Elk jaar De Europese Dag van de Joodse Cultuur is een actiedag die sinds 1999 jaarlijks op de eerste zondag van september plaatsvindt in meer dan 300 steden in ruim dertig Europese landen. Het doel is om te laten zien hoe de Joodse cultuur en tradities in ieder land sinds vele eeuwen verankerd zijn in de plaatselijke cultuur – onder verstaan: in tegenstelling tot andere, recent geïmporteerde culturen.

Ieder jaar is er een ander thema. De coördinatie van deze dag is in handen van de European Association for the Preservation and Promotion of Jewish Culture (AEPJ).

1992 Overlijden in Genk van Louis Kiebooms (89), Vlaams advocaat, klassiek filoloog, journalist en politicus voor de CVP. Hij krijgt nationale bekendheid als hij op het 16e congres van de Katholieke Vlaamse Landsbond in oktober 1935 een opmerkelijk pleidooi houdt tegen federalisme. Hij is een aanhanger van de Van Cauwelaert-lijn: hoe democratischer het Belgische staatsbestel wordt, hoe meer de Vlaamse meerderheid het in het land voor het zeggen zal krijgen.

Louis Kioebooms (1903-1992)

Van september 1937 tot januari 1947 is hij de invloedrijke hoofdredacteur van de Gazet van Antwerpen. Om vrij onduidelijke redenen (contacten met Nederlandse verzetslui?) wordt Kiebooms door de Duitse bezetter in augustus 1940 aangehouden. Van september 1941 tot april 1945 verblijft hij als politiek gevangene in het concentratiekamp Sachsenhausen.

Na de oorlog wordt Leo Kiebooms van 1946 tot 1968 CVP-Kamerlid en vanaf 1 januari 1947 burgemeester van Wilrijk, wat hij blijft tot 1 januari 1977 (met uitzondering van de periode 1953-1958).

Kiebooms ijvert onvermoeibaar voor amnestie zowel in de Kamer als daarbuiten. Zijn oorlogsverleden als politiek gevangene maakt dat hij vaak met ergernis wordt aanhoord, maar zijn moreel gezag is onbetwist. Inwoners van zijn gemeente met een ‘inciviek’ oorlogsverleden schrijft hij persoonlijk aan en helpt hij met de regularisatie van hun dossier.

Bij de aanvang van zijn parlementaire loopbaan bestrijdt Kiebooms het federalisme als een gevaar voor Vlaanderen én Wallonië. In het begin van de jaren 1960 behoort hij tot de harde kern van CVP-volksvertegenwoordigers die ijveren voor de totstandkoming van de taalwetten van 1962-1963. Kiebooms verstrakt zijn houding nog naar aanleiding van de in zijn ogen Waalse onwil tot loyale uitvoering ervan. Hij ondersteunt daarom de splitsing van de KU Leuven.

Dottie West (1932-1991)

1991 De Amerikaanse countryzangeres Dottie West (58) sterft aan de gevolgen van een ernstig auto-ongeluk dat haar een week eerder overkwam. Bekende nummers van haar waren o.m. Here comes my baby, Paper mansions, Let me off at the corner, All I ever need is you (in duet met Kenny Rogers). Ze is de moeder van zangeres Shelly West.

1948 Koningin Wilhelmina (1880-1962) doet troonsafstand. Ze was in totaal vijftig jaar lang koningin van Nederland, van 1898 tot 1948. Twee dagen later wordt haar dochter Juliana (1909-2004) ingehuldigd als nieuwe koningin.

Els Amman (1931-1978)

1931 Geboorte in Leiden van de kunstenares Els Amman. Naar eigen zeggen een ongewenst kind met een bijzonder moeilijke jeugd. Ze wordt bekend door haar kleurrijke ‘rolling paintings‘ in de traditie van Hendrik Werkman.

In de jaren 1960 vestigt ze zich in Groningen waar ze verbeten zo’n 2.000 werken maakt, voornamelijk op papier en met drukinkt. Ze wordt gesteund door de toenmalige directeur van het Groninger Museum Jos de Gruyter (1899-1979). Ze overlijdt in 1978 op 46-jarige leeftijd aan een hartinfarct.

Edvard en Nina Grieg

1907 Overlijden in Bergen (Noorwegen) van Edvard Grieg (64), de belangrijkste Noorse componist. Hartstilstand. Hij wordt vaak ‘de Chopin van het Noorden’ genoemd en maakt deel uit van de romantische traditie. Bekende werken van hem zijn de Peer Gynt-suites, Holberg-suite, Olav Trygvason, Sigurd Jorsalfar.

Zijn muziek is veel gebruikt in films, radio- en televisieprogramma’s. In 1867 trouwt hij met zijn nicht Nina Hagerup (1845-1935), een begaafde zangeres en pianiste. Het vroegere huis van Edvard en Nina is nu het Edvard Grieg Museum Troldhaugen. Ze woonden er van 1885 tot aan Griegs dood in 1907.

Nicolas Bourgeois en Frans-Vlaanderen

1896 Geboorte in Rijsel (Frans-Vlaanderen) van de Zuid-Vlaamse voorman Nicolas Bourgeois. Zijn familie stamde uit de Leievallei en zijn grootvader was eigenaar van de ‘marktskeppe’, een schip voor goederentransport voor de markten van de gemeenten tussen Ariën-aan-de-Leie en Menen.

Hij was historicus, jurist, schrijver, erevoorzitter van de Michiel de Swaen-kring, consequent Heel-Nederlander en prominent figuur van het Vlaams Verbond van Frankrijk (VVF), aan de zijde van Jean-Marie Gantois. Hij overlijdt in 1982 op 85-jarige leeftijd. Wido Bourel schreef een boek over Bourgeois.

1888 De Amerikaan George Eastman registreert de naam Kodak, en krijgt octrooi voor een fotocamera, die een filmrolletje gebruikt.

Geronimo (1829-1909)

1886 Geronimo, de laatste Indiaanse strijder van Noord-Amerika, geeft zich in de Skeleton Canyon (Arizona) over aan de Amerikaanse generaal Nelson Miles.

Hiermee komt een einde aan één van de laatste grote indianenopstanden in de Verenigde Staten. Meteen worden alle Chiricahua-Apaches naar Florida gedeporteerd. In 1894 worden ze daar ‘vrijgelaten’ en overgeplaatst naar Oklahoma. Geronimo brengt daar zijn laatste jaren door als boer en verkoper van souvenirs aan toeristen.

Op een winternacht in 1909 valt Geronimo, toen 79 jaar oud, van zijn paard. Hij ligt tot de volgende ochtend in een greppel en sterft een paar dagen later aan een longontsteking. Op zijn sterfbed somt Geronimo de namen op van zijn krijgers. Hij wordt begraven op het Apache-kerkhof van Fort Sill, te midden van 300 Chiricahua.

1837 De Franse auteur Victor Hugo komt na een reis door Vlaanderen in de streek van Bonen (Frans-Vlaanderen) aan en beschrijft dit landschap als ‘het mooiste van de wereld’.

1830 Door een kortstondige revolutie komt in Frankrijk koning Louis-Philippe aan de macht. Hij geeft onmiddellijk politieke en militaire steun aan de ‘Belgische opstand’, die meteen op de julirevolutie volgt. De bedoeling om onze gewesten bij Frankrijk in te lijven is overduidelijk. Het Belgische parlement kiest in 1831 een koning voor de nieuwe staat. Zonder problemen wordt Louis d’Orléans, zoon van de Franse koning, tot koning van België verkozen. Op die manier wil men een dynastieke unie tussen Frankrijk en België vormen.

Na heftig diplomatiek verzet van de Engelsen, de Pruisen en de Russen, ziet Louis-Philippe af van de Belgische kroon voor zijn zoon. Troostprijs: de in tweede instantie gekozen koning van België, Leopold von Sachsen-Coburg, haast zich om te trouwen met Louise Marie d’Orléans, dochter van de Franse koning. Later worden de banden tussen de families Orléans en Sachsen-Coburg nog aangehaald door het huwelijk van de gebuisde Louis d’Orléans met Victoria von Sachsen-Coburg en zijn zus Clémentine d’Orléans met August von Sachsen-Coburg. Dat maakt samen drie kinderen van de Franse koning in de Belgische koninklijke familie.

Hendrik Werkman

4 september. Net binnen: een Franse koning of een Franse koningin voor het prille België?

Constructivistische verbanden Noord-Zuid in FeliXart