Mijn transfer naar Tottenham Hotspur wist ik nooit te forceren. Nochtans, met mijn ondermaatse linkse poot en dito uithoudingsvermogen had ik me best thuis gevoeld bij de Engelse eersteklasser. Ik was er klaar voor, had mijn koffer klaarstaan en wachtte ongeduldig op het telefoontje van coach en enfant terrible José Mourinho.

U kunt zich wellicht mijn verbazing voorstellen toen het team uit Londen aankondigde dat het Gareth Bale, van 2014 tot en met 2016 de duurste voetballer ter wereld, zou huren van het Spaanse Real Madrid. Tezelfdertijd hadden de Spurs besloten hun portefeuille gesloten te houden voor de oud-links back van Sporting Kortenbergs kadetten. Maar goed, rancune is mijn ding niet. Dat ik, een gelijkwaardige kandidaat, gepasseerd word, aanvaard ik met opgeheven hoofd. Ik ben dan ook blij voor Gareth – voetballers van een zeker niveau spreken elkaar aan met hun voornaam – en heb, na intern familiaal beraad, besloten me niet te verzetten tegen zijn Londens avontuur.

André Alen

Eenzelfde grootmoedigheid tonen de groene zusterpartijen nu in de zaak-Danny Pieters. Pieters is de door de N-VA gesteunde kandidaat voor het Grondwettelijk Hof, het rechtscollege dat erover waakt dat de verschillende parlementen die ons land rijk (?) is hun boekje niet te buiten gaan. Rechter en Nederlandstalig voorzitter van het Hof André Alen ging immers met pensioen (afijn, ‘met emeritaat’), en overeenkomstig de stoelendans die de benoemingsprocedure is, is het aan de N-VA om een kandidaat voor te dragen.

Het vertrek van Alen is een aderlating voor het Hof. Want hoewel alle 12 rechters de iure een gelijke stem hebben, is een jurist van Alens kaliber de facto de primus inter pares van de groep. Over de professionele carrière van de baron schreef Mark Deweerdt in september nog uitgebreid op deze webstek. Voor deze bijdrage volstaat het melding te maken van Alens betrokkenheid bij verschillende staatsvervormingen als (adjunct-)kabinetschef van (eerste) ministers en secretaris van de Ministerraad, zijn werkzaamheden als assessor bij de afdeling wetgeving van de Raad van State en zijn academische carrière als hoogleraar grondwettelijk recht aan de KU Leuven. Dit alles stond op de professors CV nog vóór hij in 2001, op voordracht van de toenmalige CVP, benoemd werd als rechter.

Zakia Khattabi

We spoelen door naar begin 2020 en het Grondwettelijk Hof is onverwacht het middelpunt van de belangstelling. De Ecolo-Groen fractie in de Senaat dringt immers aan op de benoeming van Zakia Khattabi, oud-co-voorzitster van de Franstalige groenen, als opvolger van rechter Jean-Paul Snappe, eveneens van groene stempel. Door het verzet van de N-VA, het Vlaams Belang en enkele liberale senatoren zag Khattabi haar levenslange benoeming evenwel door de neus geboord. Enkele maanden later probeerden de hardleerse ecologisten het een tweede keer – als je de uitgestelde stemming van december 2019 meetelt: een derde keer – maar zonder succes.

De progressieve verontwaardiging dat Khattabi naast het vrijgekomen zitje greep was even onterecht als mijn teleurstelling dat ik niet onmiddellijk voor de Spurs zal uitkomen. Zakia Khattabi is ongetwijfeld uitstekend bedreven in het politieke spel – je schopt het niet zomaar tot minister van de Green Deal, denk ik dan. Maar dat zij op haar partijkaart na geen enkele kwalificatie – zelfs geen rechtendiploma – kon voorleggen voor haar benoeming, resulteerde in de opeenvolgende debacles in de Senaat.

Politieke zelfbevrediging

Die afwijzing hebben Groen en Ecolo nooit volledig verteerd. Vermoedelijk was er daarom even sprake van een boycot van Danny Pieters’ benoeming. Toen de groene partijhoofdkwartieren besloten niet door te gaan met dat verzet, volgde een zelden gezien staaltje politieke zelfbevrediging. Volgens kamerfractieleider Kristof Calvo staat zijn team voor een nieuwe soort politiek: ‘When they go low, we go high’, aldus de Maneblusser. Zijn collega in de Kamer Wouter De Vriendt klopte zichzelf op de borst door te beweren dat Groen niet meedoet aan ‘afrekeningen, bittere rancune en persoonlijke aanvallen’. Khattabi zelf liet weten geen ‘partijpolitieke spelletjes’ te willen spelen teneinde het Hof niet te ‘destabiliseren’.

Die valse equivalentie tussen Zakia Khattabi en Danny Pieters is even lachwekkend als mijn grootmoedigheid wanneer ik Gareth zijn transfer naar Tottenham ‘gun’. Nochtans, als u de Vlaamse pers leest lijkt het wel alsof de N-VA op het punt stond een (verdiende) boemerang in het gezicht te krijgen. Het Nieuwsblad kopte letterlijk: ‘Koekje van eigen deeg?’. Ook De Tijd had het over zo’n koekje. Op Knack en Het Laatste Nieuws lezen we identieke bijdragen over hoe ‘opvallend’ het is dat Groen haar verzet tegen Pieters staakt. Opvallend is dat nochtans allesbehalve.

Verschillen genegeerd

Belangrijke verschillen tussen de kandidaturen van Khattabi en Pieters worden daarbij genegeerd of geminimaliseerd. Zo is het ten eerste vermeldenswaardig dat het potentiële verzet van Ecolo-Groen niet even breed gedragen werd. De eerdere krachtenbundeling van de N-VA, het VB en liberale senatoren kelderde Khattabi’s ambities in de magistratuur.

Maar met 9 van de 60 zetels konden Calvo’s collega’s in de Senaat Pieters hoe dan ook geen tweederdemeerderheid ontzeggen. Ook de groene fractie in de Kamer, waar deze keer beslist wordt over de benoeming, was te klein voor succesvol verzet. Tenzij ze bondgenoten vond, natuurlijk. Dat de overige fracties de groene niet publiekelijk bijvielen in haar boycotpoging droeg misschien wel bij tot de annulering ervan.

Onderscheid

Maar er is een tweede, meer fundamenteel, verschil tussen de voordrachten van Zakia Khattabi en Danny Pieters. Dat onderscheid blijkt onder meer uit de verschillende ‘rechterklassen’ waarvoor zij werden voorgedragen. De Bijzondere Wet op het Grondwettelijk Hof deelt de rechters immers op in twee soorten; soorten waarvan de rechters sterk verschillende CV’s moeten kunnen voorleggen.

Zakia Khattabi werd voorgedragen als ‘politiek rechter’. Van deze soort rechters wordt louter een parlementaire carrière van ten minste vijf jaar geëist. That’s it. Dat betekent uiteraard niet dat door de senatoren geen andere eisen mogen (en moeten) worden gesteld. Het is, bijvoorbeeld, niet omdat de Belgische grondwet slechts vereist dat een kamerlid 18 jaar oud is, dat we vervolgens iedere 18-jarige als volksvertegenwoordiger lanceren. Dat de ecologisten de kritiek op Khattabi’s feitelijke ongeschiktheid pareerden met het argument dat ze niet geschikt hoefde te zijn, sprak boekdelen over het vertrouwen dat ze hadden in hun voormalige vaandeldraagster.

Danny Pieters

Danny Pieters wordt als vervanger van André Alen voorgedragen als ‘beroepsrechter’. Daarmee doel ik op het soort rechters dat aan stringente opleiding- en ervaringsvoorwaarden moet voldoen. Zo kunnen enkel personen die hoge functies bekleden bij het Hof van Cassatie, de Raad van State of het Grondwettelijk Hof of personen die als hoogleraar rechten verbonden zijn aan een Belgische universiteit kandideren. Danny Pieters behoort als hoogleraar socialezekerheidsrecht aan de KU Leuven tot die laatste categorie.

Deze posities kan iemand maar bekleden indien hij of zij aan strikte voorwaarden voldoet. Wat de opleidingsvoorwaarden betreft impliceren zij stuk voor stuk het bezit van een masterdiploma Rechten. Hoogleraar wordt men zelfs niet zonder doctoraat. De overige toegangsvoorwaarden (vergelijkende examens, anciënniteit) garanderen dat de grondwettigheidstoetsing wordt toevertrouwd aan de beste juristen van dit land.

Bart De Wever

Met andere woorden: Danny Pieters’ parlementaire carrière – eerst in de Kamer voor de Volksunie, dan in de Senaat voor de N-VA – is niet de reden dat hij kwalificeert voor een zitje in het Grondwettelijk Hof. Zakia Khattabi kwalificeerde uitsluitend omwille van haar mooie plaats op de Ecolo-kieslijst; Pieters kwalificeert ongeacht, misschien zelfs ondanks, zijn politieke carrière.

Hij promoveerde in 1985 aan de rechtenfaculteit van de KU Leuven met een proefschrift ‘sociale grondrechten op prestaties in de grondwetten van de landen van de Europese Gemeenschap’. In 1986 behaalde dat proefschrift de vierjaarlijkse Europese Emile Bernheim Prijs. Dr. Pieters is als hoogleraar al meer dan dertig jaar verbonden aan de rechtsfaculteit van de KU Leuven. Sinds 2005 leidt hij er het Instituut voor Sociaal Recht en van 2013 tot en met 2017 was hij vicerector van de volledige universiteit.

En ja, hij stond samen met Bart De Wever aan de wieg van de N-VA. Maar wie is Bart De Wever in deze?

Gareth Bale

Wat te onthouden van het weekeinde? Twee overbodige interlands

Danny Pieters en de groene genade