Het strengste optreden tegen pro-Palestijnse betogingen zien we in… Jordanië

De Jordaanse overheid voert een repressieve politiek tegenover pro-Palestijnse militanten. Dat meldt Human Rights Watch (HRW). De Arabische bevolking in het Midden-Oosten mag dan al door de band uitgesproken pro-Palestijns zijn, het is in de westerse wereld dat de massale pro-Palestijnse betogingen plaatsvinden. Niet in de Arabische.

Sinds 7 oktober (de dag dat Hamas ongeveer 1.200 Israëliërs vermoordde) zijn in Jordanië al heel wat pro-Palestijnse betogers aangehouden. En dankzij een in augustus goedgekeurde anti-cybercrimewet worden Jordaniërs die online hun solidariteit tonen met de Palestijnse zaak het leven zuur gemaakt. HRW is er niet over te spreken.

Langste grens met Joodse staat

Jordanië is één van de vier buurlanden van Israël, naast Egypte, Libanon en Syrië. Maar Jordanië heeft wel de langste grens met de Joodse staat (en de Westelijke Jordaanoever). Bij de oprichting van de staat Israël in 1948 trokken honderdduizenden Palestijnse vluchtelingen naar Jordanië. De Palestijnen vormen daar nu zelfs de meerderheid en spelen de eerste viool in economie en handel. Maar de politieke macht is nog altijd in handen van wat we de autochtone bevolking zouden kunnen noemen: de ‘echte’ Jordaniërs, niet zelden van bedoeïenenafkomst.

In 1994 tekenden Israël en Jordanië een vredesakkoord (Egypte deed dat al eind de jaren ’70). Maar met Libanon en Syrië heeft Israël geen vredesakkoord. Dat zit er op korte of halflange termijn ook niet aan te komen. Door het vredesakkoord heeft Jordanië wel de voogdij over de christelijke en islamitische kerken en moskeeën in Jeruzalem, dat Israël beschouwt als haar hoofdstad (voordien was dat Tel Aviv). De Westelijke Jordaanoever behoorde vroeger tot Jordanië, maar door de oorlog van 1967 heeft Israël daar nu de controle over. Achteraf gezien is dat voor Israël een vergiftigd geschenk gebleken.

Bikkelharde oorlog

Door de agressie van Hamas van 7 oktober voert Israël nu een bikkelharde oorlog in de Gazastrook. Tot grote ergernis van de overgrote meerderheid van de Arabische bevolking van Marokko tot Oman en van Syrië tot Soedan. Wat niet kan worden gezegd van de Arabische regeringen: daar is het plaatje ietwat genuanceerder. Enerzijds lijkt het wel of de regeringen van pakweg Marokko, Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten niet geïnteresseerd zijn in wat er in Gaza gebeurt; anderzijds hebben onder meer Algerije, Irak en Qatar zich heel kritisch uitgelaten over de Israëlische aanpak.

Het vredesakkoord dat Israël en Jordanië hebben gesloten heeft zowel voor- als nadelen. Jordanië en Israël zijn weliswaar ‘on speaking terms’, maar de druk die Jordanië uitvoert op de Israëlische regering (om bijvoorbeeld de Joodse kolonisatie van de Westelijke Jordaanoever te stoppen) levert niks op. En dus was voor de doorsnee Jordaniër dat vredesakkoord eigenlijk overbodig.

Jordanië stemt zijn houding tegenover Israël af met bondgenoot Egypte. Deze twee landen willen dat er een einde komt aan de oorlog, en zijn niet zinnens om hun poorten open te zetten voor een nieuwe vloed van Palestijnse vluchtelingen (voor Egypte via de Gazastrook, voor Jordanië via de Westelijke Jordaanoever).

Trouwe bondgenoot

Jordanië is wel al decennialang een trouwe bondgenoot van eerst de Britten en na de Tweede Wereldoorlog ook van de Amerikanen. Maar Jordanië is wel altijd het eerste slachtoffer van de oorlogen die de Amerikanen veroorzaken. De inval van de Verenigde Staten in Irak in 2003 leverde een vluchtelingenstroom richting Jordanië en leidde tot het sluiten van de grens met Irak, met enorme gevolgen voor de Jordaanse economie. En de burgeroorlog in Syrië (grotendeels een creatie van Barack Obama, die de Syrische president Assad weg wou), had voor Jordanië vergelijkbare gevolgen.

Momenteel gaat het overigens niet goed in Jordanië. De economische perspectieven zijn somber, en het land heeft geen olie of gas in de grond. De Arabische bevolking mag dan al solidair zijn met de Palestijnen en van mening zijn dat de Europese en westerse landen niet kritisch genoeg zijn voor Israël, het is ondertussen wel in het Westen dat de grootste solidariteitsbetogingen met de Palestijnen plaatsvinden terwijl de Jordaanse overheid pro-Palestijnse militanten intimideert, en voor Abu Dhabi en Riyad het lot van Gaza uiteindelijk de pot op kan.