‘Om de toekomst te kennen, volstaat het naar het verleden te kijken’ – of zo beweren toch veel historici, die hun studiekeuze en teleurstellende loopbaan proberen goed te praten, terwijl ze nog een donkerbruin bier bestellen. Open VLD heeft dit weekend nog eens een pak goede voornemens verzameld. Om de kansen van die congresresoluties in te schatten, kan het dan ook nuttig zijn om eens naar het verleden te kijken, en dus naar het vorige grote congres van de VLD, dat plaatsvond in het najaar van 2002.

Over het ‘confederale’ element in de Novemberverklaring schreef Hendrik Vuye hier vorige week nog een helder stuk. Nu het Toekomstcongres is afgelopen en ook de reacties binnen zijn, kan eraan toegevoegd worden dat de impact van de institutionele resoluties dit keer veel minder groot uitvalt. Na het novembercongres in 2002 liet toenmalig PS-voorzitter Elio Di Rupo weten dat hij ‘teleurgesteld’ was over het ‘louter Vlaamse’ discours van de VLD. MR-boegbeeld Louis Michel was dan weer ‘boos en bedroefd’ omwille van de confederale houding van de VLD. Vandaag is er in Franstalige hoek dan weer niemand ongelukkig met de nieuwe federalistische koers van de Open VLD – wel integendeel.

Lintjes noch stemrecht

Maar het VLD- congres uit 2002 ging over meer dan alleen het confederalisme. Hoe is het de andere speerpunten van weleer vergaan? We nemen hier de samenvatting over die de pendelaarskrant Metro daags na de eerste congresdag presenteerde aan treinreizend Vlaanderen:

De VLD pleit voor

de afschaffing van de stemplicht

stemrecht vanaf 16 jaar

een staatshervorming waarna de deelstaten beslissen welke bevoegdheden nog Belgisch blijven

een louter ceremoniële functie voor de koning

de afschaffing van de verheffing in de adelstand

verplichte inburgering voor nieuwkomers

een strengere snel-Belg-wet

geen stemrecht voor migranten

(Bron: Metro, 18/11/2002)

Dit is de integrale opsomming. Van alle actiepunten is er vandaag geen enkele gerealiseerd. Dat de koning voortaan geen titels meer zou mogen toekennen, was een trofee van de toenmalige spitsbroeders Vincent Van Quickenborne en Jean-Marie Dedecker. Ter herinnering: vorige week werd onder meer Higgs-wetenschapper François Englert op het paleis gehuldigd als nieuwbakken baron. Het migrantenstemrecht werd definitief goedgekeurd in februari 2004, nog geen anderhalf jaar na het congres van eind 2002, dankzij de onthouding van VLD. De Snel Belg Wet werd pas medio 2012 herzien, hoewel VLD-opperhoofd Verhofstadt na 2002 nog meer dan vijf jaar premier bleef.

Magic Margriet

Behalve een inhoudelijke oefening, waren de congresdagen eind 2002 ook een persmoment. De novemberverklaring markeerde immers het tienjarig bestaan van de VLD en vormde ook de uitgelezen gelegenheid om een reeks opvallende nieuwkomers te presenteren. Behalve verruimers zoals Sven Gatz en – jawel – Margriet Hermans, werden ook de gewezen christendemocraten Johan Van Hecke en Karel Pinxten op het blauwe schild geheven. Toenmalig voorzitter Karel De Gucht verdedigde de verruimingsoperatie door erop te wijzen dat ‘een sterke partij absoluut noodzakelijk is om voldoende tegengewicht te bieden aan de PS en de Franstaligen’. De huidige voorzitster, Gwendolyn Rutten (die trouwens uit de stal van De Gucht komt), zegt nu dat een meerderheid in de Nederlandstalige taalgroep voor haar partij geen absolute must meer is (De Morgen, 23 november 2013), bevestigd door Justitieminister Annemie Turtelboom in De Zevende Dag, die van een Vlaamse meerderheid geen ‘essentiële eis’ wil maken (24 november 2013).

Het stichtingscongres van de VLD werd in 1992 gesymboliseerd met een vuurtoren: een betrouwbaar baken dat de weg wijst. Die metafoor werd doorgetrokken in 2002, toen gekozen werd voor het beeld van het richtinggevende kompas. Anno 2013 pakken de liberalen niet meer uit met de beeldtaal van de betrouwbare gids. Dat is dan toch één overmoed die het Toekomstcongres niet gehad heeft.

<Vindt u dit artikel informatief? Misschien is het dan ook een goed idee om ons te steunen. Klik hier.>

François Englert

De Tijd zal het leren