Fjodor Michailovittsj [= zoon van Michael] Dostojewski en diens roman De jongeling is aan de beurt. Mijn stemming is opperbest maar kan beter. De kans daartoe ligt voor de hand. Een concert van het Symfonieorkest Vlaanderen in Muziekcentrum De Bijloke. Met prerevolutionaire tijdgenoten Alexander Borodin en Pjotr Iljitsj Tsjaikovski; dat belooft een opwarming van jewelste te worden. Dubbele hoge verwachting omdat Daniel Blendulf met de baton zwaait en Josef Špaček de strijkstok laat walsen.

Dansende dirigent

De dirigent kan naast dirigeren ook dansen. Dat doet hij zelfs zeer goed want hij dondert niet één keer van het blokje waarop hij staat. Het is een Vitusdans, maar wat voor soort valt niet te achterhalen. Evenmin door de muzikanten, al doen ze nog zo hun best de maître te volgen. Voor wie er mee opgezadeld zit is het niet pijnlijk, enkel vervelend. Voor de toeschouwer daarentegen is het vervelend én pijnlijk en manifesteert hij zich in de vorm van hik en jeuk.

Gesausde dansen

De vraag rijst op of de dirigent tegemoet komt aan de bedoeling van de compositie. Het eerste stuk dat gebracht wordt zijn de polovtsiaanse dansen van Borodin. In dat geval valt zijn spektakel te rechtvaardigen. Hij houdt dat echter het hele concert vol, wat niet logisch is. Tenzij je denkt dat alle Russische muziek moeten worden uitgebeeld.
Enfin, Borodins dansen zijn compositorisch fel, gesausd met een halve fles wodka, en de dirigent doet er een flinke schep bovenop. Dat heftigheid met opgekropte woede gebracht kan worden is niet aan hem besteed.

Geremde violist

Dezelfde kritiek geldt voor de tweede compositie van de avond, het vioolconcerto in D, opus 35 van Tsjajkovski. Wie viool zegt verwacht een violist. En ja hoor, Josef Špaček is gehuurd van het Tsjechisch Philharmonisch Orkest. Hij mag dan in de finale van de Koningin Elisabethwedstrijd voor viool [uiteraard] van 2012 hebben gestaan, de uitvoering van de solopartij van Tsjajkovski’s werk haalde niet het niveau dat Eugéne Ysaÿe voor ogen stond. Of is het onder invloed van de driftige dirigent dat hij geremd werd in de verfraaiing van zijn aandeel? Slechts als hij er alleen voorstaat krijgt het gebrachte innig gevoel en technische vaardigheid. Wat noodzakelijk is, wil de violist de moeilijkheidsgraad van deze compositie overwinnen en de aanwezigen de ziel van de componist binnenloodsen.

Gas en tegengas

Gelukkig werd het laatste luik van het programma, de tweede symfonie van Borodin, op een uitzonderlijk zuiver niveau gebracht. Strak en uitgediept, gas en tegengas waar het zo hoort te zijn. Het leek wel of de dirigent het orkest alle vrijheid en macht gunde. Het enige wat stoorde waren de pauzes tussen de vier delen. Duren zij te lang, lijkt het of diverse composities gebracht worden. Slechts bij de overgang van het derde naar het vierde deel was de pauze zo dat je van een chemische stemmingswisseling kon spreken.

Optimale artistieke verstandhouding

Besluit! De wijn was drinkbaar dankzij het glas. In deze het Symfonieorkest Vlaanderen. Als toeschouwer voel je aan dat de artistieke verstandhouding tussen de muzikanten familiaal is. Het orkest slaagt er zelfs in de nadelen van de concertzaal van de Bijloke te doen vergeten. Fruitig, dartel, de smaak is raak, de geur heeft grandeur. Het zou wel eens voor een opwaardering van de mening kunnen zorgen als het orkest gedirigeerd wordt door de orkestmeester. Hij [zij] kent het orkest als een kind de moeder.
Die opwaardering zou mogelijk een subsidieverhoging opleveren. Dan kunnen eindelijk solisten en dirigenten van topniveau worden binnengehaald en de uitvoeringen leiden naar hemelse zalen, als die van Wenen, Berlijn en de Royal Festival Hall van Londen.

Volgende maand staat een concert gepland dat de naam Firebird kreeg. Het programma verdient die noemer. Werk van Claude Debussy, Pierre Boulez, Igor Stravinski en Peter Vermeersch. Het werk van die laatste is een creatie. Wauw! Bij deze loer ik reeds op een stoel tussen rij vijf en tien.

TSJAIKOVSKI’S VIOOLCONCERTO
Symfonieorkest Vlaanderen
Concertgebouw Brugge, donderdag 24 januari ’19
CC Het Perron Ieper, zaterdag 26 januari ’19
info: www.symfonieorkest.be

Aleksandr Borodin

Opwarmen aan de Russen

Economische sancties tegen Rusland schaden Nederlandse economie