Dat is even schrikken. In een artikel van Jeroen Struys over discriminatie-onderzoek bij de Vlaamse sectoren in de Standaard lezen we helemaal op het einde, bijna terloops, dat niet EU-migranten nergens zo moeilijk aan een job raken als in België (De Standaard, 8 mei). Dat slaat zowel op de eerste als op de tweede generatie migranten. En de belangrijkste reden daarvoor zou discriminatie zijn. Dat is gebleken uit een onderzoek van vijf Belgische universiteiten. Wie even verder redeneert moet besluiten dat de Belgen de grootste racisten van de EU zijn.

Je weet wel meteen dat als je dit leest het gewoon niet kan kloppen. Stel dat het wél waar was, dan was dit uiteraard al veel eerder voorpaginanieuws geweest en zou dit gegeven dagenlang de media beheerst hebben. Unia zou een statement gemaakt hebben; de verschillende ministers van Werk zouden uitgepakt hebben met nieuwe dreigende maatregelen, noem maar op. Niets van dat alles is gebeurd. Het enige wat we de voorbije maanden hebben gelezen is dat migranten van buiten de EU in België de voorbije jaren een sterke inhaalbeweging hebben gemaakt. De kloof blijft groot maar is een stuk kleiner geworden. België heeft in deze zelfs een grotere vooruitgang gemaakt dan de EU. Voor de Tijd was het voldoende nieuws om er hoofdpaginanieuws van te maken.

Feitencheck

Hoewel we 100% zeker zijn van onze zaak checken we die studie, zoals het hoort. Dat vergt enig opzoekingswerk, want hoewel de journalist in kwestie in deze een ongemeen sterke uitspraak doet, is er in het artikel geen referentie naar die studie. Het blijkt om de meta-studie ‘Labour Market Disadvantages of Citizens with a Migration Background in Belgium : A Systematic Review’ te gaan, gepubliceerd bij het befaamde Duitse IZA institute of Labour Economics, met bij de auteurs bekende namen zoals Stijn Baert (Universiteit Gent) en Dries Lens (Universiteit Antwerpen). De auteurs brengen de bevindingen van 35 verschillende studies samen.

In de studie is helemaal niet terug te vinden dat discriminatie de belangrijkste oorzaak in België zou zijn voor de achterstelling van niet-EU-migranten. De auteurs wijten de achterstelling aan drie factoren: discriminatie, verschillen in competenties en cultuurverschillen. Ze brengen zelf geen rangorde aan.

Waarop baseert de journalist zich dan om toch die uitspraak te doen? Blijkt dat de meeste studies die worden onderzocht discriminatie als een van de factoren weerhouden (in 22 van de 35 studies). Maar daaruit kan niet geconcludeerd worden dat discriminatie in zijn totaliteit de belangrijkste factor is. Het kan bijvoorbeeld evengoed te wijten zijn aan het opzet van de verschillende onderzoeken waar discriminatie meer als verklarende factor is meegenomen dan andere.

Iedereen gediscrimineerd

Discriminatie-onderzoek heeft de voorbije decennia een grote vlucht genomen. Je kunt eindeloos variëren op het thema. Er zijn vandaag tientallen criteria op basis waarvan je ongelijk kunt worden behandeld. Naast de vijf raciale criteria (ras, huidskleur, nationaliteit, afkomst en etnische afstamming) zijn er nog eens veertien andere criteria, waaronder leeftijd, gender, geloof, seksuele oriëntatie, gezondheidstoestand enzovoort op basis waarvan discriminatie uitdrukkelijk strafbaar is. Daar stopt het trouwens niet. Zo was er recent onderzoek waaruit bleek dat een tattoo er al kan voor zorgen dat je minder uitgenodigd wordt voor een sollicitatiegesprek. In een vroeger opiniestuk in De Morgen heb ik er al op gewezen dat met dergelijke aanpak straks iedereen gediscrimineerd wordt.

Als we de auteur, op zijn vraag via email, confronteren met de onderzoeksgegevens is zijn verweer dat dit niet de kern van het artikel was. Zijn artikel klaagt inderdaad aan dat de Vlaamse privésectoren tot op heden nog niet hebben gecommuniceerd over de resultaten van het eigen discriminatie-onderzoek. Enkele jaren geleden heeft de Vlaamse regering, in het zog van de BlackLivesMatter beweging, beslist dat elke sector via onderzoek een nulmeting moet verrichten inzake ongelijke behandeling van sollicitanten. De journalist suggereert impliciet dat dit niet communiceren te wijten is aan de slechte resultaten van deze nulmeting. Ik heb in elk geval weet van minstens twee sectoren die uitstekend hebben gescoord in dit onderzoek (lees, er werd geen relevante discriminatie vastgesteld) maar die dit niet hebben gecommuniceerd.

In zijn algemeenheid klopt dus ook deze suggestie niet. Er is trouwens nog een interessante vaststelling. Jeroen Struys neemt wel de privésector op de korrel maar laat de overheid buiten beschouwing. Blijkt dat de overheid niet meedoet aan deze oefening. Net zoals de VDAB, in tegenstelling tot de uitzendsector, ook nog geen eigen onderzoek heeft verricht. Maar daar heeft de journalist blijkbaar geen problemen mee.

Sterke verbetering

Los van dit alles blijft het een vreemde redenering dat als iets niet de kern uitmaakt van een artikel een strikte bewijsvoering blijkbaar niet noodzakelijk is. Daar kunnen we het uiteraard niet eens mee zijn. Zeker in het geval van een behoorlijk sterke (en beschuldigende) uitspraak is een wetenschappelijke onderbouw noodzakelijk.

Ik heb de betrokken journalist opgeroepen zijn bericht te herroepen. We maken allemaal fouten. Het durven toegeven siert de betrokkene. Maar Jeroen Struys geeft niet thuis. Het zij zo.

In het eerder vermelde hoofdartikel van de Tijd stelt Stijn Baert dat etnische discriminatie veel minder uitgesproken is dan vroeger. De toenemende krapte speelt daar ongetwijfeld in mee. Het hogere opleidingsniveau en het meer succesvolle activeringsbeleid zijn andere verklaringen waarom de positie van migranten van buiten de EU 27 sterk verbeterd is. In het licht van deze positieve ontwikkelingen valt een stuk zoals dat van Jeroen Struys te betreuren.

Dries Lens

Discriminatie op de arbeidsmarkt: feit & fabel