Zeg niet Calais maar Kales, want in deze havenstad aan de Noordzee sprak men tot de vijftiende eeuw nog Nederlands. Spreek niet alleen over ‘de jungle van’: in Kales tellen de inwoners nog mee, inwoners met een mening over de toestand in en rond hun stad.

Ik sprak met één van hen, Pieter, een geboren Calaisien die boeiend kan vertellen over lief en leed in zijn stad. Pieter is een schuilnaam, want het is in Kales niet meer vanzelfsprekend om voor zijn mening uit te komen. Een afspraak met een stem uit de zwijgende meerderheid.

We hebben afgesproken voor de beeldengroep van de ‘zes burgers van Kales’, het beroemd werk van August Rodin.

‘Makkelijk te vinden om elkaar te treffen hé! Dit beeld herinnert er ons aan dat de Engelsen in Kales steeds een hoofdrol speelden. Engeland kwam in het bezit van de stad in 1347, na de slag bij Crécy, en dit voor twee eeuwen. De legers van de Engelse koning Eduard III wilden deze overwinning vieren met de plundering van de stad. Het standbeeld laat zes voorname burgers van Kales zien, die hun leven zouden opofferen om de stad te redden. Schaars gekleed en met de strop om de hals, overhandigden ze de sleutels van de stad aan de Engelse koning. Eduards echtgenote Filippa van Henegouwen smeekte toen haar man om hun leven te sparen, en zo geschiedde.’

Dichter bij Groot-Brittannië kan je niet komen.

‘We bevinden ons hier op 30 km van de Engelse kust. Bij mooi weer kan je het kasteel van Dover, ‘de sleutel van Engeland’ goed zien. Kales, vandaag 72.500 inwoners, groeide uit schaarse vissershuisjes in de twaalfde eeuw. Een initiatief van de broer van de Vlaamse graaf Filips van de Elzas

, want Vlaanderen speelde tot in Artesië een voorname rol. Vandaar ook het stadhuis in neo-Vlaamse stijl met Belfort, ingehuldigd in 1925. Kales was in de veertiende eeuw lid van de Londense Hanse. Maar de glorietijd met de traditionele havenactiviteiten ligt inmiddels achter ons. Dat heeft te maken met de bouw van de Kanaaltunnel op enkele kilometers van hier.’

Vlamingen denken dat de Kanaaltunnel in Kales begint en werk verschaft

‘In realiteit begint de kanaaltunnel in het dorpje Coquelles, op een tiental kilometers van Kales. Dit heeft niet alleen de activiteiten in de haven van Kales drastisch veranderd. Ook de spoorweginfrastructuur is opgeschoven en het wegennet heeft sinds 1994 de regio onherkenbaar veranderd. De stad zelf telt meer dan 12 procent werklozen.’

Wie zegt Kales, zegt vluchtelingen…

‘De naam “Kales” werkt als een magneet op alle vluchtelingen. Niet alleen de stad maar ook de hele kuststreek hier is hét verzamelpunt voor wie de overtocht wil wagen. De overlast is niet alleen fysisch maar ook psychisch: de situatie duurt nu al decennialang en de mensen zijn het beu. Er heerst een mengeling van frustratie, spanning, soms ook van geweld.’

Hoe veilig is het om in Kales en omgeving te wonen?

‘Het onveiligheidsgevoel overheerst. De directe omgeving van Kales lijkt stilaan op een grote gevangenis, met hoge hekken rond de haven, en langs de wegen naar de Kanaaltunnel. Door deze maatregelen heeft de problematiek zich verspreid langs de 130 km lange kust tussen Bray-Duinen aan de grens, en Berck. Elke nacht ontvouwt zich een kat-en muisspel tussen vluchtelingen en politie. Het is dweilen met de kraan open en de politie laat regelmatig begaan. Dat speelt zich af op dezelfde stranden waar bij dag kinderen zandkastelen bouwen en ouders zonnebaden.’

En laat de bevolking begaan?

‘Zeker niet. De mensen zijn ongelukkig, maar ook woedend over de overlast, het geweld, het vuil. Ze beseffen wel dat dit boven de pet van de plaatselijke overheid is gegroeid met de politiek, van ‘wir schaffen das’, en van Parijs en Londen die elkaar de bal terugkaatsen. Ondertussen worden de mensensmokkelaars oppermachtig aan beide kanten van de Noordzee. De illegaliteit blijkt een ideale biotoop voor de moderne slavernij die hier en aan de overkant floreert als nooit tevoren.’

Toont de bevolking ook begrip voor de mensenellende?

‘Ja, uiteraard, als het gaat om het lot van vrouwen en kinderen, en van al die sukkelaars. Neen, want hoe kan je begrip tonen voor mensenhandel, prostitutie, drugshandel in je achtertuin?

De grote meerderheid hier heeft er genoeg van. Genoeg van de criminaliteit, genoeg van de verzwegen, soms gewapende conflicten met en onder groepen vluchtelingen, genoeg van de laffe houding van de overheid.

Een heel kleine minderheid helpt de migranten. Ik moet u niet uitleggen dat er dan geen dialoog meer mogelijk is tussen de enkelingen die illegale migranten thuis ontvangen en de meerderheid die betoogt tegen de overlast.’

Kan men spreken van een georganiseerd verzet?

‘Er zijn groepen die zich hebben verzet met betogingen, bezettingen, petities. Tot in 2015 had je Sauvons Calais en sindsdien een groep Calaisiens en colère. Maar het protest wordt vakkundig gecounterd. Wie in het verleden onder zijn ware identiteit zijn nek uitstak werd snel afgeschilderd als een racist, een fascist, extreemrechts. Liefst voor de foto, met een spierbom met kort haar en een tattoo op zijn voorarm, weet je wel. Dat werkt, want het schrikt de modale burger af. Lokale verzetshaarden werken daarom in de anonimiteit, met schuilnamen, wisselende woordvoerders en strategieën.

Dit gezegd zijnde, het stemgedrag van de inwoners is een interessante barometer om te weten wat de bevolking echt denkt.’

Er waren onlangs presidentsverkiezingen in Frankrijk. Hoe heeft Kales gestemd?

‘In de tweede ronde van de presidentsverkiezingen stemde 61,66 procent van de inwoners van Kales voor Marine Le Pen tegen 38,34 procent voor Macron. Bovendien heeft ongeveer 40 procent niet, of ongeldig gestemd. Het zegt veel over de gemoedstoestand van de modale Calaisien en over de geloofwaardigheid van de politiek.’

Heeft men een idee van de omvang van de illegale migratie?

‘Enkele jaren geleden sprak men van 10.000 vluchtelingen in de “jungle”. Vandaag lees je cijfers als 3.000, maar niemand weet het. Volgens officiële Britse cijfers waren er in 2021 meer dan 28.000 migranten die Engeland bereikten. Dit voorjaar spreekt men over een stijging met 68 procent. De Britse diensten gaan uit van meer dan 60.000 migranten die de overtocht zullen maken in 2022. Wie in de illegaliteit blijft aan beide kanten, zit niet in deze cijfers. De slachtoffers al evenmin: weet dat in juli jl. 170 mensen in één nacht gered zijn door de Franse autoriteiten. Het geeft zo een idee welke drama’s zich ‘s nachts voor onze kust afspelen terwijl de brave burgers lekker slapen. Mijn inschatting gaat uit van 100.000 tot 120.000 illegale vluchtelingen die dit jaar in de streek van Kales zullen neerstrijken.’

Wie zijn de mensensmokkelaars?

‘Het is een goed georganiseerde maffia geworden, voornamelijk van Iraaks-Koerdische afkomst. We bevinden ons op amper 57 km van de Frans-Belgische grens en deze organisaties hebben ook steunpunten over de schreve. En uiteraard ook een uitgebreid netwerk in Engeland.

Er is geld, veel geld mee gemoeid. Men spreekt van een prijs van 3.000 tot 6.000 euro per persoon om de oversteek naar Engeland te wagen. Wie niet betalen kan, krijgt het nodige krediet. Voor deze laatsten wacht aan de overkant gedwongen werk of prostitutie tot de schuld is betaald, want de mensenhandelaars laten ze niet los’.

Is mensenhandel big business geworden?

‘Zeg dat wel. In heel Europa is dat een miljarden business. Voor Kales en omgeving wordt de opbrengst van de oversteek dit jaar op meer dan 300 miljoen euro geschat. Ik bespaar je de nevenactiviteiten als wapenhandel, valse papieren, prostitutie, zwartwerk, enz. Naast het illegale circuit zie je ook een legaal netwerk dat zich heeft georganiseerd en veel geld verdient op de rug van deze arme mensen: advocaten en juridische associaties, sociologen, vertalers, tolken, bedrijven op zoek naar goedkope arbeidskrachten. Ook de rol van bepaalde hulpverleners is soms dubieus.’

Sociologen?

‘Als er incidenten zijn tussen migranten en de plaatselijke bevolking wordt er niet meer gezocht naar de bron van het probleem, nl. de illegale migratie, maar naar de sociologische achtergrond van zogenaamde ruziezoekende calaisiens, om ze in diskrediet te brengen. Oorzaak en gevolg: nooit van gehoord zeggen deze sociologen in hun universitaire ivoren toren. Het komt er op neer de lokale, boosaardige subculturen en hun leiders te duiden, en in vakjes te classificeren volgens de laatste wetenschappelijke studies van deskundige confraters, om dan “objectief” de boerenpummels aan te wijzen die de trein van de diversiteit hebben gemist. En klaar is Kees.’

En wat met de hulpverlening?

‘De grens tussen échte humane ondersteuning en strafbare praktijken vernauwt. Ik herinner me nog een ware processie aan Belgische hulpverleners. Op de lange duur wist men geen blijf meer met al de nutteloze spullen, vervallen voeding en medicamenten die ze brachten. Vandaag zijn leveringen uit België meer aangepast aan de vraag. Ik las in de krant Le Parisien dat de mensensmokkelaars grotere boten voor de overtocht gewoon via containers vanuit China laten komen. Ook zulke operaties lopen via België.’

De Franse minister van Binnenlandse Zaken Darmanin heeft België al met de vinger gewezen. Terecht volgens u?

‘Sinds de honderdjarige oorlog is het voor een Franse minister bon ton om, bij problemen met Engeland, te wijzen naar het “perfide Albion”. Vervolgens rolt Parijs de spieren richting kleine buren om de Engelsen te laten voelen hoe hard Frankrijk werkt aan de vluchtelingenproblematiek.’

Welke rol speelt België volgens jou?

‘Een grotere rol dan je zou denken. Brussel is zowel lokaal als in Europees verband een professionele draaischijf voor juridische bijstand aan de illegale migratie. De aanwezigheid van de grens faciliteert het circuleren van vluchtelingen onder de radar met Kales als poort naar Engeland.’

Blijf je in Kales wonen?

‘Ik ben in Kales geboren en ga hier niet weg. Onze mensen hebben hulp nodig nu de overheden het laten afweten. Een meerderheid van de Calaisiens staat achter ons en wij zullen ons blijven inzetten om Kales opnieuw leefbaar te maken voor zijn inwoners.’

Eduard III

Wat niemand vertelt over Kales

26 januari. Historische dag: Eduard III van Engeland gekroond tot koning van Frankrijk