1999 Computerfreaks en -gebruikers over de hele wereld houden de adem in vanwege het zogenaamde ‘millenniumprobleem’: oudere computerapparatuur en chips zouden (misschien) het jaar 2000 niet herkennen en mogelijk hun werk staken. Er gebeurt niets bijzonders.

Raoul Walsh (1887-1980)

1980 Overlijden in Simi Valley, Californië, van de Amerikaanse filmmaker van Ierse afkomst Raoul Walsh (93), auteur van grote, klassieke avonturen- en actiefilms: The Trail of the Giants, Gentleman Jim, The Valley of Fear, The Naked and the Dead, Wild Girl, They Died with Their Boots On, The Horn Blows at Midnight, enz.

1946 Juan Perón (1895-1974) wordt staatshoofd van Argentinië met aan zijn zijde zijn vrouw, de charismatische Eva Perón (1919-1952).

1937 Geboorte in Port Talbot (Wales) van Anthony Hopkins, Brits acteur en regisseur. Verhuisde naar de VS en werd in 2000 Amerikaans staatsburger. Bekende films van hem zijn The edge, A bridge too far, The Bounty, The road to Wellville, Hannibal, Black sheep, The rite, Thor. Oscar voor zijn vertolking in The silence of the lambs (1991). Behalve acteur is hij ook componist: André Rieu nam in 2011 een wals van hem op.

Miguel de Unamuno (1864-1936)

1936 Overlijden in Salamanca van de Spaanse schrijver, filosoof en toneelschrijver Miguel de Unamuno (72). Vertegenwoordiger van de ‘Generatie van 98’, met Ramón María del Valla-Inclán, Antonio Machado en Juan Ramón Jiménez. Hij wordt in 1900 benoemd tot rector van de Universiteit van Salamanca, maar in 1914 uit zijn ambt ontheven vanwege zijn vijandigheid tegenover de monarchie en zijn pro-geallieerde sympathieën. Hij sterft onder huisarrest, nadat hij de opstand van Franco had verwelkomd. Hij is de auteur van Del sentimiento trágico de la vida en los hombres y en los pueblos (1913) en La agonía del cristianismo (1925)

1933 Een Brits passagiersvliegtuig vliegt bij Brugge tegen een radiomast. De tien inzittenden komen om.

1930 Publicatie in Rome van de encycliek Casti Connubii. Paus Pius XI specificeert dat de instelling van het huwelijk tot doel heeft ‘aanbidders van de ware God te vormen’.

1915 Het nieuws van de geplande vernederlandsing van de Gentse universiteit wordt door een communiqué aan de pers bekendgemaakt.

1907 Het eerste uitgesproken Vlaamsgezind syndicaat bij de overheid wordt bij Koninklijk Besluit erkend: de Verbroedering der Vlaamse Tol- en Accijnsbedienden, opgericht op 6 april 1896, kort na een vergadering van de Nederduitse Bond in Antwerpen. De vier moedige oprichters zijn Aloïs van Puymbroeck, Jan-Matthijs Mertens, Jules Baelen en Karel Lauwereys.

Aanleiding is het ongenoegen dat bij de Vlaamse ambtenaren was ontstaan nadat hun Waalse collega’s een vertoogschrift aan de parlementsleden hadden gericht dat zij als beledigend voor de Vlamingen aanvoelden. Op levensbeschouwelijk en partijpolitiek vlak wil de Verbroedering uitdrukkelijk neutraal zijn. Zij stelt zich ten doel ‘eerst en vooral gelijkheid op taalgebied’ met daarnaast een reeks financiële en corporatistisch gemotiveerde eisen.

Onder de slogan Voor Taal en Recht voert zij Vlaamsgezinde agitatie binnen de diensten van het ministerie van Financiën. De Verbroedering heeft zelfs haar eigen fanfare. In 1898 stelt ze aan het parlement een manifest voor met scherpe protesten inzake de wanverhoudingen tussen de taalgroepen in de ambtenarij. Dit lekt echter voortijdig uit en veroorzaakt een repressieve actie wegens ‘administratief vergrijp’. Leidende figuren worden gemuteerd naar ver uit elkaar gelegen posten: Jozef Schauwbroeck, Desiré Buyssens, Urbain van den Hulle en Victor Vonck wiens handschrift toeliet de herkomst van het manifest te achterhalen.

Jacob Israel de Haan (1881-1924)

1881 Geboorte in Smilde van de schrijver, dichter en jurist Jacob Israël de Haan (42). Zoon van een gazzan (voorzanger in de synagoge). Bekende werken: Pijpelijntjes, Besliste volzinnen, Kanalje, Ondergangen, Jeruzalem, Palestina, enz. Hij emigreert in 1919 als zionist naar Palestina en wordt daar op 30 juni 1924 vermoord door Avraham Tehomi (1903-1990) in opdracht van de Joodse paramilitaire organisatie Hagana. De moord op De Haan is zorgvuldig onderzocht en beschreven in het boek De Haan: De eerste politieke moord in Palestina, door Shlomo Nakdimon en Shaul Mayzlish (1985). De Haan was de broer van schrijfster Carry van Bruggen (Caroline Lea de Haan, 1881-1932).

1879 Thomas Edison demonstreert zijn nieuwste uitvinding: het elektrisch licht.

1872 Overlijden in Tuulusa (Helsinki) van de schrijver Aleksis Kivi (38), geboren Alexis Stenvall. Hij wordt aanzien als de vader van de Finse roman. Het mislukken van zijn meesterwerk De zeven gebroeders (1870), een magnifiek fresco van het boerenleven waaraan hij tien jaar had besteed, doet hem op zijn vijfendertigste in waanzin wegzinken. Nadien kwam de erkenning…

John Wyclif (ca. 1330-1384)

1384 Overlijden in Lutterworth (Leicestershire) van de Engelse theoloog John Wycliff (54), een voorloper van de Reformatie. Paus Martinus II beveelt dat zijn lijk wordt verbrand en zijn as wordt verstrooid. Wycliff, hoofd van een antipauselijke en antiklerikale stroming, verdedigde het principe van een ‘arme kerk’. Hij betuigde zijn steun aan de rebelse Lollards en aan de aanhangers van boerenleider Wat Tyler (1341-1381). In 1415 veroordeelt het Concilie van Konstanz hem postuum als ketter.

406 De wateren van de stroom zijn bevroren, de Alanen, de Vandalen en de Sueven steken de Rijn over bij Mainz en Worms, waarna deze Germaanse stammen Gallië binnenstormen, zo vertelt ons Edward Gibbon in zijn Herfsttij en ondergang van het Romeinse Rijk. Dat de Rijn ’s winters zó volledig kan bevriezen dat hij hele volksstammen kan dragen, komt al voor bij Herodianos (ca. 170-250): ‘In de winter vriest de Rijn door de koude dicht en is het alsof hij vaste grond vormt, die zelfs begaanbaar is voor ruiters. Wat eens een stromende rivier was, wordt zo stevig en hard dat het niet alleen paardenhoeven en mensenvoeten kan houden, maar dat wie water wil halen geen kruik of ander leeg vaatwerk meeneemt, maar bijlen of hakmessen. Als ze het hebben uitgebikt, pakken ze een brok water alsof het een stuk steen is’. (De Geschiedenis van het keizerrijk na Marcus Aurelius). Drie jaar later staan de Sueven en de Vandalen in Spanje. De Vandalen steken over naar Noord-Afrika en veroveren in 439 Carthago.

335 Overlijden in Rome van paus Sylvester I. Deze zoon van de Romeinse priester Rufinus is de eerste Romeinse bisschop die de titel van ‘paus’ draagt. Hij wint keizer Constantijn voor zijn geloof, verzekert de triomf van het christendom in Rome en vecht tegen de Ariaanse ketterij. Het was onder zijn pontificaat dat de concilies van Ancyra en Neocaesarea plaatsvonden, die het celibaat oplegden aan priesters, terwijl degenen die getrouwd waren toestemming kregen om hun vrouw te houden. De leer van Arius werd definitief veroordeeld op het Concilie van Nicea in 325. Oudejaarsavond, ook wel Silvester, is naar hem vernoemd.

Koop nu Vandaag in de loop der jaren in de Doorbraak-boekhandel.

Antonio Machado

31 december. Historische dag: eerste Vlaams syndicaat erkend door België

Gespleten Spanje