Joris Verbeurgt: ‘Een leger opbouwen kost niet alleen centen’

De oorlog in Oekraïne heeft aanzienlijke veranderingen teweeg gebracht in Europa. De politieke besluitvorming rond Defensie schoot in vele landen in een stroomversnelling.

Ook ons eigen land voerde op korte tijd een reeks steunmaatregelen, investeringen en hervormingen door binnen het departement Defensie. De gast in deze podcast is oud-militair Joris Verbeurgt, militair historicus en auteur voor het tijdschrift ‘European Security and Defence’. Hij ging bij Doorbraak Radiodieper in op deze plotse golf aan investeringen in Defensie.

Inhaalbeweging nodig in Europa

We geven terug extra uit aan Defensie en dat lijkt toch een groot verschil in vergelijking met vroeger. ‘Laat ons zeggen dat er 14 miljard beloofd is om uit te geven aan Defensie. We zullen nog moeten zien of die investeringen ook daadwerkelijk gebeuren’, aldus Verbeurgt. Door decennialange besparingen op Defensie in alle Europese landen is er een inhaalbeweging nodig. ‘De budgetten die nu voorzien worden zijn alvast een begin maar nog lang geen oplossing.’

De oorlog in Oekraïne was een soort wake-up call dat oorlog toch heel dichtbij is ondanks alle mooie ideeën over vrede. ‘De wereld is heel hard veranderd.’ We zien nu dat de NAVO meer en meer in het defensief wordt geduwd, zegt Verbeurgt, zoals in Oekraïne. ‘Daarbij komend steunt de NAVO quasi volledig op de Verenigde Staten (VS). Dit land draagt het grootste deel bij en heeft bijna alle nodige strategische middelen in handen om langdurig aan machtsontplooiing te doen. De Europese landen zijn daartoe niet in staat zoals de situatie in Libië heeft bewezen’, aldus Verbeurgt.

Europese defensie

In de Europese Unie is er slechts één land met een leger die naam waardig, namelijk Frankrijk, zegt Verbeurgt. Dat zeker nu het Verenigd Koninkrijk die Unie heeft verlaten. ‘We hebben heel lang aan free-riding gedaan op de NAVO en de VS.’ Maar de Amerikanen trekken zich steeds verder terug uit Europa om zich meer te focussen op China en de Pacific. Dit terwijl er een steeds grotere dreiging groeit voor Europa in Rusland. ‘Buiten Polen komt er geen enkel Europees land aan de vereiste investeringen van 2% van het BBP.’ Dit klagen de Verenigde Staten al zeer lang aan en na een tijdje is het dan ook genoeg.

Het is niet enkel een kwestie van centen maar ook een kwestie van tijd. ‘Een defensie opbouwen gebeurt niet van vandaag op morgen, laat staan een Europese defensie. Daar droomt men ook al decennialang van maar we hebben gezien dat dat eigenlijk niet zomaar werkt’, zegt Verbeurgt.

Kapot bespaard leger

Op ons leger is er de laatste jaren enorm veel bespaard en daardoor is het volgens Verbeurgt die naam niet meer waardig. ‘Ik vergelijk het graag met jaren 30 van de vorige eeuw. Toen moest men ook kiezen tussen boter en kanonnen.’

De Westerse democratieën kozen toen voor boter met meer investeringen in sociale zekerheid en welzijn. Duitsland koos voor de kanonnen en investeringen in Defensie. De gevolgen daarvan kennen we allemaal. ‘Opnieuw zou men die parallel kunnen trekken met West-Europa als Rijnlandmodel en daartegenover een Amerika, China en Rusland.’

Specialisatie en samenwerking

In de investeringen die worden uitgevoerd binnen het Belgische leger komt er weeral een oud zeer naar boven. ‘We zien dat België weer probeert een heel leger uit te bouwen met een marine, luchtmacht, medische component en landleger.’ Ieder land op zich dat alles wilt doen dat levert natuurlijk geen enkel schaalvoordeel op, zegt Verbeurgt. ‘Zo zien we wel dat de samenwerking met Nederland op vlak van de marine zijn vruchten afwerpt.’

Dit was ook te zien op de militaire operaties waaraan Verbeurgt deelnam. ‘De samenwerking tussen militairen van verschillende naties verliep daar vrij vlot.’ Het probleem in Europa is de politieke beslissing die erachter zit. Zij beslissen uiteindelijk waar en wanneer er militairen worden ingezet en daar wringt natuurlijk het schoentje, aldus Verbeurgt. ‘Kunnen onze militairen ingezet worden onder buitenlands bevel wanneer onze regering daar geen belang in ziet?’