Toen hij nog energieminister was beloofde Bart Tommelein (Open Vld) de eigenaars van zonnepanelen nooit in de steek te laten. Deze belofte werd nu verbroken, het voordeel van de terugdraaiende teller voor eigenaars van zonnepanelen moet verdwijnen. Maar de niet-eigenaars van zonnepanelen betaalden deze oneigenlijke voordelen altijd al. Het Grondwettelijk Hof had gelijk om een einde te maken aan deze situatie.

Het bedotten van de niet-eigenaars blijft echter duren. Op initiatief van Zuhal Demir (N-VA) komt er een eenmalige compensatie ten voordele van de eigenaars van zonnepanelen. Ook dat geld komt uiteraard uit de zak van de niet-eigenaars, die sowieso voornamelijk uit de minder gegoede klasse komen.

Veel propaganda

Je kan je afvragen hoe Tommelein een dergelijke onhoudbare belofte heeft kunnen maken. Er zijn serieuze energie-experts genoeg in België die hem dat hadden kunnen afraden. Maar de regering luisterde liever naar ideologen en activisten, dat is een publiek geheim. Ook kan je je afvragen of de eigenaars van zonnepanelen wel moesten meestappen. Hadden ze niet de plicht zich beter te informeren, vooraleer zonnepanelen aan te kopen?

Elke investering heeft risico’s, en hier, in het ‘zonovergoten’ België, waren die van het begin toch duidelijk? Er was veel propaganda, dat klopt, en dat maakt het uiteraard wat begrijpelijk, maar moeten de niet-eigenaars daar dan voor opdraaien? Er is geen eenduidig antwoord, maar ik wil wel de situatie hier duidelijk schetsen.

Harde economische waarheid voor zonne-energie

Sommigen vragen zich af waarom de elektriciteitsteller van de eigenaars niet zou mogen terugdraaien, aangezien ze zo de elektriciteit die ze op het net zetten eerlijk terugkrijgen. Dat klopt echter niet, zo leert de harde economische wet van vraag en aanbod: als één zonnepaneel veel elektriciteit produceert, zullen ook veel andere zonnepanelen dat doen. Door het overaanbod daalt de prijs dan sterk. Als één zonnepaneel niets produceert, en de eigenaar van zonnepanelen dus elektriciteit van het net nodig heeft, geldt dat vaak ook voor alle andere eigenaars, met een schaarste van elektriciteit tot gevolg, verbonden aan een hogere prijs.

Een terugdraaiende teller betekent dat de eigenaars van zonnepanelen spotgoedkope elektriciteit mogen geven en daarvoor dure elektriciteit terugkrijgen. Fundamenteel oneerlijk dus. Bovendien betekent dit dat de elektriciteit van een zonnepaneel weinig geld waard is, vanwege de afhankelijkheid van variërende zonnestralen. Energie-experts wisten zoiets altijd al, maar werden niet gehoord.

Trends volhardt in propaganda

Nu luistert men nog steeds niet naar de experts, en niet enkel de politici. Neem nu Wim Verhoeven, hoofdredacteur van Trends, in zijn artikel ‘Vernietiging terugdraaiende teller is dodelijk voor draagvlak hernieuwbare energie’: ‘Dit is niet alleen een zwarte dag voor de eigenaars van zonnepanelen, maar ook een zwarte dag voor ons energiebeleid.’ Is het beëindigen van een vlakaf oneerlijke regeling al meteen een dramatische gebeurtenis? Vreemde beoordeling. Toch beseft hij enigszins de onhoudbaarheid van zijn positie: ‘Als wij allemaal zonnepanelen laten installeren, dan vergroot de kans op overproductie bij zonnig weer.’ Ook wijst hij op de noodzaak van experts: ‘Dit verhaal bewijst andermaal dat een coherent energiebeleid een zaak van professionals is. … Dit land en vooral zijn leiders zijn daar niet zo sterk in.’

Maar toch volgt Verhoeven zijn eigen advies niet goed op, gezien zijn onaantastbaar geloof in hernieuwbare energie. Een eerste voorbeeld: ‘Slimme systemen zouden dit kunnen organiseren. Bij een overaanbod zouden de elektrische auto, de airco, de wasmachine, het buffervat voor de verwarming en het verwarmde zwembad – voor wie er een heeft – een deel van de geproduceerde energie kunnen opvangen.’ Slimme systemen kunnen echter heus niet in toversystemen veranderen. Er is maar een zeer beperkte flexibiliteit in de elektriciteitsvraag die gespreid kan worden naar dalmomenten. Alvast in mijn huishouden zou het zeer onpraktisch zijn het opstarten van was- en andere machines op daluren in te plannen. En zo’n verwarmbaar zwembad of elektrische wagen, daar hebben wij niet het geld voor.

De batterij- en waterstof-utopie

Maar de ergste flater van Verhoeven is wel zijn volgende bewering: ‘Het geeft ook een prikkel om in energieopslag te investeren door thuisbatterijen, of later mogelijk door een waterstoftank.’ Experts kunnen de enorme nadelen voor zowel thuisbatterijen als waterstoftanks uitleggen. In L’utopie Hydrogène, ook vertaald naar het Engels als The Hydrogen Solution, legt energiespecialist Prof. Samuel Furfari in detail uit waarom het gebruik van waterstof als energiedrager een loze droom is.

Het produceren van waterstof en daarna terug omzetten in elektriciteit zou gepaard gaan met een verlies van niet minder dan 70%. Het waterstof-idee is technologisch complex, energieverspillend en bovendien gevaarlijk. Je moet geen held in de scheikunde zijn om te beseffen dat waterstof een sterk ontvlambare, ontplofbare en zeer reactieve stof is. Batterijen daarentegen hebben een beperkte werkingstijd, zijn duur en vervuilend – iedereen met een gsm of een Tesla zou de beperkingen van zelfs de meest geavanceerde batterij ondertussen moeten kennen.

Specialisten amper gehoord

Professor André Berger, medeoprichter van het IPCC (waar hij nog steeds achter staat), staat heel kritisch tegenover ons klimaatbeleid en tegelijk ziet hij liever brood in samenwerking met ‘klimaatsceptici’ dan met ‘klimaatalarmisten’, wat u kunt lezen in het interview dat ik vorig jaar met hem voerde in Doorbraak: ‘Ik ben het er helemaal niet mee eens dat dit (federale) regeerakkoord het groenste ooit is’. Verder noemt hij enkele goede Belgische (Franstalige) energiespecialisten op: ‘Samuel Furfari, Ernest Mund, Pierre Kunsch, Christiane Leclercq-Willain, Jacques Marlot of Georges Van Goethem’. Ook aan Vlaamse zijde kan je er wel vinden, Jozef Ongena en Christian Dierick bijvoorbeeld.

Twee van deze gereputeerde energiespecialisten, Mund en Furfari, toonden de grote mislukking aan van de hernieuwbare energie, ondanks de vele ronkende verklaringen in de pers. Zo rekenden ze uit: ‘In 2018 waren deze zo populaire energieën in de media (uit wind en zon) goed voor slechts 2,5% van het primaire energieverbruik in de EU (1,4% in Frankrijk, 1,8% in België)’. De zeer lage cijfers vallen onder meer te verklaren omdat elektriciteit maar voor 23% van het totale energiebudget telt (naast transport en verwarming – waarvoor meestal fossiele energie wordt gebruikt). Ook tellen ze waterkracht of biobrandstof niet mee.

Realiteitsbesef dodelijk voor draagvlak klimaatbeleid

Zo bestendigt Trends dus nog steeds de hernieuwbare leugen. Niet enkel Trends maar zowat alle mainstream media berichten al jarenlang zeer eenzijdig over klimaat en energie. Experts en andere critici houden ze angstvallig uit het maatschappelijk debat. Hierdoor kan je vandaag echte energiecritici in de Vlaamse mainstream media op een hand tellen. Voor het tellen van klimaatcritici is zelfs geen hand nodig. Dit zal dus zeker niet het einde zijn van de farce rond het klimaat- en energiebeleid, het zal nog erger worden.

Er rust dan ook een heus taboe op de waarheid over energie. Een ingenieur van een bekend energiebedrijf, die liever anoniem wil blijven, stuurde me in 2017 nog een bericht om mijn toenmalig artikel over zonne-energie bij te treden: ‘Zonnige dag is vloek voor elektriciteitsnet’. Zijn conclusie was duidelijk: ‘Tijdens de beginjaren van 2000 zijn er grootschalige studies gemaakt, onder andere in de VS, waar bepaalde cijfers naar voor geschoven werden: vanaf 30% hernieuwbare energie (zon en wind) begint men netstabiliteitsproblemen te krijgen, vanaf 50% wordt dit problematisch. Deze cijfers houden nog steeds stand.’

Tot daar het sprookje dat elektriciteit uit zon en wind de toekomst is. Zolang de pers niet naar energie-experts luistert, zolang binnen grote energiebedrijven kritiek op hernieuwbaar niet gehoord mag worden en zolang dit soort kritiek politiek een taboe blijft, zullen er nog heel wat politieke en ook economische crisissen komen vooraleer we terug een gezonde energiehuishouding hebben in België. Of je nu zonnepanelen op je dak hebt of niet, of windturbines in je tuin en massa’s batterijen in je kelder, of je nu een elektrische wagen hebt en een verwarmd zwembad, je betaalt meer aan klimaat en hernieuwbare energie dan dat je ervan terugkrijgt – en wel veel meer.

Ernest Mund

Factcheck Nic Balthazar over klimaat

Niet-eigenaars zonnepanelen alweer bedot

Antwerpse petrochemie bedreigd door klimaatbeleid