Het brexitthema maakte op zich al veel emoties los, maar het eindeloze uitstel doet er een schepje bovenop. Het vooruitduwen van Britse exit creëert politieke gevolgen die men een jaar terug niet voorzag.

Vandaag deel één.

Terwijl de Britse politieke klasse zich aan alle takken van de bomen vastklampt om het chaosmoeras te overleven, zwemt er één visje vrolijk rond in de brexitoceaan. En zeggen dat de politieke carrière van Nigel Farage niet zo lang geleden afgeschreven leek.

De terugkeer van Nigel Farage

28%. Dat is score van de nieuw opgerichte The Brexit Party in de meest recente peilingen. In één klap komt deze partij met maar één programmapunt – u kunt raden wat het is – op de koppositie van het Britse peloton. The Brexit Party wordt het vehikel waarmee Nigel Farage de politici in Westminster wil dwingen om de brexit uit te voeren. De politicus, die door velen wordt bekeken als de man die de brexit mogelijk maakte, was al een poosje partijloos. Eind vorig jaar stapte hij uit de UK Independence Party uit onmin met de koers van zijn partij. UKIP werd te islamofoob naar zijn smaak en de komst van de omstreden Tommy Robinson naar UKIP vormde voor Farage de druppel.

Uitgebluste Nigel

De carrière van Nigel Farage smolt vrij snel weg als een gletsjer onder de klimaathitte na het brexitreferendum. De Conservatives van Theresa – ‘Brexit means Brexit’ – May zogen in peilingen en lokale verkiezingen UKIP leeg. Farage sprak zijn steun uit voor het brexitbeleid van de Tory’s en reisde naar Amerika om er de felste supporter van Donald Trump te worden. Wat zijn plannen daar ook waren – wilde hij een commentator bij Fox News worden of droomde hij van een functie in de omgeving van de Amerikaanse president? – er kwam niks van in huis. De politicus met zijn typische mosterdkleurige broeken van ribfluweel liep een tijdje verloren. Farage was een has-been. Hij maakte zelfs een uitgebluste indruk in zijn favoriete arena, het Europese Parlement.

In januari van dit jaar kondigde men de oprichting van een nieuwe eurosceptische partij aan. Onder meer de rijke vastgoedmagnaat Richard Tice zette zijn schouders onder ‘The Brexit Party’. Deze partij mocht in niks te vergelijken zijn met UKIP, uitgezonderd één ding: brexit. Sinds het begin van 2018 werd alleen maar duidelijker dat de plannen voor de Britse uittreding uit de EU niet van een leien dakje liepen. Halfweg 2017 verloor de conservatieve regering haar meerderheid na een electorale gok van Theresa May. De Britse premier kampte voortaan met een weerbarstig parlement en – nog vervelender – een weerbarstige partij. Nigel Farage zag dat er zich opnieuw een speelveld opende waarop hij kon scoren.

Bibberende Tory’s

‘The Brexit Party’ voert sinds enkele weken campagne voor de aankomende EU-verkiezingen. De Britten nemen terug deel aan de verkiezingen voor een parlement dat ze vaarwel wilden zeggen. Het komt bij de eurosceptische kiezer aan als een klap in het gezicht. Dat is voor de regerende Conservatives een probleem. Hun partijvoorzitter sprak op de BBC zijn hoop uit dat de lokale mandatarissen toch nog op de eigen Conservatives stemmen in de EU-verkiezingen. Volgens een peiling is 40% van de bijna 5000 Tory mandatarissen van plan om te stemmen voor de partij van Farage.

De ‘touch and feel’ van de propaganda van The Brexit Party is opvallend zacht. Het doet meer denken aan New Labour van Tony Blair dan aan UKIP. Maar de partij weet ook kandidaten aan te trekken die UKIP nooit kon aantrekken. Zo zal Annunziata Rees-Mogg kampen voor een zitje in het EU-parlement. Annunziata komt uit een volbloed Tory familie, haar bekende broer heet Jacob, en was al in het verleden kandidaat voor de Conservatives. Ze weigerde toen wel het voorstel van David Cameron om campagne te voeren met de naam ‘Nancy’, omdat het nu eenmaal makkelijker bekt dan Annunziata. Ook met Ann Widdecombe haalde Farage een topper van de Tory’s binnen. Ze diende als minister onder John Major en nadien was een prominente schaduwminister. In 2001 deed ze zelfs een gooi naar het partijleiderschap. Maar The Brexit Party vist niet alleen in de Tory-vijver.

De boze arbeidersstem

‘We’re going to go after that Labour vote in a very big way’, verklaarde Nigel Farage. 61% van de socialistische parlementairen in Westminster vertegenwoordigen een district dat voor Leave stemde in 2016. De voormalige communiste Claire Fox stelt zich kandidaat voor de eurosceptische partij en de linkse George Galloway spreekt openlijk zijn steun uit. Galloway zetelde nog als parlementslid voor Labour en steunde later de kandidatuur van Jeremy Corbyn voor het leiderschap van Labour. De strategen van The Brexit Party mikken op de teleurgestelde arbeidersstem in het noorden van Engeland.

Labour once had a proud history of standing up for democracy. Now it is a party of remain.

'If you are a Brexiteer, don't vote for the Labour Party.' – Labour candidate Andrew Adonis. pic.twitter.com/4rlt5oe85G

— The Brexit Party (@brexitparty_uk) April 27, 2019

Labour worstelt hier van meet af aan mee. Een stuk van de partijleiding met Jeremy Corbyn schaart zich achter de brexitkeuze, maar een ander deel van die leiding verzet zich ertegen. Er bestaat nog altijd geen duidelijkheid of Labour nu een tweede referendum wil en – als het dat wil – of Remain in the EU een optie wordt.

De partij kampt intussen ook met een afscheuring die mikt op de Remain-kiezer: Change UK – The Independent Group. Chuka Umunna, ooit de coming man van Labour, en ex-Tory Anna Soubry zijn er de belangrijkste kopstukken. Ook Rachel Johnson, zus van Boris, is een opvallende kandidaat bij Change UK. Echter, de partij had opmerkelijk genoeg meteen af te rekenen met racismeclaims waardoor twee kandidaten dienden terug te treden.

De ironie heerst

Stemmenstofzuiger Nigel Farage veroorzaakt paniek bij de gevestigde politieke partijen. Voor het eerst sinds een lange tijd lijkt de publieke opinie geïnteresseerd in het resultaat van de EU-verkiezingen. Van ironie gesproken. Theresa May mag zich dan met superlijm vastgeplakt hebben in Downing Street, het verwachte desastreuse resultaat voor haar partij zal haar positie nogmaals doen daveren. En daar lijkt één persoon voordeel uit te halen: de eerder afgeschreven Boris Johnson.

Claire Fox

Een brexitboek met een verrassing

Nigel Farage: als een vis in troebel water