Het inflatiepeil in Europa en de Verenigde Staten blijft hoog, ondanks verschillende renteverhogingen van zowel de Europese als de Amerikaanse centrale banken. De beurzen zakken in de tussentijd als een pijl. Willen we de inflatie drukken, moeten er nog miljoenen werklozen bijkomen, zo stellen onderzoekers van de Johns Hopkins-universiteit in Baltimore. Bovendien moeten we volgens The Economist dringend productiever worden en automatische loonindexeringen vermijden.

Inflatie in een notendop

De prijzen van goederen en diensten in onze markt veranderen voortdurend. Wanneer echter de algemene prijzen (en niet die van individuele producten) stijgen, treedt er inflatie op. Wat de oorzaken van dat fenomeen zijn staat regelmatig ter discussie, al neemt de meerderheid aan dat er een verband bestaat tussen de geldhoeveelheid en de inflatie.

Als de hoeveelheid geld relatief toeneemt ten opzichte van de economische productie, veroorzaakt dat inflatie omdat er geen hogere productie tegenover de toenemende geldhoeveelheid staat. Ze kan ook volgen uit doorberekening van gestegen productiekosten, gestegen importprijzen en hogere belastingtarieven. Door de prijsstijgingen daalt koopkracht van het geld. Voor hetzelfde bedrag kan je immers minder kopen.

Het huidige inflatiepeil staat wereldwijd op springen: in België gaat het over niet minder dan 11,27 procent, in Nederland over 14,5 procent, in Rusland 16,7 procent en in de Verenigde Staten op 8,2 procent (cijfers gebaseerd op de consumentenprijsindex; nvdr). Om een idee te geven hoe hoog dat is: normaliter streeft men naar een inflatiepeil rond de 2 procent. Het is in zo’n geval voornamelijk aan centrale banken om de geldcreatie te ontmoedigen. Daartoe verhogen zij de rente, zodat lenen duurder wordt en bedrijven minder investeren. Dat moet de inflatie drukken, al kan een restrictief monetair beleid op lange termijn leiden tot een recessie en, bijkomend, een hogere werkloosheid.

Miljoenen extra werklozen

William Phillips, een wereldwijd bekende econoom, ontwikkelde de vandaag nog steeds betwiste ‘Phillips-curve’, die laat zien dat er een omgekeerd evenredig verband tussen nominale lonen en werkloosheid bestaat. Phillips beweerde dat als de inflatie toeneemt, de werkloosheid afneemt en andersom. Hoewel velen beamen dat er inderdaad op korte termijn een verband tussen werkloosheid en inflatie bestaat, hebben zij die relatie op lange termijn tot nog toe nooit waargenomen. Daarom heerst er twijfel rond de Phillips-curve. Recent onderzoek toont echter aan dat de curve toch van belang is. Kortom: er moet meer werkloosheid komen, als men de inflatie omlaag wil.

Uit onderzoek van de Johns Hopkins-universiteit blijkt dat er in de Verenigde Staten nog minstens 5 miljoen werklozen bij moeten komen vooraleer de beurzen weer kunnen stijgen. De econoom Larry Ball voerde het onderzoek, samen met Daniel Leigh en Prach Mishra. Volgens de Wall Street Journal is hun analyse ‘de belangrijkste die ze in jaren hebben gelezen’. Als men het inflatiepeil terug wil naar 2 procent, dan moet de werkloosheid in de Verenigde Staten stijgen tot 6,5 procent, aldus de onderzoekers. Daar zijn we nog lang niet, want de werkloosheid daalde in de Verenigde Staten naar 3,5 procent.

Jobcreatie

De beurzen zakken sinds begin 2022 met rasse schreden, zowel in de Verenigde Staten als in Europa. De koersdalingen zijn een reactie op de hoge inflatie, een reeks renteverhogingen van centrale banken en een groeiende vrees voor een recessie. Op 7 oktober duikelden ze flink naar onder, omdat er een positief werkgelegenheidsrapport uitkwam waaruit bleek dat de Amerikaanse economie in september 263 000 jobs creëerde.

Beleggers vreesden een verder strikt rentebeleid van de Amerikaanse centrale bank (Federal Reserve), en dus verkochten beleggers flink wat aandelen, met een beursdaling tot gevolg. Hoge rentevoeten zijn immers slecht voor bedrijven met schulden en ook voor consumenten die dan minder koopkracht hebben.

Vooral geen automatische loonindexering

Zelfs als de werkloosheid niet spectaculair toeneemt, zullen de lonen zeker moeten dalen of op zijn minst niet meer stijgen om de inflatie te drukken. Daarom moet een overdreven automatische loonindexering in België, maar ook in andere landen, vermeden worden. Gemakkelijker gezegd dan gedaan, want als het huidige tekort aan werknemers langdurig aanhoudt, dan zullen de nominale lonen blijven stijgen.

Uit onderzoek van The Economist blijkt bovendien dat onze productiviteitsgroei er niet in slaagt om de inflatie, met uitzondering van de energie, bij te houden. Volgens het toonaangevende Britse economische weekblad is de onderliggende inflatie veel te hoog. Om dat op te lossen moeten we dringend een flink stuk productiever worden, stellen de onderzoekers. Zelfs als de energieprijzen onder controle raken, zal de inflatie volgens hun berekeningen hardnekkig hoog blijven.

Daniel Leigh

Onderzoek Johns Hopkins universiteit: ‘Er moeten miljoenen werklozen bijkomen’