Vandaag 1876: Konrad Adenauer geboren, eerste Bondskanselier van de naoorlogse West-Duitse Bondsrepubliek

Op woensdag 5 januari 1876 wordt in Keulen Konrad Adenauer geboren. Deze flegmatische, katholieke jurist wordt burgemeester van Keulen (1917-1933 en 1945) voor de Zentrumspartei en voorzitter van de Staatsraad van Pruisen (1921-1933). Hij is vooral bekend als eerste bondskanselier (1948-1963) van de naoorlogse West-Duitse Bondsrepubliek voor de Christendemocratische Unie (CDU).

Adenauer is een afstandelijke en autoritaire persoonlijkheid die zijn land na de Tweede Wereldoorlog heropbouwt, met de wind van een Wirtschaftswunder in de zeilen. Zijn politiek is constant pro-Amerikaans en voorzichtig Europees.

Op 27 maart 1952 wordt met een bombrief een mislukte aanslag op zijn leven gepleegd. Een politieagent vindt de dood. De aanslag blijkt uit de hoek van de Israëlische, zionistische terreurorganisatie Irgun te komen. De latere Israëlische premier Menachem Begin (1913-1992) is hoogstwaarschijnlijk de opdrachtgever. Adenauer en de Israëlische premier David Ben-Goerion concluderen samen dat een strafvervolging niet in het belang van beide landen is. Ze vrezen voor een heropleving van antisemitisme in de Bondsrepubliek en willen ook de prille Duits-Israëlische relaties niet in gevaar brengen.

Op 10 maart 1952 publiceert de Sovjet-Unie een memorandum waarin de hereniging van Duitsland wordt voorgesteld, op voorwaarde van neutraliteit. Adenauer wijst dit voorstel meteen af. Hij staat hiermee lijnrecht tegenover de sociaaldemocratische leider Kurt Schumacher die zijn partij, de SPD, een resoluut nationale en patriottische impuls geeft. Vanaf 1948 verzet Schumacher zich tegen de Atlantische politiek van Konrad Adenauer, hekelt de mythe van de Duitse ‘collectieve schuld’ en pleit krachtig voor de hereniging van zijn land. Het overlijden van Kurt Schumacher op 20 augustus 1952 is voor Adenauer – men kan het niet anders zeggen – een politieke meevaller.

Adenauer ligt ook aan de oorsprong van een radicaal ‘cordon sanitaire’ in West-Duitsland. Zijn regering vraagt in 1952 het Grondwettelijk Hof om een verbod van de rechtse Sozialistische Reichspartei (SRP) en de linkse Kommunistische Partei Deutschlands (KPD). De SRP wordt in 1952 verboden, de KPD in 1956.

Na 1945 had Frankrijk zijn oog laten vallen op het Duitse Saarland, dat het eerst bezet en daarna wil annexeren. In oktober 1955 verwerpen de inwoners van Saarland echter met grote meerderheid het voorstel van Konrad Adenauer en de Franse premier Pierre Mendès France dat voorziet in de ‘economische Europeanisering’ van Saarland en het behoud van de douane-unie met Frankrijk. De teruggave van Saarland aan Duitsland wordt twee jaar later een feit. Adenauer overleeft dat allemaal vlotjes.

Hij kan het goed vinden met de Franse president Charles de Gaulle. Adenauer is zelfs de enige buitenlandse regeringsleider die ooit heeft gelogeerd in La Boisserie, De Gaulles privéwoning in Colombey-les-Deux-Églises. In januari 1963 tekenen Adenauer en De Gaulle het Frans-Duitse vriendschapsverdrag dat voorziet in een ‘organische samenwerking’ op diplomatiek, militair, economisch en cultureel gebied.

Het is zijn laatste grote politieke prestatie. Konrad Adenauer blijft bondskanselier tot oktober 1963 en voorzitter van de CDU tot maart 1966. Een jaar later, 19 april 1967, sterft hij op 91-jarige leeftijd.