André Leonard: Emeritus Aartsbisschop en… simple vicaire.

Elke zondag vertelt Christian Laporte, ex-journalist bij La Libre Belgique, ons ‘het verhaal van de week’ in Franstalig België. 

Monseigneur André Léonard, die als bisschop van Namen zichzelf de dubbele voornaam André-Mutien gaf, wat daarna, als aartsbisschop van Mechelen-Brussel, André-Joseph werd, die Léonard dus is terug van weggeweest… Sinds zijn verplicht pensioen leeft hij discreet in het zuiden van Frankrijk. Hij is er gewone onderpastoor. Wardoor hij in contact kan blijven met een katholieke omgeving.

Godvergeten

Dat hij nu plots terug in het nieuws verschijnt is te danken aan de Franstalige katholieke media: het katholieke gastprogramma En quête de sens op RTBf-televisie, het weekblad  Dimanche en de verschillende media van Cathobel – het Franstalige alter-ego van Kerknet. In de maand mei gingen die Léonard opzoeken in de Alpes de Haute-Provence. Met als resultaat dus een interview met de nog altijd meest betwiste prelaat van de Belgische kerk. In tempore non suspecto dus, vóór Godvergeten en vóór de antikerkelijke mediastorm die erop volgde.

Een beetje jammer want men had hem natuurlijk ook daarover graag gehoord. Hij kon dan misschien moediger zijn dan na het uitbarsten van de zaak Vangheluwe… Hij verschanste zich toen achter allerlei excuses, wat destijds ook in de Wetstraat voor ergernis zorgde, onder meer bij Steven Vanackere (CD&V), toenmalig minister van Buitenlandse zaken.

Langs Franstalige kant zijn – gelukkig ! – de programma’s van de levensbeschouwelijke derden (nog) niet afgeschaft zoals in Vlaanderen, bijna tien jaar geleden. Waardoor we de oude prelaat nog een keer konden zien en vooral horen…

Want sinds zijn aftreden als aartsbisschop had de nochtans vroeger altijd zeer mediageile Léonard zich helemaal teruggetrokken in de omgeving van Gap waar hij, met de hulp van de lokale bisschop, zich had kunnen installeren als hulppastoor in Notre-Dame du Laus, een Mariaoord met daarrond verschillende parochies.

Een weinig christelijke afwezigheid…

André Léonard wilde, naar eigen zeggen, in geen geval nog tussenkomen in het dagelijkse leven van de Belgische kerk. Een wat hem betreft onverwachte maar wel principiële reactie. En hij ging daar ver in; té ver. Léonard was in de lente van 2019 op zeer ostentatieve manier afwezig op de uitvaartplechtigheid van zijn voorganger, kardinaal Danneels.

[su_quote]Dat hij ostentatief afwezig was op de uitvaart van kardinaal Danneels, lag voor vele katholieken heel moeilijk.[/su_quote]

Dat het tussen de twee kerkleiders nooit echt boterde, was geen geheim, maar voor vele basiskatholieken was het toch heel moeilijk deze post-mortem boycot te aanvaarden. Niet echt christelijk en evangelisch, werd gezegd.

Sindsdien was Léonard ultra-discreet gebleven. Onder andere tijdens de coronapandemie waarvan hij ook slachtoffer was. En hij had nog andere gezondheidsproblemen. André Léonard was zo discreet geworden dat hij zelfs niet reageerde op mails van Belgische katholieken die hem herstel toewensten. Ook dat werd niet echt positief becommentarieerd in de hoogste sferen van de Belgische kerk. En dus is het interessant zijn comeback te analyseren.

Rancuneus

Door de goede Alpenlucht kan hij weliswaar weer functioneren in dienst van zijn Schepper, maar het gewicht van zijn 83  lentes is er wel. Hoe anders dan toen hij Naams-Luxemburgs bisschop was en hij zijn dekenijen vaak te voet of met de fiets ging bezoeken als évêque de plein air. Dat is trouwens ook de titel van een heuse hagiografie geschreven door oud-journalist en integrale léonardist Omer Marchal.

Maar de leeftijd belet hem geenszins een aantal rake zinnen te bedenken. En wat ook opvalt in de reportage is dat de man zeer tactiel is gebleven. Alle dames die, oud of jong, zijn weg kruisen in een van de parochiekerken waar hij in de week en in het weekend de mis opdraagt, krijgen een warme accolade, kus inbegrepen. Ander sympathiek detail : als aartsbisschop nam hij heel dikwijls zelf het stuur, zonder chauffeur dus; nu nog.

Maar voor de rest is  hij nog altijd dezelfde :  een tikje rancuneus tegenover degenen die zijn klassiek en zeer traditioneel katholicisme minder appreciëren. Katholiek België staat immers al sinds het Tweede Vaticaans Concilie bekend om zijn progressieve ideeën. Er was in die tijd zelfs sprake van de squadra belga, met toen kardinaal Suenens als mentor.

Persoonlijke aartsbisschop van Benedictus XVI

De terughoudendheid van Léonard valt vlug weg als zijn bisschopsambt ter sprake komt. Bijvoorbeeld wanneer hij ons eraan herinnert dat hij enkel aartsbisschop is geworden dankzij de tussenkomst van paus Benedictus XVI. Iets wat geen geheim meer is sinds de vroegere pauselijke nuntius, Monseigneur Rauber, uit de biecht klapte en urbi et orbi openbaarde dat André Léonard eigenlijk niet op de aartsbisschoppelijke kandidatenlijst stond…

Nu paus Benedictus er niet meer is, bevestigde Léonard dat de Duitse paus hem inderdaad naar Rome heeft doen komen om er zeker van te zijn dat Léonard wel degelijk aartsbisschop wilde worden, ondanks de moeilijke en vijandige Belgische context.

Tegen natuur, meer dan ooit…

Voor de rest is en blijft André Léonard meer dan ooit André Léonard. Hij geeft toe dat hij soms op een te radicale manier zijn ideeën heeft proberen verkopen, maar hij neemt er wel geen woord van terug.

Voor de prelaat mag en zal homoseksualiteit nooit op het hetzelfde niveau kunnen komen als heteroseksualiteit. En hij herinnert eraan dat hij homoseksuele studenten altijd heeft aangeraden kuis te blijven. En hij voegt eraan toe, nihil novi sub sole, dat ‘homoseksualiteit niet normaal is’. ‘Ze ondersteunen is bedrog, misleiding…’

Léonard eindigt het interview met een groet aan zijn  landgenoten : ‘Zeg hen maar dat ik hen niet vergeet.’

Men zal hem natuurlijk niet meer veranderen. Zijn laatste huishoudster, Veerle, een dame uit Mechelen – bevestigt dat. ‘Monseigneur is niet veranderd: hij blijft zeggen wat hij echt denkt.’

Zoals men dat zegt in en om het Vaticaan: se non è vero, è ben trovato…