Geert Langenus: ‘Als de gasprijzen opnieuw stijgen, dan heeft dit land een héél groot probleem’

Het goede nieuws? De Nationale Bank verwacht dat de torenhoge inflatie stilaan terugloopt en dat Belgische economie volgend jaar heel lichtjes blijft groeien. Minder florissant zijn de specifieke verwachtingen voor het bedrijfsleven en voor de overheid: de loonkost zou tegen 2025 met zomaar eventjes 20 procent stijgen, en het begrotingstekort dreigt op te lopen tot vijf procent. ‘Mochten de gasprijzen opnieuw beginnen stijgen, dan heeft dit land een heel groot probleem’, stelt macro-econoom Geert Langenus.

Centraal in de jaarlijkse najaarsprognose van de Nationale Bank staat – het zal u niet verbazen – de evolutie van de energieprijzen in Europa. De forse stijging daarvan tot het einde van de zomer leidde in ons land tot een inflatie die in oktober zelfs opliep tot zomaar eventjes 13 procent. Onze automatische loonindexering leidt er nu toe dat ook de loonkost voor het Belgische bedrijfsleven fors de hoogte ingaat. Dat heeft uiteraard een stevige impact op de concurrentiepositie ten opzichte van de buurlanden, waar er geen sprake is van zo’n automatische indexering.

In november viel de inflatie in ons land voor het eerst in vele maanden stevig terug, met dank aan de daling van vooral de gasprijzen die zich al vanaf september manifesteerde. De Nationale Bank gaat er nu van uit dat die daling zich ook volgend jaar verder zal doorzetten, al houdt ze daarbij wel nog een stevige slag om de arm. ‘De onzekerheid blijft vandaag een stuk groter dan gebruikelijk’, erkent Geert Langenus, macro-econoom van de Nationale Bank. ‘Maar tegelijk ziet het er vandaag toch iets beter uit dan we een aantal maanden geleden verwacht hadden. Dat heeft in eerste instantie te maken met die langzame daling van de gasprijzen, maar daarnaast stellen we ook vast dat de arbeidsmarkt het in ons land heel goed blijft doen. Er kwamen in 2022 ruim 100.000 nieuwe jobs  bij. Dat tempo zal de komende maanden wel een beetje teruglopen, maar in de tweede helft van volgend jaar verwachten we opnieuw een versnelling.’ In dat scenario zou de Belgische economie volgend jaar zelfs nog heel lichtjes blijven groeien, met zowat 0,6 procent.

Hogere factuur voor bedrijven

Dé olifant in de kamer bij het bedrijfsleven is natuurlijk die exploderende loonkost. Er moet niet echt veel verkeerd gaan om die nog meer dan verwacht te doen stijgen – denk maar aan een nieuwe stijging van de gasprijzen – en dan hebben we echt een héél groot probleem. Geert Langenus: ‘In zo’n scenario stijgen niet enkel de loonkosten nog sneller dan in de rest van Europa dankzij de indexering, dan gaat ook de concurrentiepositie er nog veel feller op achteruit dan in onze centrale raming.’

Zelfs met de huidige, al flink gedaalde, gasprijzen kost gas hier nog altijd vijf tot zes keer meer dan pakweg in de VS. Grote energie-intensieve industriële groepen – denk aan BASF – zullen dus echt wel tweemaal nadenken alvorens ze nog een grote uitbreiding hier in eigen land willen doen.

Daar komt dan nog bovenop dat de Amerikaanse president Biden nu net een plan aankondigde om bedrijven die in de VS produceren stevig te subsidiëren. Europa daarentegen keurde afgelopen weekend, in het kader van de Europese green deal, een aanpak goed die de factuur voor de Europese bedrijven nog hoger doet oplopen. ‘Het lijkt me geen slecht idee dat Europese politici daar toch nog eens extra over zouden nadenken. Het is wellicht niet het ideale moment om deze boodschap te brengen.’ De vraag is natuurlijk ook of Europa op dat vlak cavalier seul moet spelen. Zo dreigt de concurrentiepositie van Europese bedrijven immers nog meer onder druk te komen.

Overheidsfinanciën

Veel minder florissant zijn de verwachtingen van de Nationale Bank voor onze overheidsfinanciën. ‘Ik kan helaas niet anders dan samen met u te concluderen dat onze boodschap op dat vlak vandaag exact dezelfde is als zes, twaalf maanden geleden’, stelt Langenus.

‘Het huidige begrotingstekort van 4,3 procent van het BBP is niet enkel onhoudbaar, we verwachten zelfs dat dit bij ongewijzigd beleid tegen 2025 verder zal oplopen tot zowat 5 procent. Op dit moment heeft de Europese Commissie het dwingende begrotingskader van enkele jaren terug nog altijd even opgeschort, maar dat zal niet blijven duren. Los van die Europese druk blijft onze schuld zo ook constant stijgen, waardoor we steeds kwetsbaarder worden. Zeker als de rentes verder de hoogte zouden ingaan. We moeten dus absoluut de begrotingsproblemen aanpakken. In dat verband is het nuttig op te merken dat het oplopende begrotingstekort niet meteen te maken heeft met de pandemie of met de oorlog, maar vooral met de continue stijging van de lopende uitgaven.’