Het is evident dat we voor een keerpunt in de geschiedenis staan. Na de coronacrisis zal niets meer zijn als voorheen. Zodra we ze hier onder controle hebben, zal ze elders uitbreken en een gemuteerde vorm op ons afsturen die opnieuw een ravage aanricht. Gedaan met de onschuld van het Verloren Paradijs. De zuiderse stranden met hotels met zwembaden, speeltuinen, fitnesscentra en overvloedige buffetvoeding waar we bediend worden door hongerlijders die ons haten als de pest zijn gedroomde haarden van infectie. Die komen leeg te staan, ze ondergaan het lot van de paleizen van de Khmers of de Maya’s of Mobutu in Gbadolite.

Het internationale vliegverkeer voor personen (maar niet voor goederen) zal stilvallen, maar daarom de economie nog niet. Zakenlieden zullen contact houden via conference calls, families via skype. Langzaamaan zal de activiteit hervatten, mogelijk op een lager pitje. De bejaardentehuizen zullen geleegd zijn, de pensioenkassen ontlast, en de ‘jongeren’ uit de banlieues zullen aan hun eigen doldriestheid ten onder gaan. Ook het probleem van de transmigranten zal opgelost raken, zij zullen sterven op straat. Verheffend is dat vooruitzicht niet. Middenin die kommer en kwel is de vraag hoe het onze natie zal vergaan.

Van Griekens goedkope uitleg

De regering Wilmès is een Sinterklaasregering en kan ook niets anders zijn. Zij zal geld uitgeven dat er niet is. Als de ontnuchtering weer intreedt, dan moet dat betaald worden. Het geijkte antwoord zal zijn dat Vlaanderen dat zal doen. Daarbij zal er stevig gebakkeleid worden rond de verdeling van de geschenken. Tom Van Grieken pakte meteen uit met het bericht dat twee derde naar Wallonië gaat. Daarbij verzuimde hij wijselijk zijn bron te noemen. Dat bleek De Tijd te zijn waar Kris Van Haver op 16 maart wist te melden dat ‘Europa’ voor België 37 miljoen euro had vrijgemaakt uit niet opgenomen steunfondsen, waarvan twee derde naar Wallonië zou gaan. Dat zou nog eens verhoogd worden met 29 miljoen, wat uitkomt op 66 miljoen.

De reden waarom twee derde daarvan naar Wallonië zal gaan werd in het artikel niet vermeld, maar leek mij meteen voor de hand te liggen: het gaat om steunfondsen voor achtergebleven gebieden. Nu laat ik in het midden waarom Wallonië in het hart van Europa zich schaamteloos presenteert als een achtergebleven gebied. Maar de verdeling heeft dus niets te maken met bevoorrechting, maar met zielenpoot spelen. Ook is ze traditioneel, en dat werd later bevestigd in een stuk van Filip Michiels. Kern van de kwestie is dat die 66 miljoen slechts een peulenschil is op de totale bedragen die nodig zullen zijn – VOKA schat het verlies al op zestien miljard. Je kan de klacht van Van Grieken daarom op zijn zachtst stemmingmakerij noemen.

Etatisten tegen ondernemers

Toch dient de boer op zijn ganzen te passen. Wallonië heeft een economie die uitgebouwd is rond de overheid, Vlaanderen rond het bedrijfsleven. Het risico bestaat dat geëtatiseerde instellingen proberen het laken naar hun kant te trekken. Daar staat tegenover dat Vlaanderen via de Nationale Veiligheidsraad deze nieuwe transfers in de gaten kan houden en mogelijk blokkeren. Daar ligt een belangrijke taak weggelegd voor Jan Jambon en de Vlaamse regering, waar hij geruggensteund zal worden door Hilde Crevits.

Er is meer. De structuur van de Waalse economie zou haar nu wel eens tegen kunnen werken. Ambtenaren worden gewoon doorbetaald zonder technische werkloosheid. Vlaamse werknemers in een aantal ondernemingen zullen plots wel werkloosheidsvergoedingen krijgen. Het kan dus dat via dit kanaal een groter deel van de fondsen naar het noorden zal gaan. Dat kan ook gebeuren via te verwachten steunmaatregelen aan het bedrijfsleven. Voor één keer kan de spilzucht van de overheid in het voordeel van Vlaanderen werken. Althans, dat is mijn hypothese.

Dan nog moet de rekening worden betaald en zal men weer bij Vlaanderen aankloppen. Dan slaat het uur van de waarheid: zal Vlaanderen opnieuw willen betalen? Dat was uiteindelijk de kern van de kwestie tijdens de operette rond de vorming van de regering Wilmès II. De PS-studiedienst – waarin volgens Herman De Bode in ’t Pallieterke verstandige mensen zitten, die beseffen dat België moet herbouwd worden – heeft ongetwijfeld Paul Magnette voor dit scenario gewaarschuwd. Herman De Bode is een slimme mens en één van de topadviseurs van Jan Jambon en Bart De Wever. Via zijn McKinsey-verleden weet hij ongetwijfeld wat er in de PS-studiedienst leeft.

Een succesvol model imiteren

De logica zegt dat zij tot een besluit zijn gekomen dat ook in Limburg ontstond na de mijnsluiting. Die provincie had geprofiteerd van een gigantische transfer uit de Vlaamse erfenisrechten, maar dat bleek weinig zoden aan de dijk te zetten. Langzamerhand rijpte het besef dat het industrieel model van Limburg fout zat, het had zich opgehangen aan megabedrijven: de mijnsector was ooit goed voor 30 000 arbeidsplaatsen, Ford Genk op zijn hoogtepunt voor 14 000. Allemaal weg. Het scheelde geen haar of Limburg was in hetzelfde straatje verzeild als Luik en Charleroi. Toen ging men aan benchmarking doen, men ging zich spiegelen aan een succesvol model: West-Vlaanderen.

Daar herinnerde men zich de teloorgang van de vlasnijverheid. Die had een merkwaardig gevolg gehad: de vlasboeren waren ondernemers geworden, vaak in de machinebouw. Met als gevolg: de sterkste endogene industriële kern van het land. In Limburg was de opportuniteit de bouw. De mijnwerkers hadden een mooie som uitbetaald gekregen. Men vreesde dat zij zich allemaal een nieuwe auto zouden kopen en dat was het dan. Maar dat gebeurde niet. Het merendeel investeerde die in de verfraaiing van hun woning, mede omdat zij nog een beroep konden doen op goedkope leningen uit mijnfondsen. Het resultaat? Een opbloei van kleine ondernemingen in die sector, die in een tweede fase mogelijk ook aan innovatie doen. Vandaag is de tewerkstellingsgraad in Vlaanderen 75 procent, in Limburg 73 procent. In Wallonië 63 procent. Waarom is een dergelijke uitweg in Wallonië onmogelijk?

Volgende aflevering: De PS-studiedienst als bondgenoot

Filip Michiels

Achter de schermen van ‘Doorbraak Magazine’

Benchmark België