Kris Peeters is niet (goed) wijs

Voor de lol moet je soms eens een oude De Morgen herlezen. Amper twee maand geleden citeerde de krant met veel instemming CD&V-er Youssef Kobo: 

‘Als niemand een duimbreed wil toegeven, komen we er niet. Daarom denk ik nu: enerzijds, anderzijds, we hebben een beetje van dit nodig en een beetje van dat. Wat mij bij CD&V aanspreekt, is de beroepsernst en de ijver van de mensen. Zelfs de kleinste dingen worden behandeld alsof het een staatszaak is. Er zitten weinig flierefluiters of haantjes-de-voorste. Mensen zijn integer en plichtsbewust, en volgen consequent hun lijn, alle maatregelen worden getoetst aan hun principes’ (De Morgen, 06/08/16)

Nu een kort verslag van de CD&V in oktober 2016: 

‘Te elfder ure heeft de CD&V-vicepremier het regeringsoverleg verlaten om de camera’s – voor de derde maal die dag – te woord te staan. Tegen de journalisten zei hij wat hij ook tegen zijn collega’s had verteld: dat hij maar heel eventjes naar zijn kabinet ging en dat hij snel terug zou keren aan de onderhandelingstafel. Uiteindelijk laat de vicepremier zijn collega’s uren wachten, om dan via sms te laten weten dat hij niet meer komt, waardoor ’the state of the union’ uitgesteld moet worden. Reden: het uitblijven van een nieuwe belasting, die niet eens in het CD&V-verkiezingsprogramma stond’. (Doorbraak, 11/10/16)

De ernstige staatslieden van CD&V gedragen zich dezer dagen als humeurige kleuters. De ‘integere’, ‘plichtsbewuste’, ‘consequente’ partij, vol ‘beroepsernst’ en ‘ijver’, de mensgeworden ‘rustige vastheid’, laat zich opjagen door de oppositie, door speciale belangengroepen en door een slechte peiling. De nieuwe belasting op de meerwaarde van aandelen kwam – na weken voorbereidende gesprekken – pas op tafel nadat de CD&V-top een nieuwe peiling van De Standaard en VRT onder de neus gekregen had. De christendemocraten zakten daarin een stuk onder hun vorige resultaat én gevoelig lager dan het toch al slechte verkiezingsresultaat van 2014. Bij Wouter Beke en co gingen alle alarmen af en opeens moesten er harde garanties komen voor een nieuwe belasting op ‘de rijken’, die als een CD&V-trofee kon getoond worden aan de wereld. 

Een digitaal Poupehan 

Het échec van Kris Peeters is compleet. Een minister van Werk (!) die zich opwerpt als het ultieme obstakel op weg naar een hervorming van de vennootschapsbelasting. Een gewezen topman van Unizo (!) die lagere belastingen voor KMO’s tegenhoudt. Een gewezen minister-president van Vlaanderen die aandringt op nog maar eens een nieuwe belasting die Vlaanderen buitenproportioneel zal raken. Een topman van de staatsdragende partij CD&V die de federale regering gijzelt, in crisis stort en laat dansen op de tonen van de oppositie. Een pastoor die preekt over ‘wijs’ en ‘niet wijs’, maar zelf geen cameraploeg kan voorbij lopen zonder in één minuut vijf verschillende keren over ‘rechtvaardige fiscaliteit’ te spreken (overigens is dit geen literaire overdrijving: het nieuwe record werd netjes geturfd door Het Laatste Nieuws). 

We weten nu dat Peeters een zwakke vice is. Wie het regeringsoverleg moet verlaten om ruggespraak te plegen met de partij, die heeft in die partij niet zoveel in de pap te brokken. Op zijn eigen kabinet wordt Peeters al sinds 2014 bewaakt door topcabinetards met een stevige ACW-stempel, daar geplaatst door ‘de Beweging’. Peeters wordt streng in het gareel gehouden. Voorzitter Wouter Beke, al langer de echte chef bij de christendemocraten, riep zijn vicepremier gisterenavond weg voor ‘intern overleg’. Er werd gevreesd dat Peeters stomweg een akkoord zou sluiten met de coalitiepartners, zoals hij dat ook gedaan heeft in de zomer van 2015, toen de 2de taxshift werd afgeklopt in kasteel Hertoginnedal. Achteraf vonden veel CD&V-ers dat Peeters te weinig had kunnen binnenhalen.

‘Intern overleg’ betekent bij CD&V ook nog altijd: overleg met de vakbond en de rest van het oude ACW. Je mag er donder op zeggen dat er maandagavond en -nacht nog veel afgetoetst is bij de Marc Leemansen van deze wereld. Wouter Beke heeft geen echt Poupehan: geen buitenverblijf in de Ardennen om rustig een onderhandelingsmarge af te spreken met de vakbond. Anno 2016 is er alleen nog een digitaal Poupehan: de smartphone van de voorzitter, die permanent in verbinding staat met de oude zuil. En als de christelijke arbeidersbeweging het gevoel krijgt dat er te weinig geluisterd wordt, dan schiet Beweging.net een paar waarschuwingsschoten voor de boeg van de CD&V. Zo haalt het ACV al een tijdje consequent uit naar ‘de Wet Peeters’. Beke weet dat hij Beweging.net een troostprijs moet kunnen voorleggen. Of anders… 

Elementaire pedagogie

De waakhonden van onze democratie staan er bij en kijken er naar. Journalisten tonen opvallend veel begrip voor CD&V. Empathische analyses gaan een eind mee in de ‘noodzaak’ van CD&V om een ’trofee’ te kunnen binnenhalen. Alsof het normaal is dat belastingen worden ingevoerd om het imagoprobleem van een regeringspartij op te lossen. Het is een zoveelste bewijs van de trieste staat van de Vlaamse Wetstraatjournalistiek. Onze politieke verslaggevers zijn ‘embedded’ in de particratie: ze hebben zich de redeneringen en reflexen van de partijmachines eigen gemaakt. Journalisten redeneren niet vanuit een soort algemeen belang, maar vanuit de verschillende partijbelangen. Weinig commentatoren zullen verschroeiend uithalen naar CD&V: de partij oogst vooral begrip en – o zo christelijk – mededogen. 

N-VA, Open VLD en MR staan voor een moeilijke keuze. Er is geen enkele hoop op beterschap. Zelfs als de centrumrechtse partijen toegeven aan de chantage van CD&V en een zoveelste belasting invoeren, dan nog zal de interne oppositie van de Vlaamse christendemocraten niet ophouden. Daar zijn twee grote redenen voor. Ten eerste zal het voor de oppositie binnen en buiten het parlement toch nooit volstaan: de rijken zullen nooit genoeg dokken, er zal nooit genoeg ‘fiscale rechtvaardigheid’ zijn. De CD&V zal de hete adem van Groen en het ACW blijven voelen, zolang de regering Michel bestaat. Ten tweede is er tussen CD&V en N-VA een haat gegroeid die elke rede overstijgt. De haat is wederzijds, maar verbazend genoeg is het N-VA die op cruciale momenten – met een opvallend bezadigde Jan Jambon – het staatsmanschap toch laat prevaleren. CD&V kan de weerzin voor N-VA amper nog intomen. 

Charles Michel kan Kris Peeters moeilijk zijn zin geven. De premier zal zijn laatste restje gezag definitief verliezen als hij zijn meest balorige vicepremier nu laat triomferen. De CD&V zal een toegeving alleen begrijpen als een aanmoediging om nog meer stokken in de wielen te steken. Het is een kwestie van elementaire pedagogie: beloon je slecht gedrag of probeer je het te corrigeren? De eerste minister kan in de komende dagen het signaal geven dat chantage niet werkt. Toch krijgt Peeters wellicht zijn zin. CD&V krijgt straks weer een nieuwe belasting, die niet veel geld in het laatje brengt, maar wel uitgelegd kan worden als een grote overwinning voor het sociale gelaat van de regering. Ondernemen en investeren in dit land zal weer een beetje moeilijker geworden zijn; particulieren zullen weer een paar extra omwegen moeten nemen, maar ach: het gezicht van Kris Peeters zal eventjes gered zijn. 

Het mislukte begrotingsoverleg is overigens maar een voorsmaakje van wat komen gaat. In de komende jaren zal het alleen maar moeilijker worden om de federale begrotingen nog te doen kloppen. Los van de samenstelling van de regering, los van de economische omstandigheden: dit land kampt met structurele problemen die budgettair steeds zwaarder wegen. Misschien is dat hoe België ooit eindigt. Niet met een grand soir, niet met een memorabele onafhankelijkheidsverklaring in het Vlaams parlement, maar met een federale coalitie die er simpelweg niet meer in slaagt om een regerings- of begrotingsakkoord te sluiten. Het zal niet deze keer zijn, maar ooit? Als zelfs de oude CVP het staatsmanschap al heeft opgegeven, dan staat er binnenkort geen enkele man nog in voor de staat.