Zowel Georges-Louis Bouchez (MR) als Alexander De Croo (Open Vld) kondigden triomfantelijk aan dat tien dagen na de deadline er een akkoord met Engie is voor de verlenging van de twee jongste kerncentrales.

In juli 2022, voor het zomerreces, was er al een principieel akkoord om een dergelijke verlenging door te voeren, waarbij de centrales onder een nieuwe maatschappij terechtkwamen die voor de ene helft zou toebehoren aan Engie en voor de andere aan de Belgische staat. Het gaat dus om een gedeeltelijke nationalisatie, die Engie toelaat om haar verantwoordelijkheid te ontlopen na jarenlang miljarden euro winst te hebben gemaakt. De verlenging van de twee kerncentrales is nodig, omdat anders de elektriciteitsbevoorrading in 2026-27 serieus in het gedrang komt.

Nucleair afval

Engie aasde vooral op een afkapping van de factuur voor het nucleair afval, dat een neerwaartse druk legde op haar beurskoers. Beleggers houden niet van onzekerheid. Anderzijds wordt de Belgische belastingbetaler, en dan vooral de toekomstige generaties, wel met een grote onzekerheid opgezadeld omdat het nog steeds gissen is naar de finale kostprijs voor de verwerking van dat afval. En dat kan gemakkelijk meer dan honderd jaar in beslag nemen. Nu blijkt dat het zogenaamde akkoord nog vol hiaten zit en dat we in vergelijking met juli niet zo veel verder opgeschoten zijn. Voor het nucleair afval zou een algoritme afgesproken zijn om de finale factuur te bepalen. Een concreet bedrag zou men pas ten vroegste in maart kunnen bepalen.

De mechanismen om de rendabiliteit van de nieuwe maatschappij te bepalen liggen nog niet vast. Er zijn twee opties. De eerste mogelijkheid betreft een Contract for Differences (CFD), waarbij de twee reactoren steun krijgen als de prijs van de verkochte elektriciteit te laag is. Maar langs de andere kant betalen deze reactoren een stuk van de verkregen prijs terug wanneer deze te hoog is. Zo worden overwinsten vermeden. Bij de tweede mogelijkheid gaat het om het Regulated Asset Base-systeem of Cost Plus-systeem, waarbij men een vaste winstmarge bepaalt. Engie kan en wil niet garanderen dat de twee centrales op tijd operationeel zullen zijn. De winter van 2026-27 zou erg penibel kunnen zijn, daar al de kerncentrales (47 procent van de elektriciteitsproductie in België; nvdr) dan normaal gezien niet meer functioneren.

Engie in zetel door twintig jaar wanbeleid

Engie zit in een zetel. België moet bij haar bedelen om de centrales te verlengen. Het kan eisen wat het wil, en dus de factuur voor de verwerking van het nucleair afval zoveel mogelijk beperken. Het is een typische tactiek van de Fransen om zo lang ze hun slag niet thuis gehaald hebben alles wazig te laten, zodat ze nog altijd de druk kunnen verhogen. En zelf als er een akkoord is, houden ze van ambigue termen om zand in de ogen te kunnen strooien.

De huidige toestand is niet de schuld van Vivaldi. Ze is het resultaat van twintig jaar wanbeleid, waarvan de basis werd gelegd door de vorige liberale premier Verhofstadt. Hij verkwanselde Electrabel/Tractebel (nu Engie; nvdr) voor een appel en een ei aan de Fransen om zijn deficitpolitiek te ondersteunen. Conferatur Vivaldi: deze regering blinkt uit in begrotingsdeficits om vooral de Franstalige socialisten aan boord te houden. De geschiedenis herhaalt zich dus met de liberalen.

Verlamming beleid

Het energiebeleid toont nogmaals aan dat dit land amper te besturen valt, en dat (investerings)beslissingen op lange termijn onmogelijk zijn. De pendelpolitiek van wel of geen kernenergie leidde tot een lamentabel uitstelgedrag, waar we nu de rekening voor betalen. De bevoorrading van energie is erg onzeker, net zoals de prijs.

Het toont nogmaals aan dat België een land met twee snelheden is: Vlaanderen was niet tegen kernenergie, de Franstaligen overwegend wel. Uiteindelijk heeft Vlaanderen gelijk, maar Engie heeft de touwtjes in handen. De enige oplossing is een grondige hervorming van de staat met het grootste deel van de bevoegdheden aan de regio’s die financieel verantwoordelijk zijn voor hun beleidsbeslissingen. Anders zakken we verder af in het moeras.