De voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel (MR), is aangeschoten wild. De aasgieren cirkelen boven zijn hoofd. Plots vallen de traditionele media over elkaar om hem aan de schandpaal te nagelen met zijn excentrieke en vooral dure smaak, zijn intellectuele lichtheid of zijn carrièrisme. Maar wat zijn die feiten?

Het eerste feit is dat de tweede termijn als voorzitter van de Europese Raad voor Charles Michel stilaan teneinde loopt. De jongste Belgische premier ooit en de jongste politicus in zo’n topfunctie als voorzitter van de Europese Raad is niet fin de carrière. Geboren in 1975 zou ie normaal nog enkele decennia politiek actief blijven. Maar opgestaan is plaats vergaan en in de eigen MR wil niemand plaats ruimen. Bovendien komt ook Didier Reynders (MR) terug uit de Europese Commissie na de volgende Europese verkiezingen in 2024. Het jaar van alle verkiezingen. Een andere baan zal dus een internationale baan moeten zijn of een troostprijs als Europarlementariër.

Als het regent in Parijs…

Het tweede feit is dat er duidelijk ruis op de lijn zit met Parijs. Michel was vooral de man van de Franse president Macron. De banden tussen de macronisten en de MR waren altijd al hecht, maar sinds de partij van Macron tot de liberale fractie in het Europees Parlement behoort, komt daar partijtucht bij kijken. In het Elysée ziet de entourage van Macron de liberale fractie waar ze de grootste speler is als haar speeltje in het EP.

Het derde feit is eigenlijk geen feit, maar een gevolg. Michel liet meermaals steken vallen en dat maakt hem niet bijzonder geliefd bij de publieke opinie. Niet sofagate in Turkije, maar andere bijzaken zoals zijn luxueuze levensstijl als ambtenaar van de vergadering van regeringsleiders zijn dan snel een stok om de hond mee te slaan. Geen regering die de misser om hem die functie toe te kennen, wil toegeven. Liever schieten ze dan op de man via omwegen.

Het portret dat journaliste Barbara Moens van Politico schetste eind maart was het startschot. Het artikel in Le Monde van afgelopen vrijdag was de frontale aanval. Le Monde schreef over ‘geëxplodeerde reiskosten’. Vooral de vluchten met zakenjets en hotels steken de ogen uit. Zo diende Michel een budget in voor 2024 waar hij 2,6 miljoen euro vraagt voor reiskosten. Een stijging met 27,5 procent tegenover 2023. Vier keer meer dan zijn Poolse voorganger Donald Tusk. Privé-vluchten tussen Brussel en Parijs en Brussel en Straatsburg. Ondanks chauffeurs en treinen die die trip in enkele uren mogelijk maken.

Inconsequent gedrag

De echte frustratie bij de regeringsleiders zou echter de dilettantistische manier van werken zijn. Zijn enige taak is eigenlijk de vergaderingen van de regeringsleiders binnen de Europese Raad voorbereiden en in goede banen leiden. Michel doet dit naar verluidt met de losse pols. Met veel improvisatie en weinig voorbereiding. De rol die hij daarbij voor zichzelf weglegt als ‘president’ plaatst hemzelf in de ogen van de regeringsleiders teveel voor het voetlicht.

Aangezien de Europese Unie een zeer groen beleid wil opleggen aan de lidstaten kozen links en rechts er voor om de nadruk te leggen op de vliegreizen in plaats van op zijn onweerstaanbare drang om zich als staatsman of diplomatiek speler te profileren. Voor de rechterzijde is het inconsequent gedrag het bewijs dat de groene regeltjes enkel gelden voor de gewone man of vrouw, maar niet voor de politieke elite. Aan groen-linkse kant is de enige reactie vervolgens om op te roepen tot meer vliegschaamte bij Michel en zijn gevolg.

Geldingsdrang en flaters

Toegegeven de voorbeelden spreken voor zich. Het traject Brussel-Parijs duurt met de Thalys anderhalf uur. Michel nam het vliegtuig of liet zijn chauffeur rijden. De korte vlucht naar Parijs op 16 februari vorig jaar kostte 35.750 euro. Om het Europees Parlement in Straatsburg te bezoeken vloog hij vorig jaar vijf keer. Ondanks rechtstreekse treinen uit Brussel die amper vier uur onderweg zijn. Die treinen zitten vol met Europarlementariërs en Europese ambtenaren. Politico meldde onlangs dat Michel sinds 2019 maar liefst 72 keer op de 112 een zakenjet nam voor zijn officiële uitstapjes. Onder andere om naar de klimaattop in Egypte te gaan met de voorzitster van de Europese Commissie Ursula Von der Leyen. De regels van de Europese Raad zijn nochtans dat, indien mogelijk, de leden met een lijnvlucht horen te gaan in plaats van met een zakenjet. Maar badplaats Sharm-El-Sheikh is vooral een bestemming van chartervluchten, dus had woorvoerder Barend Leyts het excuus meteen klaar.

Toch is de verstoorde relatie met de Franse president omwille van de geldingsdrang en diplomatieke flaters niet noodzakelijk de oorzaak van de mediastorm. Michel zelf probeerde ondertussen de brokken te lijmen door voluit de kaart van Macron te trekken. Plots mag de EU niet meer de loopjongen van de Verenigde Staten zijn. Zowel militair als economisch. Afgelopen week bewees Michel meermaals lippendienst aan de Franse strategie van ‘soevereiniteit ten opzichte van de VS’.

Geen Europese president

In de artikels in de pers die plots massaal neerdalen op het hoofd van Michel vallen vooral veel reacties te lezen van Europarlementariërs. ‘Vooral de luxe springt in het oog’, zei Europees Parlementslid Johan Van Overtveldt (N-VA) aan het Nieuwsblad. Het Laatste Nieuws schreef over 22 privé-vluchten. ‘Niet toevallig lekken nu plots smeuïge details uit over de handel en wandel van de Europese president. De kritiek op Charles Michel klinkt in de Brusselse wijk steeds luider.’ Aldus de liberale krant die de anomalie ‘Europese president’ neerschrijft. Michel is voorzitter (president in het Frans) van de Europese Raad. Niet van de EU en al zeker niet van Europa. De artikels staan blijkbaar los van die realiteit.

Daarom dringen zich, los van al die artikels over vliegtuigen en hotels, twee vragen op. Is Charles Michel het probleem of is de functie van voorzitter van de Europese Raad het probleem? Om die vraag te beantwoorden mag men niet vergeten dat de Europese Raad decennia zonder voorzitter kon functioneren. Het is een eerder ceremoniële functie met een beperkt pakket administratieve bevoegdheden en geen enkele feitelijke macht. Eens die vraag beantwoord, zinkt het probleem van wie het postje invult eigenlijk in het niets. De hele heisa zou niet moeten draaien rond het poppetje (in casu Charles Michel), maar over de functie.