Elk jaar Viering van Samhain, Keltisch nieuwjaar. Traditioneel neemt de viering een aanvang bij zonsondergang. In de Oudheid was een groot deel van West-Europa door Kelten bewoond. Keltische talen die nu nog worden gesproken zijn het Bretoens in Bretagne, Iers in Ierland, Welsh in Wales en Schots-Gaelisch in Schotland. Andere gebieden met een nog duidelijke Keltische culturele inslag zijn Cornwall en het eiland Man.

1963 Overlijden in Rolleville (Normandië) van Marcel Janssen (60), Frans-Vlaams priester. Reeds als seminarist is hij een van de bezieler van Vlaamse studiekringen, waaruit in 1926 het Vlaams Verbond van Frankrijk ontstaat. Als ondervoorzitter van het Verbond wordt Janssen een van de naaste medewerkers van Jean-Marie Gantois. Hij staat mee in voor de organisatie van de jaarlijkse congressen en is redactiesecretaris van De Torrewachter. Janssen hanteert uitstekend de Vlaamse volkstaal en ontpopt zich in Frans-Vlaanderen als een van de beste dichters van zijn generatie. Na zijn priesterwijding (1929) wordt hij leraar te Grevelingen en te Marcq-en-Baroeul, een voorstad van Rijsel. In 1946 staat hij mee terecht in het proces tegen het Vlaams Verbond van Frankrijk. Hij verliest zijn burgerrechten en krijgt verblijfsverbod in het Noorderdepartement. Naderhand wordt hij pastoor in de buurt van Le Havre (Normandië).

1961 In het kader van de ‘destalinisatie’ in de Sovjet-Unie wordt het gebalsemde lichaam van dictator Jozef Stalin (1879-1953) uit het mausoleum op het Rode Plein in Moskou weggehaald en gecremeerd. De as wordt in een urn geplaatst bij de muur van het Kremlin.

1953 Grote dag voor de televisie in Vlaanderen en Nederland. In het noorden wordt het eerste journaal uitgezonden, in Vlaanderen is het de dag van de eerste televisie-uitzending. Het toenmalig NIR (Nationaal Instituut voor de Radio-omroep) begint vanuit het Flagey-gebouw in Brussel zijn regelmatige televisieprogramma’s te verzorgen. De eerste uitzendingen van de ‘Vlaamse

Marga van Arnhem (1940-1997)

openbare televisie’ onder leiding van tv-directeur Bert Leysen, zijn Panorama, het Nieuws, het weer en het televisiespel Drie dozijn rode rozen van Aldo di Benedetti. Er zijn naar schatting 6500 kijkers.

1951 Introductie van het zebrapad. Na een in 1949 begonnen experiment op 1000 locaties wordt op 31 oktober 1951 in Slough (Groot-Brittannië) de eerste oversteekplaats met witte stroken in de lengterichting van de weg aangelegd en meteen opgenomen in het Britse verkeersreglement. Voetgangers op het zebrapad hebben absolute voorrang ten opzichte van andere weggebruikers. Rond 1960 hebben vrijwel alle landen ter wereld de zebra in gebruik. In de oude Romeinse stad Pompeï zijn de waarschijnlijk oudste ‘zebrapaden’ ter wereld te bezichtigen. De inwoners staken hier de straat over via een aantal grote stenen, waardoor ze zonder natte en vuile voeten de overkant konden bereiken. De passerende karren konden precies tussen de stenen doorrijden, maar moesten stoppen voor de voetgangers.

1940 Geboorte in Maarssen (Utrecht) van presentatrice en journaliste Marga van Arnhem, overbekend van het NOS-Journaal, Studio Sport enz. Ze overleed in 1997 op de leeftijd van 56. Voor de komst van VTM in 1989 keek men in Vlaanderen bijzonder veel naar de Nederlandse televisie en met name naar het NOS-journaal.

Bertrand de Jouvenel (1903-1987)

1903 Geboorte in Parijs van de Franse essayist, politicoloog en econoom Bertrand de Jouvenel. Op zeventienjarige leeftijd begint hij een liefdesaffaire met de tweede vrouw van zijn vader, de schrijfster Gabrielle Colette (1873-1954). De relatie duurt vijf jaar. Colette laat zich door deze episode inspireren om Le blé en herbe (1923) te schrijven. In de jaren 1920 was hij een hevige voorvechter van de Parti radical en verdedigde de ‘geleide economie’ tegen het liberale kapitalisme (L’économie dirigée, 1928). Daarna is hij actief in nationalistische en royalistische kringen en lanceert met Pierre Andreu het weekblad La Lutte des jeunes.

Hij sticht de Cercle du Grand Pavois, een vereniging ter ondersteuning van het Comité Frankrijk-Duitsland, en neemt in februari 1936 een interview van Adolf Hitler af voor de krant Paris-Midi. Hij wordt hoofdredacteur van L’Emancipation nationale, het blad van de rechts-populistische Parti populaire français (PPF), maar al in 1938 breekt hij met PPF-leider Jacques Doriot (1898-1945). Tijdens de bezetting wordt hij door de Gestapo bedreigd met arrestatie. In september 1943 duikt hij onder in Zwitserland. Twee jaar later publiceerde hij zijn meest bekende boek, Du pouvoir. Histoire naturelle de sa croissance (Over de macht. Natuurlijke historie van haar groei). Daarna evolueert hij naar het liberalisme. Tussendoor was hij ook nog drie keer getrouwd en schrijft 37 boeken. Hij sterft uitgeput in 1987 op de leeftijd van 83.

Zijn levensloop werd zwaar bekritiseerd door de Israëlische historicus Zeev Sternhell die in Jouvenel een van de Franse intellectuelen wil zien die het meest toegewijd was aan het fascisme. Genoeg voor Jouvenel om Sternhell in 1983 aan te klagen wegens laster. Jouvenel wint het proces onder meer door het getuigenis van de befaamde denker Raymond Aron – die enkele uren later overlijdt aan een hartstilstand.

Tsjang Kai-sjek (1887-1975)

1887 Geboorte van de Chinese nationalistische leider, militair en staatsman Tsjang Kai-sjek (1887-1975). Voorzitter van de Kwomintang (Nationale Volkspartij). Wordt verslagen door de communisten, vlucht met zijn troepen naar Taiwan en blijft daar president tot zijn dood in 1975. Hij was 46 jaar aan de macht en was daarmee het langst regerende Chinese staatshoofd van de moderne tijd.

1798 Waalse opstandige boeren onder leiding van chirurgijn Millet uit Petit-Halleux, Jaspar uit Grand-Halleux, een gewezen houtvester der keizerlijke bossen, baron de Waha uit Wanne en Cretels uit Commanster, rukken op naar Stavelot dat gewapenderhand wordt veroverd. Zij nemen ook Vielsalm in. Overal wordt opgeroepen tot opstand tegen de Franse bezetter. Diens ‘vrijheidsbomen’ worden omgehakt en de gemeentelijke archieven vernietigd, om opeisingen en represailles te voorkomen.

1778 De Welshe chemicus Humphry Davy kondigt de uitvinding aan van een veiligheidslamp voor mijnwerkers. Die zal talloze levens van arbeiders redden.

1761 Geboorte in Deventer (Overijssel) van Rutger Jan Schimmelpenninck, jurist, politicus en collaborateur. Hij laat zich in 1805 door Napoleon aanstellen tot raadpensionaris van de ‘Bataafse Republiek’, zoals Nederland door de Franse bezetter werd genoemd. Hij voerde ‘grondbelasting’ in en belasting op onder meer zout, zeep, turf, alcohol, graan, meel, vlees en paarden. In 1806 wordt hij vervangen door Napoleons broer Lodewijk Napoleon.

Johannes Vermeer (1632-1675)

1632 Geboorte in Delft (Zuid-Holland) van Johannes Vermeer, een van de beroemdste kunstschilders uit de Gouden Eeuw. Hij schilderde met bijna fotografische precisie, tijdloos en ingetogen. Slechts 35 schilderijen zijn van hem bekend, onder andere Het straatje, De koppelaarster, Brieflezende vrouw, Gezicht op Delft, Het melkmeisje en natuurlijk het Meisje met de parel. In de loop der eeuwen zijn veel vervalsingen naar Vermeer gemaakt.

1517 Maarten Luther plakt zijn 95 stellingen op een kerkdeur in Wittenberg: begin van de Reformatie.

Bert Leysen

31 oktober. Net binnen: eerste televisie-uitzending in Vlaanderen

Mooi ogend huldeboek voor honderdjarige Aster Berkhof