Religieuze symboliek & N-VA: Durven denken, durven doen

Een kennismaking

In het voorjaar van 2018 werd ik na de publicatie van een Doorbraak-artikel uitgenodigd om een koffietje te drinken en kennis te maken met toenmalig staatssecretaris Theo Francken. Verbaasd en vereerd dat mijn artikel was gelezen door een toppoliticus nam ik de uitnodiging aan. Theo Francken bleek een zeer charmante man te zijn met interesse voor afkomst en cultuur, vrouwenrechten en gelijke kansen. Alhoewel het een kort gesprek was (de man werd geen seconde met rust gelaten) ontstond er een klik. Ik voelde dat we op dezelfde lijn zaten en hij ook want hij droeg mij lachend op om een lidkaart van de partij aan te schaffen. Waarop ik antwoordde dat ik dat wel zou doen maar dat hij moest weten dat ik heel kritisch was. Zijn antwoord daarop was een enthousiaste: ‘dat hebben wij net graag, kritische mensen in onze middens!’. Zo gezegd zo gedaan en nu zitten we hier.

Anti-islam?

Ik ben tot 2024 gemeenteraadslid en lid van het Bijzonder Comité in Hasselt. Ik ben een afgevaardigde van de N-VA, een vertegenwoordiger van alle Hasselaren. Ik probeer nuance en rust te brengen in een storm van woorden en verwijten waarin mijn partij is verwikkeld geraakt. Deels is dat door haar eigen schuld, deels door de polarisering die in gang is gebracht door te goochelen met 280 tekens op Twitter waardoor alle nuance maar ook zin voor correcte berichtgeving is verwaterd. Al wat telt zijn oneliners en kwetsende woorden die vluchtig passeren op mijn tijdlijn.

Nog nooit in mijn leven had iemand mij voor hater uitgescholden totdat ik een volwaardig lid werd van de partij. De partij zou een moslimhaterspartij zijn, een anti-islamclubje omdat sommige mensen een uitgesproken mening hebben over de hoofddoek. Ik ook, ik vind dat een genderdiscriminerend symbool maar dat belet mij niet om vriendschap te sluiten met één van de mooiste mensen op aarde: Zahra. Zahra draagt al sinds haar twintigste een hoofddoek maar in alle eerlijkheid praten wij nooit over haar hoofddoek omdat er andere, nog interessantere dingen te vertellen zijn zoals de liefde, boeken, eten en reizen. Maar de broers van Zahra vinden dat ik een fascist ben omdat ik bij ‘die partij’ zit. En dan moet Zahra het voor mij opnemen en ik voor de partij. Begrijpt u waar ik naartoe wil?

Een onnatuurlijke flexibiliteit

Er zijn zoveel inconsequenties op vlak van religieuze symboliek en neutraliteit binnen mijn eigen partij waardoor ik het even niet meer weet. Mijn reactie op volksvertegenwoordiger Michael Freilich die, in het kader van Chanoeka, de Joodse kandelaar aanstak in zijn kamer in het federaal parlement, was in mijn ogen nog altijd een terechte opmerking die ik op Twitter maakte.

Samen met nog andere partijgenoten hebben wij die vraag ook gesteld aan de partijtop. De reden dat ik dit publiekelijk heb gedaan is omdat ik wilde tonen aan Vlaanderen dat mijn partij wel degelijk een democratische partij is met oog voor de gevoeligheden in de samenleving. Want hoe kunnen wij dit nog rechtvaardigen bij onze grootste criticasters die ons niet alleen beschuldigen van haat maar ook van een spreidstand, een abnormale en onnatuurlijke flexibiliteit, als het gaat over de Joodse gebruiken tegenover de islamitische gebruiken in een overheidsinstelling, in de hoedanigheid van een volksvertegenwoordiger?

Ik moest volgens trouwe partijsoldaten een onderscheid maken tussen vertegenwoordigers van de overheid en van het volk. Ik moest een onderscheid maken tussen Michaels parlementair werk en zijn privéleven en zijn beleving van godsdienst. Ik moest toch wel weten dat de Joods-christelijke tradities op Europees grondgebied al eeuwen zijn ingebed en dat we onze afkomst niet mochten verloochenen. Ik moest niet belachelijk doen over een kaars en ik mocht zeker de hoofddoek niet vergelijken met een keppel. Ik aanvaard alle reacties. Maar nu is het tijd voor een duidelijk uitgeschreven partijstandpunt van de Vlaams nationalisten.

Wat is een neutrale overheid, beste voorzitter?

Om te beginnen heb ik niets persoonlijks tegen Michael Freilich. Dat zou maar al te gek zijn omdat we mekaar nooit hebben ontmoet. Ik ben de Joodse gemeenschap zelfs zeer genegen. Ik heb dat al uitgelegd aan Michael. Er duiken foto’s op van Michael waar hij met zijn keppeltje zijn parlementair werk uitvoert. En telkens wordt dit gedoogd door de partij die, naar ik dacht, altijd voor het neutraliteitsprincipe heeft gepleit. Zijn wij een oppervlakkige partij geworden die enkel maar reageert op hoofddoeken? Als ik een onderscheid moet maken tussen een volksvertegenwoordiger of een ambtenaar dan dient de partij dat ook duidelijk te communiceren naar zijn achterban. Zeggen dat de overheid neutraal moet zijn is niet voldoende.

Ja, wij zijn voor een neutrale overheid, dat wil zeggen: de ambtenaren moeten zich absoluut neutraal opstellen, in hun klederdracht, los van religieuze en andere ideologische kenmerken, bij contact met de burgers.

Nee, een volksvertegenwoordiger hoeft zich niet neutraal op te stellen omdat hij een vertegenwoordiger is van zijn achterban, zijn stemmen, zijn sympathisanten. Hij mag ten allen tijde zijn mandaat uitvoeren met uitingen van religieuze symbolen.

Simpel maar duidelijk zou je denken maar hoe staan wij dan als partij tegenover een toekomstige schepen die een hoofddoek draagt? Ik kan het misschien wel honderd keer herhalen maar ik doe het nog maar eens voor de hardhorige mensen achter in de klas. Ik kom uit een streng seculier, kemalistisch nest waar de hoofddoek of andere religieuze uitingen zelfs geen gespreksonderwerp of een discussie waard waren. Ze bestonden gewoonweg niet in overheidsinstellingen.

Persoonlijke identiteit

Ik ben geëvolueerd, zelfs mijn streng seculiere ouders zijn geëvolueerd omdat de wereld, in die veertig jaar tijd dat ze hier in het Westen hun leven hebben uitgestippeld, ook veranderd is. Ik heb werkelijk niks met symboliek omdat ik uit een cultuur kom die nationalisme en godsdienst belangrijker achtte dan de persoonlijke identiteit. Vrijheid was een voorrecht voor hen die in de pas liepen. Ik heb bijvoorbeeld twee koffiekoppen op mijn bureau staan die fungeren als pennenhouders. Op één van de koffiekoppen staat de Turkse vlag afgebeeld. Tot een paar weken terug had ik dat niet door. Je geraakt er aan gewend, aan nationalisme en aan symboliek. Je dommelt in zonder dat je weet wanneer je wakker gaat worden.

Misschien moeten wij als kritische partijgenoten mekaar af en toe wakker schudden, aan mekaars mouw trekken en zeggen dat we niet goed bezig zijn. Dat we niet de slaafse volgelingen van een oppervlakkige terminologie willen worden. Wat is een neutrale overheid, beste voorzitter? Het is een simpele vraag en er gaat zo veel duidelijk worden als die vraag zal beantwoord worden door onze partijleiders. Michael Freilich heeft mij op een vrij transparante manier benaderd na mijn kritiek op Twitter. Met een open blik, zonder angst voor kritiek. Dat is een teken van respect voor mijn mening en een overwinning voor hem. Zijn kandelaar is bijgevolg ook mijn kandelaar, dus ook mijn trots.

Een inclusieve samenleving

De partij moet een duidelijk onderscheid maken tussen een overheidsambtenaar en een volksvertegenwoordiger en dit op een verstaanbare manier naar de burger communiceren. Zeggen dat de overheid neutraal moet zijn in een verder evoluerende diverse samenleving is twee keer niks zeggen. Het is niet genoeg.

Willen we het imago van een anti-islampartij verder voeden of willen we de inclusieve samenleving effectief nastreven? Willen we de polarisering verder opporren of willen we als partij serieus genomen worden? Willen we de durvers zijn die een duidelijke standpunt innemen over religieuze symboliek of willen we ons verschuilen achter de meest abstracte terminologieën en onszelf keer op keer in bochten wringen? Er moeten keuzes gemaakt worden. Welke keuzes er ook mogen voortvloeien, de identiteit van een partij en een gemeenschap zal daardoor beter omkaderd worden. Een partij heeft meer baat bij haar kritische leden. Het houdt de partijtop alert en houdt ze weg uit hun ivoren torens. Een kritische blik maakt een groep sterker en hechter. Bekritiseer de partij opdat we onszelf kunnen verbeteren. Bekritiseer de volksvertegenwoordigers zodat zij de voeling met de basis niet verliezen. Bekritiseer partijstandpunten zodat de mensen duidelijk weten op wie of wat ze stemmen. Democratie is durven denken, durven spreken. Democratie is de ruggengraat van een samenleving, de spiegel van een natie, het geweten van een volk.