Orania is een Zuid-Afrikaans dorp van en voor Afrikaners. Het werd in 1991 opgericht door Afrikaners die vonden dat hun toekomst als volk niet binnen de Zuid-Afrikaanse eenheidsstaat lag. De positie van de Afrikaanse taal en cultuur staan in Zuid-Afrika steeds meer onder druk. Maar niet in Orania. Sinds 2020 en de lockdowns stijgt het aantal inwoners er nog. 

Orania Beweging

Joost Strydom van de Orania Beweging.

In juni bezocht een vierkoppige delegatie uit Orania onder andere Vlaanderen en Nederland. Een ideaal moment voor een gesprek met Joost Strydom, delegatielid en CEO van de ‘Orania Beweging‘.

De Orania Beweging

Wat is de Orania Beweging juist?  

‘De Orania Beweging is de ideële organisatie achter Orania. Zij legt aan mensen het doel van Orania uit en verwerft zowel nationale als internationale steun. Iedereen van overal ter wereld kan lid worden voor minimaal drie euro per maand. Maar het belangrijkste is dat mensen de Afrikanerzaak steunen en uitleggen, hoe Orania een oplossing is voor Afrikaners en uiteraard voor andere cultuurgroepen en volkeren die geloven in de idee van eigen gemeenschappen.’

De Orania-gedachte

Sommigen identificeren Orania met apartheid.

‘Interessant genoeg is Orania geen reactie op de afschaffing van apartheid. De Orania-gedachte is ouder dan het Nieuwe Zuid-Afrika. Orania’s stichtende organisaties zijn SABRA, opgericht in 1948, en Avstig, dus de Afrikaner Vryheidstigting (uit 1988, nvda). Al in de jaren zeventig stelde SABRA dat Afrikaners op maar één manier konden overleven: we moeten ons legaal op een stuk grond vestigen en dit met aantallen overheersen. Wij vormen nu eenmaal een kleine demografische minderheid in Zuid-Afrika. ‘Zuid-Afrika’, de eenheidsstaat, is eigenlijk een Britse creatie. Zoiets is niet in het voordeel van Afrikaners. De eenheidsstaat moeten we dus vergeten en op een grondgebied onze eigen demografische realiteit scheppen.

De Avstig, die nu bekend staat als de Orania Beweging, zette zich al in voor Afrikanervestiging op een bepaald grondgebied met een meerderheid aan Afrikaners. In de jaren daarvoor, zoals in de jaren zeventig, wilden Afrikaners daar niet naar luisteren omdat ze alle politieke en militaire en economische macht in handen hadden. Maar toen de zaken veranderden (in de jaren ’80, nvda) begon het Orania-idee te rijpen in de geesten van veel mensen.

Wij geloven dat de demografische realiteit een ware uitdaging voor Afrikaneroverleving vormt. Zoals overal ter wereld kan je die niet economisch, politiek of militair oplossen. Demografische realiteiten moet je demografisch oplossen. Daarom kiezen we voor een dunbevolkt stuk halfwoestijn, in het midden van het land, omdat niemand anders er wil wonen. Hier kunnen Afrikaners demografisch in de meerderheid zijn, op eigen grondgebied.’

Idee én werkelijkheid

Streeft Orania ook naar zelfbeschikking?

‘Orania streeft zonder enige twijfel naar Afrikanervrijheid. Het doel van de Orania Beweging is dan ook het promoten van Afrikanervrijheid. Dat maakt van Orania twee dingen: zowel idee als praktijk.

Als je slechts een idee of een politieke groepering bent, dan kun je allerlei mensen aantrekken en ze laten meedoen. Maar je hoeft ze geen huis te bieden. Orania is echter beide dingen tegelijk. Dat vormt nogal een uitdaging. Want wij moeten een dorp besturen, ontwikkelen en uitbouwen, maar tezelfdertijd moet je je ideeën blijven koesteren.

Nieuwe inwoners – die misschien om redenen als veiligheid en werk, en vanuit moeilijke omstandigheden vanuit Zuid-Afrika bijna vluchten naar Orania – moet je het vrijheidsideaal bijbrengen en hen daarmee versterken.’

Hoe breng je idee en werkelijkheid bijeen?

‘Met drie beginselen: eigen grond, eigen instellingen en eigen arbeid. Onze wortels liggen in de westerse tradities, maar wij beseffen ook dat wij Afrikaners zijn geworden. Wij zijn mensen van Afrika. Wij kunnen niet – zoals Julius Malema (Economic Freedom Fighters, nvda) ons dat toewenst – teruggaan naar Europa. Nu zíjn wij mensen van Afrika.

In al onze beleidsdocumenten en grondwet hebben wij heel duidelijk het belang van het christelijke geloof vervat. Daarmee samen dragen wij dan de gedachte uit van Afrikanercultuur, culturele vrijheid, Afrikanervrijheid, eigen grondgebied en eigen arbeid. Dat begrip ‘eigen arbeid’, is voor Europeanen misschien niet zo makkelijk te bevatten, maar in een land waar een specifiek politiek stelsel vele jaren lang geheel gegrondvest was op goedkope zwarte arbeid, betekent het nogal wat als je zegt eigen arbeid in te zetten. Afrikaners moeten deze belangrijke les echt nog leren.’

Interesse in Orania

Is er veel belangstelling vanuit Zuid-Afrika en elders voor Orania?

‘Er is ongelooflijk veel belangstelling, vanuit binnen- en buitenland. Mensen zijn geweldig geïnteresseerd in het Orania-model en de filosofie erachter. Het is alsof ze dat kleine Gallische dorpje van Asterix en Obelix voor zich zien, dat maar blijft standhouden ondanks de omringende machten en het nieuwe politieke stelsel.

Orania is de afgelopen zes jaar met ongeveer 10 procent per jaar gegroeid. Dat is groei op groei. Verder is Orania tijdens de lockdowns van 2020 met 16,5 procent gegroeid. De volkstellingcijfers van 2021 zullen naar verwachting een vergelijkbare groei te zien geven.’

Hoe verklaar je die extra groei in 2020?

‘Ik weet niet hoe het komt, maar er kunnen een paar redenen zijn. De lockdowns zelf bijvoorbeeld, die voor velen de spreekwoordelijke laatste druppel waren: ‘OK, dit gaat te ver. Het wordt nu echt te erg met al die lockdowns. Ik verhuis naar Orania.’ Het gaat dan om mensen die Orania al lange tijd steunden en leden van de Orania Beweging waren. Dan zijn er andere mensen die simpelweg hun job zijn kwijtgeraakt en bij ons werk hebben gevonden.

En dan is er een derde categorie – ik denk een van de belangrijkste categorieën met het meeste toekomstpotentieel. Dat zijn de mensen die nooit op afstand konden werken, totdat corona vele bedrijven ertoe dwong op afstand te werken via Zoom-vergaderingen en vanaf thuis. Als ze dat in hun huizen in Pretoria kunnen doen, dan kunnen ze het ook in Orania komen doen. Dat heeft een ongelooflijk potentieel voor ons als gemeenschap geopend. Het gaat om veel mensen: docenten aan de Universiteit Zuid-Afrika, radiopresentatoren, onderzoekers en allerlei mensen die toen ineens verhuisden en vanuit Orania hun werk kwamen doen. En zo kort na corona blijven ze vanuit huis werken.

De Orania Beweging trekt dus veel mensen aan. Dat geldt ook voor het toerisme, dat in Orania de vierde grootste economische sector is. Vorig jaar beliep het aantal overnachtende toeristen ongeveer een derde van onze totaalbevolking.’

Het bezoek aan Europa

Wat is het doel van jullie bezoek in Europa en wie hebben jullie ontmoet?

‘Twee dingen. We wilden we ons twaalfjarig vriendschapsjubileum met onze Zuid-Tiroolse vrienden bijwonen. De Zuid-Tiroler vriendschap gaat ver terug. 122 jaar geleden stuurden zij vrijwilligers om mee te vechten in de Anglo-Boerenoorlog, of eigenlijk de Tweede Vrijheidsoorlog. Zij hebben tijdens die oorlog ook een Boerenverklaring ondertekend waarin zij steun aan de Transvaal in de oorlog hebben toegezegd. En de Zuid-Afrikaanse president Jan Smuts heeft hen na de Tweede Wereldoorlog gesteund in hun onafhankelijkheidsstrijd.

We wilden ook allerlei andere mensen bezoeken, zoals politici en ondersteuners. Het bezoek bestond uit een Nederlandstalig deel en een Duitstalig deel. We hebben geweldige vriendschappen gesloten en oude banden aangehaald.

In Vlaanderen hebben wij ons vooral op het Vlaams Belang gericht. We hebben ook andere federale parlementsleden ontmoet, senatoren, vrienden van Orania en mensen die al sinds hun studententijd de Afrikanerzaak steunen. En ook in Nederland hebben we politici en Orania-ondersteuners bezocht.’

Waar vonden jullie de meeste steun?

‘Ik denk dat we de meeste steun hebben ontvangen van de mensen in Zuid-Tirol en van het Vlaams Belang en de Marnixring in Vlaanderen. En we bouwen graag nieuwe contacten uit.’

De toekomst

Zijn jullie van plan weer naar de stamlanden te komen?

‘We zijn beslist van plan weer naar onze stamlanden komen, maar we willen ook graag vrienden in andere landen hebben. Landen waar wij minder bekend mee zijn, maar waar mensen de conservatieve ideeën en het christelijke geloof met ons willen promoten. We zouden graag in verbinding treden met de Verenigde Staten en verschillende andere landen.

Orania Beweging

Geloftedagviering in Orania in Voortrekkerskledij.

Maar onze stamlanden vinden we fantastisch. Natuurlijk zijn Afrikaners de afgelopen vier eeuwen veranderd. Wij zijn niet meer hetzelfde als Nederlanders, Duitsers of Fransen. Wij zijn met recht Afrikaners, wij zijn van Afrika, kunnen niet terug naar Europa als een volk en wij horen hier. Maar we hebben uiteraard heel veel liefde en respect voor onze stamlanden en willen met hen meer gemeenschappelijks opbouwen op het gebied van taal, geloof, cultuur en dergelijke.’

Hebben jullie ook een boodschap voor ons? 

‘Ook in Vlaanderen en Nederland doen er zich demografische veranderingen voor. Wees je ervan bewust dat demografie en economie, dus arbeid, altijd hand in hand gaan. Dat betekent dat er werkgelegenheid is voor andere demografische groepen en dat dat Vlaanderen en Nederland inherent gaat veranderen. Misschien is het Orania-model daar, zij het op een andere manier of op een andere schaal, interessant voor conservatieve groepen.

Ondanks de problemen in Vlaanderen en Nederland zijn er genoeg mensen die over een innerlijke, geestelijke kracht en een uithoudingsvermogen en ambitie beschikken om iets aan deze problematiek te doen en hun cultuur en taal te behouden. Dat is een opwindende ontwikkeling. Hier ligt ook ons grootste raakvlak: mensen die vanuit hun waarden een reden vinden om hun geschiedenis en natuurlijk de toekomst van hun kinderen, geloof en cultuur te beschermen. De beste manier om geloof en cultuur te beschermen hoeft niet te bestaan uit de verdediging ervan, maar uit het uitbouwen ervan. Zoiets kan Oraniërs, maar ook Europeanen, echt enthousiast maken.’