Gezocht: stukken van een journalist

Een document ophalen om te trouwen terwijl je verloofde buiten wacht, en in stukken gesneden langs de achterdeur verdwijnen: het zal je maar overkomen. Wij, bloggers en helden van de vrijemeningsuiting in het westen hebben geen idee wat echte vrijemeningsuiting betekent, in een land waar dat begrip onbekend is.

Jamal Khashoggi (1958-?) is een Saudische journalist met een bewogen carrière van ontslagen, huisarresten, verbanningen, tot hij vorig jaar definitief naar de Verenigde Staten vluchtte om voor de Washington Post te gaan werken. Hij was al lang de pain-in-the-ass van het Saudische koninkrijk, o.m. door zijn kritiek op de inval in Jemen die duizenden mensen de hongersnood indrijft, en het mensenrechtenprobleem in eigen land. Khashoggi was als banneling-journalist steeds meer een doorn in het oog van de nieuwe koning Salman en zijn machtige zoon, kroonprins Mohammed bin Salman, minister van defensie en grote vriend van Donald Trump. Vijftien (!) Saoedische agenten arriveerden in Instanbul op de dag dat Khashoggi zijn afspraak op het consulaat had. Het team bevatte een autopsie-specialist en was volgens The New York Times, toch geen ordinaire roddelkrant, uitgerust met een … botzaag. Jawel.

In het hol van de leeuw

Reporters

Jamal Khashoggi betreedt op 2 oktober het Saudische consulaat in Istanbul

Men heeft de tijdlijn van het bezoek, nu tien dagen geleden, minutieus proberen te reconstrueren, mede dankzij filmpjes en geluidsopnames die de ronde gaan. Zijn verloofde, ene Hatice Cengiz van Turkse komaf, staat uren te drentelen aan het consulaat, maar Jamal komt niet buiten. Wel verlaten enkele auto’s het gebouw, met daarin kisten. Rara. Tenslotte belt Hatice een adviseur van premier Erdogan, waarmee ze blijkbaar nauwe banden heeft, en verwittigt de politie.

Wat ik me eigenlijk afvraag is, hoe zo iemand ertoe komt om toch nog onnozelweg een papier in de Saoedische ambassade van Istanbul te gaan vragen, beseffende dat hij zich in het hol van de leeuw waagt. Khashoggi (die dus wilde scheiden van zijn Saudische vrouw om met die Turkse te trouwen, vandaar dat papier) moet toch geweten hebben dat er een ernstig risico was? En kon hij niet gewoon gaan samenhokken, zoals zovele koppels dat in het vrije westen doen? Neen, want Hatice is een streng gelovige moslima en wilde per se het huwelijk voltrekken, zo niet geen consumptie. Of was er nog een andere reden?

Hatice Cengiz

Reporters

Langzamerhand bekruipt ons een bang vermoeden, en noem het maar een kei van een complottheorie: Jamal Khashoggi is erin geluisd, met medeweten en hulp van zijn aanstaande. De Saudi’s wilden zijn vel, Erdogan zocht naar een knuppel om zijn aartsvijand te slaan (vandaar de ‘geluidsopnames’ die circuleren), en Trump was de lastige journalist ook beu. In die hypothese heeft Hatice hem naar de folterkamer geleid, vermoedelijk op aanwijzen van het Erdogan-regime. Cherchez la femme. Haar reacties en commentaren tegenover de pers lijken me net iets te theatraal, een ingestudeerd nummertje.

Zo wordt de politieke thriller ook een persoonlijke tragedie voor de journalist, die uit liefde zijn beulen tegemoet treedt. Geef toe, een ijzersterk scenario. Islamcritici komen er ook mee aan hun trekken want we hebben hier toch te maken met een afvallige die door een orthodoxe moslima in het ootje wordt genomen. Liefde is blind, en het zwaard van Mohammed ongenadig. Naar het schijnt is levend villen, zo traag mogelijk, een specialiteit van de Saoedische geheime dienst.

Mijn vrouwelijke lezers vinden deze pulp fiction vast misogyn, een verhaal van de sluwe bitch en perfide feeks, die helemaal niet past in het #MeToo-tijdperk. Maar er zijn dus ook onnozele mannen die misleid, bedrogen worden en dat zelfs met hun vel bekopen. Ondertussen pokeren Ankara, Ryad en Washington om de brokstukken, en raar dat we Poetin nog niet gehoord hebben. President Trump heeft al onmiddellijk laten weten dat dit spijtige voorval het zakendoen met de Saoedi’s niet in de weg zal staan. Wat er ook van zij, ergens moeten die stukken, uit respect voor Jamal Khashoggi en liefde voor de vrijheid, weer samengevoegd worden, en alle pogingen zijn goed, bij deze.

Mocht Khashoggi toch nog ergens levend en wel opduiken, dat zal ik met het grootste genoegen toegeven dat deze nachtmerrie nergens op slaat en dat ik er volkomen naast zat.