1969 Overlijden te Ingooigem van de Vlaamse schrijver Stijn Streuvels (98), geboren als Frank Lateur. Bekende werken van hem zijn: De Vlaschaard, Het leven en de dood in den ast, Werkmenschen, Levensbloesem, De teleurgang van de waterhoek (verfilmd als ‘Mira’). Prijs der Nederlandse Letteren 1962.

Stijn Streuvels (1871-1969)

Politiek lag de individualistische Streuvels niet, maar aan zijn Vlaamsgezindheid kan niet worden getwijfeld. In 1907 zet hij zich in De verbazing van een landman (artikel in Vlaanderen, jg. 5, p. 385-396) bijzonder nadrukkelijk in voor de vernederlandsing van het onderwijs: ‘Een Vlaams onderwijs van onder te boven (…) een Vlaams onderwijs of geen onderwijs’.

Twee jaar later voegt hij eraan toe, als hij zich tot de Vlaamse studenten richt: ‘Maar de vijand? De vijand zit in ons, wijzelf zijn onze vijanden, Vlamingen die onbewust zijn van hunne lafheid; (…) er ontbreekt ons vooreerst bewustzijn en consequentie!’ (Strijd of Zegepraal, artikel in Hoger Leven, jg. 4, nr. 36 en 37, 1909).

De tekst van zijn rouwprentje heeft hij zelf geschreven:

Afscheid

Ik heb lang en gelukkig geleefd,

heb mij met weinig tevreden gesteld,

niets gevraagd en veel gekregen,

en van alle goede dingen voldaan,

zachtjes ter Go gegaan.

1967 Overlijden in Schaarbeek van René Magritte (68), surrealistisch kunstschilder, tekenaar en illustrator. Bekende werken van hem zijn onder meer De verdwaalde jockey (1926), De zielsverwantschappen (1933), de twee doeken Het lot van het mensdom (1933 en 1935), De helderziendheid (1936), Het rijk der lichten (1954), De onwetende fee of portret van Anna-Marie Crowet (1956), De borst (1961), De blanco volmacht (1965).

Het bekendste werk van Magritte is zonder enige twijfel La Trahison des Images (1928-1929) of ‘Het verraad van de voorstelling’ met de geschilderde tekst: Ceci n’est pas une pipe onder de zeer realistische afbeelding van een pijp.

René Magritte (1898-1967)

Hij begon als ontwerper van behangpapier in Brussel en maakte naderhand ook veel affiches. In 1922 trouwt hij met Georgette Berger, maar het huwelijk blijft kinderloos.

1945 Keizer Hiro Hito kondigt officieel de capitulatie van Japan aan, nadat Hiroshima en Nagasaki zijn verwoest door atoombommen. Tevens einde van de Tweede Wereldoorlog. Een militair complot om de overgave alsnog te verhinderen, was mislukt.

De samenzweerders krijgen de toelating om zelfmoord te plegen. Generaal Korechika, minister van Oorlog, kiest ook voor harakiri. Over het hele land gaat een golf van duizenden zelfmoorden, voornamelijk in de strijdkrachten.

1917 De Sûreté Militaire, zeg maar de staatsveiligheid binnen het Belgische leger, doorzoekt de persoonlijke bezittingen van onderluitenant Joris van Severen. Ze hadden twee verdachte brieven onderschept. Uit de ene blijkt dat Van Severen een overtuigd en actief flamingant is, in de andere is sprake van de ‘Open Brief aan de koning’ van de geheime Frontbeweging. Bij zijn ondervraging bekent Van Severen dat hij dit pamflet gekregen heeft van een militair, maar hij weigert diens naam te noemen.

Joris van Severen (1894-1940)

Verder verdedigt hij – aldus het rapport van de Sûreté Militaire – antivaderlandse theorieën, zoals de vernederlandsing van de Gentse universiteit. Hij blijkt in het bezit van een pamflet van Cyriel Verschaeve (als activiste acharné bestempeld), waarin wordt gepleit voor een Vlaamse universiteit.

Joris van Severen moet verantwoording afleggen bij generaal Jacques, bevelhebber van de Derde Divisie. Deze straft Joris met acht dagen arrest. Normaal gaat met die straf ook degradatie gepaard, maar generaal De Ceuninck, minister van Oorlog, beperkt zich tot een officiële ‘réprimande’, een berisping.

Wel wordt de onderluitenant van het front weggestuurd, naar het opleidingskamp van Parigné-l’Évêque bij Le Mans, departement Sarthe. Cyriel Verschaeve steekt hem een hart onder de riem. Aan zijn vriend Gouzée de Harven schrijft Van Severen: ‘België bestaat niet en het Belgisch vaderland is onzin’. Op 9 november 1917 is hij terug aan het front. Het gebrek aan bekwame officieren is te groot.

1912 Open brief van de Waalse, socialistische politicus Jules Destrée (1863-1936) aan de Belgische koning Albert I met de legendarische woorden: ‘Sire, er zijn geen Belgen’. Dat zinnetje kent ‘iedereen’, maar het loont de moeite iets meer te lezen van zijn ‘Lettre au roi sur la séparation de la Wallonie et de la Flandre’, zoals die verscheen in de Revue de Belgique van 15 augustus 1912:

‘Er zijn geen Belgen, Sire. België is een politieke Staat, vrucht van de diplomatie. Het werd kunstmatig samengesteld, het heeft géén nationaliteit. Welk een tegenstelling tussen Vlaanderen en Wallonië! De aardbodem is verschillend, de mensen die deze streken bewonen zijn anders en hun zielen zijn zo verschillend als hun landschappen. Hun werkzaamheden is voor de een de landbouw, voor de ander de nijverheid. De Vlaming is langzaam, koppig, geduldig en ordelijk, de Waal is vlug, wispelturig en regelziek. De gevoeligheid is anders: wat de een geestdriftig maakt, laat de ander koud en wekt misschien zelfs afkeer op. (…) De Waal hoort toe aan de Latijnse beschaving en de Vlaming aan de Germaanse cultuur.

Er zijn dus in België Walen en Vlamingen, er zijn géén Belgen. (…) In 1830 werd het evenwicht gebroken ten nadele van de Vlamingen. De revolutie tegen Holland was ontstaan en werd versterkt met de steun van Frankrijk. De voorlopers daarvan waren Walen.’

1769 Een jaar na de ondertekening van het verdrag van Versailles, waarbij Corisca door Genua wordt overgedragen aan Frankrijk, ziet in Ajaccio de toekomstige Franse keizer Napoleon het levenslicht als Napoleone Buonaparte, vierde kind van de advocaat Carlo Maria Buonaparte en zijn vrouw Maria Laetizia Ramolino.

1566 In het Land van het Vrijleen (le Pays de l’Alloeu), Frans-Vlaanderen, bestaande uit onder meer de gemeenten Laventie (Leuentijs), Fleurbaix (Vloerbeek), Sailly-sur-la-Lys (Zelleken) en La Gorgue (Gorge) bootsen de calvinisten een katholieke processie na door een ezel te laten opstappen onder het baldakijn (in Estaires/ Stegers), of een bok (in La Gorgue), of nog door een kat op te sluiten in het tabernakel van de kerk van Merville (Mergem).

Macbeth van Schotland (1005-1057)

1534 Ignatius van Loyola (1491-1556) richt met zes medestudenten in de onderaardse kapel van Montmartre (Parijs) de Sociëteit van Jezus op, de jezuïetenorde. Hij was geboren als Ignazio Loiolakoa op het kasteel Loyola bij Azpeitia, Baskenland.

1057 Overlijden in Lumphanan van Mac Bethaid mac Finláech (52), koning van Schotland sinds 1040, beter bekend als Macbeth. Zijn 17-jarige regering is vreedzaam, maar in 1054 moet hij zijn land verdedigen tegen een militaire invasie van de Engelse koning Edward de Belijder.

Macbeth wordt gedood in de Slag bij Lumphanan. Hij wordt begraven op Iona, de traditionele rustplaats van Schotse koningen. Hij is het bekendst van Shakespeares toneelstuk Macbeth en de daarop gebaseerde opera Macbeth van Giuseppe Verdi.

Frank Lateur

15 augustus. Net binnen: Sire, er zijn geen Belgen!

Een letterkundige belevenis – in promotie