Helfie, help u selfie

Er is al veel inkt gevloeid over het nieuwe N-VA-kenteken, zijnde de opgestoken hand ter vervanging van het V-gebaar. Dat was ook de bedoeling: zo’n campagne viseert vooral de ‘talk of the day’ te zijn, net na een betrekkelijk nieuwsluwe Paasvakantie, waarbij enkel 900 verdronken bootvluchtelingen ei-zo-na de pret bedierven. Het gonst daarbij op facebook en twitter van de ironische commentaren en parodieën: ook mooi meegenomen.

Maar tegelijk verdient deze tekenwissel met begeleidende emo-filmpjes ook wel een diepere analyse. De eerste vaststelling is tegelijk de belangrijkste: dit gaat niet over inhoud maar over perceptie. De partij worstelt met een imagoprobleem van ‘hard’ en asociaal. Tegelijk associeert niemand in Vlaanderen nog die ‘V’ met het woord Verandering, bij een partij die zich perfect wist in te kapselen in het Belgische status-quo.

Om daaraan te verhelpen wordt niet de politieke koers gecorrigeerd, laat staan een intern ideologisch debat gehouden, maar worden wel professionele marketeers ingeschakeld om iets aan dat imago te doen. Dat herinnert aan de gouden tijd van de spin doctors, de Noël Slangens en Jan Callebauts die beeldmatig heer en meester waren over hoe een partij zich profileerde, als gold het een frisdrank of een automerk. Vandaag is dat voor de N-VA Erik Saelens van het marketingbureau Brandhome.

Iets voor scouts

Het was indertijd ook Saelens die de N-VA de gele kabouter aanpraatte,- al bij al toch een knullig symbool. Zoals achteraf bleek omdat hij nog een enorme stock van die in Duitsland geproduceerde dingen had liggen. Meteen ontsierde dat object tal van Vlaamse voortuinen die sowieso toch al niet in smaak excelleren. Een nogal dubbelzinnige link tussen het postmoderne N-VA-flamingantisme en de klassiek-Vlaamse kneuterigheid. Niet voor mensen met een fobie voor kitsj.

Maar nu dus het nieuwe begroetingsteken. Het feit alleen al dat een partij nog uitpakt met een fysiek herkenningsgebaar, is een relict van het eerste deel van de 20ste eeuw. Het suggereert volgzaamheid, consensus, discipline, groepsgeest. Iets voor scouts en andere uniformhobby’s. Bij een partij komt het over als een gebaar van ‘ik-denk-niet-na-want-de-leider-doet-dat-voor-mij’. Partijen zijn sowieso op hun retour, en disciplinepartijen nog meer. Het feit dat de N-VA desondanks deze obligate lichaamscode resoluut wil uitspelen, bewijst dat ze de Vlaming ook fundamenteel ziet als iemand die in het gareel wil lopen. Ik mag er niet aan denken hoe die hand dan verder kan evolueren. In een volgende fase gestrekt naar boven, de vingers aan elkaar gelijnd? Help eens, Charles Chaplin.

Voor de rest wemelt het in deze kaboutermars van déja-vus. In de weg liggende bomen opruimen, een auto met panne voortduwen: het is al zo dikwijls als beeld gebruikt voor het idee van ‘wij timmeren aan de weg’. Bijzonder ongelukkig zijn ze bij de CD&V omdat de sfeer en taal van de campagne zo goed lijkt op hun filmpjes met krek dezelfde beelden. Dat is ook weer niet toevallig: de N-VA wil dé centrumpartij worden in Vlaanderen (of is het al), alias de CVP in haar glorietijd, en moet het dus hebben van de softe, haast melige toon rond eendracht en verbondenheid. Dus moest Erik Saelens wel gaan shoppen. Van grote creativiteit getuigt het allemaal niet, evenmin als het gelanceerde woord ‘helfie’ (koosnaampje voor wie klaar staat voor anderen). Dat woord bestond al, zij het in een andere betekenis van…  iemand die hulpeloos op zoek is. Tja. Het kan nu moppen gaan regenen over sputterende motoren, achteruitversnellingen en gammele politieke vehikels die richting autokerkhof worden geduwd. Of over bloedzuigers die opduiken tijdens de aangekondigde bloedgeefactie (‘roodshow’).

Bij een neoliberale partij, die ook nog even snel ‘sociale volkspartij’ wil heten, krijg je dus zoiets. Anders gezegd: het is niet omdat de N-VA met gemak zo tussendoor één miljoen Euro kan spenderen aan een ‘feel good’-campagne, met vooral tweedehandsmateriaal, dat de Vlamingen onder de indruk zullen zijn. Ik hoop voor Saelens en C° zelfs dat deze actie niet verzandt in hoongelach vanuit de Vlaamse onderbuik en zijn sociale media.

Mantelzorg

Want wat is namelijk het probleem? Dat de poging om de perceptie bij te sturen, zoals dat heet, nogal vloekt met de realiteit. Teveel mensen ondervinden al aan den lijve dat het sociaal bergaf gaat, en dat je met goed gevoel geen brood op de plank krijgt. Campagnes rond geluk en samenhorigheid krijgen dan snel iets lachwekkend en zelfs cynisch. Ook daar zijn legendarische voorbeelden van. Helemaal in de nadagen van het Derde Rijk, april 1945 toen de Russen al voor Berlijn stonden, liet propagandaminister Joseph Goebbels nog soldaten van het front weghalen om mee te spelen in een groteske historische film die de mentale kracht van de Duitsers dik in de verf moest zetten. Goebbels’ redenering: ook al stort alles in, als de moraal er is, komt alles goed. Maar toen waren er dus nog geen sociale media.

Niet dat ik Saelens en zijn opdrachtgevers met dit grote voorbeeld zou willen vergelijken. Maar een partij die bezuinigingen in de sociale sector als ijskoude topprioriteit heeft gesteld, en daar ook prat op gaat, moet opletten met al te warme boodschappen. Uiteindelijk blijft Theodore Dalrymple, de man die alle maatschappelijke solidariteit en publieke zorg als ‘sentimenteel’ opvat, dé goeroe van voorzitter Bart de Wever. Met de regelmaat van een klok doen coryfeeën als Zuhal Demir en Liesbeth Homans uitspraken die werklozen schofferen.Terwijl radeloze werkzoekenden tientallen sollicitatiebrieven per dag schrijven en niet eens een antwoord krijgen. En terwijl we van de VDAB zonet te horen kregen dat gemiddeld 7.326 leerkrachten op het einde van elke maand naar een job zoeken, terwijl er gemiddeld maar 417 vacatures zijn.

Heel de genante discussie rond de afschaffing van de mantelzorg (werklozen die vrijgesteld worden van sollicitatieplicht om een hulpbehoevend familielid te verzorgen), waarbij de N-VA zich weerom als hardliner opstelde, is al evenmin te rijmen met het aandoenlijke beeld van kindjes die het karretje van twee oudjes weer in gang proberen te duwen. Overbodig om nog eens al de oneliners van Jan Jambon op te lijsten, de man die het belasten van de lucratieve diamantsector als ‘heksenjacht” beschouwde. De N-VA is en blijft de partij van de haves, niet van de have-nots. Helfie, help u selfie.

Alleen al het feit dat een regerende partij van de Verandering haar publiek moet masseren met een goed-gevoel-campagne, bewijst dat de resultaten mager zijn. Meteen kunnen we ons weer afvragen of die dotaties aan de politieke partijen (12,27 miljoen Euro per jaar voor de N-VA), tenslotte betaald met ons belastinggeld, wel goed besteed zijn. Deze zelfbedieningsconstructie van de verzamelde particratie maakt ons leven er niet beter op, zoveel staat vast. Als er dan toch overal moet bespaard worden, mag hier zeker ook het mes in. Ook al denken de marketingbureaus daar anders over.

Johan Sanctorum is filosoof, publicist, blogger en Doorbraak-columnist.