), zodat er voldoende tijd is om mogelijke alternatieven in te zetten’.

De regering schreef in het perscommuniqué: ‘De regering herinnert eraan dat de verlenging van Doel 4 en Tihange 3 betrekking heeft op de winters van 2026-2027 en volgende. Verscheidene maatregelen en investeringen zijn reeds genomen om de bevoorradingszekerheid tot die tijd te waarborgen.’

Maximumfactuur

Hoewel de regering in juni al afsprak met Engie dat er een maximumfactuur zou komen over de ‘opkuis’ zit het kalf daar gebonden. Eigenlijk is geen enkele van de moeilijke beslissingen dus een stap verder dan een half jaar geleden. Zo is er nog steeds geen akkoord over een gemeenschappelijke vennootschap die de exploitatie zal overnemen van Electrabel (de Engie-dochter die de kerncentrales bezit). Er is evenmin een akkoord over die maximumfactuur. Zolang over die twee zaken geen akkoord is, is er ook geen akkoord over de levensduurverlenging van de kernreactoren.

De Belgische topman van Engie, Thierry Saegeman, had reeds voor de onderhandelingen in de laatste week van 2022 te kennen gegeven dat zonder een maximumfactuur met garanties dat niet elke drie jaar de kosten door CNV zouden worden herberekend, Engie geen zin had om de kernreactoren te verlengen.

Tijdens de onderhandelingen zou Tom Vanden Borre, de kabinetschef van Tinne Van der Straeten, de technische leiding hebben. Naar verluidt zouden tijdens een zoom-vergadering en een vergadering in levenden lijve, met naast premier Alexander De Croo (Open Vld), Tinne Van der Straeten (Groen) en Engie-topvrouw Catherine MacGregor, telkens de maximumfactuur het struikelblok geweest zijn. Voor Engie komt daarbij nog de nucleaire rente en de overwinstbelastingen (waar die nucleaire rente deel van uitmaakt).

Alles wijst er dus op dat de regering nog geen stap dichter bij een akkoord is en eigenlijk ook geen onderhandelingspositie heeft waarbij ze Engie Group onder druk kunnen zetten.