2000 Overlijden te Rotterdam van Henk Sijthoff (85), Nederlands uitgever en eerste directeur van Het Financieele Dagblad.

Kristel Verbeke (°1975)

1975 Geboorte in Hamme (Oost-Vlaanderen) van Kristel Verbeke. Ze was van 1998 tot 2015 vooral bekend als het zwartharige lid van de eerste en tweede bezetting van de meidengroep K3. Hierna was ze van november 2015 tot juni 2017 manager van de meidengroep. Liedjes: Tele-Romeo, Mama’s en papa’s, Heyah mama, Yèke yèke, Blub ik ben een vis, Alle kleuren, Toveren, Feest, Oya lélé, Liefdeskapitein, Kuma he, Borst vooruit, enz.

1974 Overlijden in Parijs van Hendrik Diels (73), toonaangevend Vlaams dirigent. Zie Vandaag van 10 december 2021.

1967 Geboorte in Naarden (Noord-Holland) van Leontine Ruiters actrice, model en presentatrice. Ze was omroepster en weervrouw bij Veronica, draaide letterbordjes om in Het rad van fortuin, als assistente van Hans van der Togt. Speelde in de series Vrouwenvleugel, Briefgeheim, Westzijde Posse, Voetbalvrouwen en in de jeugdserie Caps Club. Films met haar: Amsterdamned, Flodder, Heksen bestaan niet. Musical: De Jantjes. Ze was van 1998 tot 2020 getrouwd met Marco Borsato.

Tsjang Kai-sjek (1887-1975)

1949 De Chinese nationalist Tsjang Kai-sjek (1887-1975) vlucht met ongeveer 2 miljoen volgelingen voor het communisme naar Taiwan (Formosa) en vestigt daar een ‘nationale regering van de Republiek China’ als tegenhanger van de Mao-dictatuur. Na zijn dood in 1975 volgt zijn zoon Chiang Ching-kuo hem op als hoofd van de Kuomintang-partij en als premier. Later wordt hij president van de Republiek China (Taiwan).

1948 De Verenigde Naties nemen de Universele Verklaring van de Mensenrechten aan.

1941 Japanse troepen landen op de Filippijnen, bezetten Guam, en brengen de Britse schepen HMS Prince of Wales en HMS Repulse tot zinken.

1929 Treinontsporing bij Namen: 10 doden en 60 gewonden.

Charles Rennie Mackintosh (1868-1928)

1928 Overlijden in Londen van Charles Rennie Mackintosh (60), geboren Charles Rennie MacIntosh, Schotse architect, interieurontwerper, graficus en schilder. Samen met zijn vrouw Margaret, haar zus Frances en James Herbert McNair richtte hij de groep The Glasgow Four op die enorme invloed had op de Arts-and-crafts-beweging, waar hij een van de bekendste vertegenwoordigers van werd. Hij gaf een belangrijke impuls aan het modern design.

1898 In Parijs wordt een verdrag getekend waarmee een einde komt aan de Spaans-Amerikaanse Oorlog. De onafhankelijkheid van Cuba wordt gewaarborgd, Guam en Puerto Rico door Spanje afgestaan aan de VS. Het luidt het einde van het Spaanse Rijk in en het begin van de imperialistische politiek van de Verenigde Staten.

1865 Overlijden in Laken van koning Leopold I (74). Hij was de derde en jongste zoon van hertog Franz von Sachsen Coburg-Saalfeld (na 1825 Sachsen Coburg-Gotha) en van hertogin Augusta von Reuss-Ebersdorf en Lobenstein. In 1795, op vijfjarige leeftijd, werd hij al door de Russische tsarina Catharina de Grote benoemd tot kolonel bij de Keizerlijke Wacht. Zeven jaar later werd hij er benoemd tot generaal. Hij was dan dus 12.

Leopold pendelde tussen Duitsland, Rusland en Parijs. Hij vertoefde veel in diplomatieke kringen en in het gevolg van tsaar Alexander I nam hij deel aan het Congres van Wenen (1814-1815), waar hij zich liet opmerken door zijn intellect en zijn knappe verschijning. De vrouw van Lodewijk Napoleon, Hortense de Beauharnais, liet zich ontvallen nog nooit zo’n mooie man te hebben ontmoet. Uit bronnen is bekend dat Leopold een van de meest aantrekkelijke partijen was.

Op 2 mei 1816 trouwt Leopold met de Britse kroonprinses Charlotte Augusta, de enige dochter van de latere koning George IV van het Verenigd Koninkrijk. Naar aanleiding van dit huwelijk verkrijgt hij de Britse nationaliteit en wordt hij tot veldmaarschalk benoemd. Het geluk van de pasgehuwden, die spetterende liefde vertoonden, is kort. Eind 1817 baart Charlotte een doodgeboren zoon, na een zware bevalling. Ze sterft zelf de dag daarna. Leopold is die klap nooit meer te boven gekomen.

In 1830 krijgt Leopold het aanbod om koning te worden van het pas onafhankelijke Griekenland, maar hij bedankt. Dan komt België in het zicht. Leopold is de tweede keuze van de Brusselse elite, akkoord, maar hij is dé gedroomde kandidaat voor binnenlands en buitenlands gebruik. Bij de grootmachten ligt hij goed, want van Duitse origine, met Britse nationaliteit, weduwnaar van de Engelse kroonprinses en gewezen generaal in het Russische leger. Iedereen tevreden. Ook in het binnenland, waar men enerzijds geen protestant wil, maar de vrijzinnige liberalen ook niet zitten te wachten op een katholieke vorst. Leopold valt ideologisch goed: hij is tegelijk anglicaan en vrijmetselaar.

Om de katholieken te paaien moet Leopold wel de verzekering geven dat hij met een katholieke prinses zal trouwen en de kinderen katholiek zal opvoeden. Zo gezegd, zo gedaan: Leopold (her)trouwt met Marie-Louise, dochter van de Franse koning Louis-Philippe. Nu zijn ook de Fransen gecharmeerd, kan het beter?

Leopold I wordt koning van een land waarvan de elites en instellingen verfranst zijn. Zijn houding tegenover de ontluikende Vlaamse Beweging wordt bepaald door de onzekere positie van het jonge België dat door de Fransen nog steeds als een prooi voor annexatie wordt beschouwd. Evident dat Leopold I het bestaansrecht en de eigenheid van zijn land wil onderstrepen. Bij de consolidering van de jonge staat speelt de Vlaamse Beweging een politieke rol. De ‘Vlaamse’ taal wordt gezien als een tegengewicht voor de dreiging van het Franse annexionisme. De Vlaamse beweging is ‘nuttig’: ze dient op dat moment ongewild de Belgische belangen.

Leopold I doet een paar opmerkelijke gestes om de Vlaamse intellectuelen op zijn kant te krijgen. In 1835 steunt hij de uitgave van een ‘Vlaams’ woordenboek en de Nederlandstalige publicatie van een Franstalig tijdschrift (Magasin Pittoresque). De koning beschouwt tweetaligheid als een mogelijk bindmiddel tussen beide landsgedeelten. In 1847 benoemt hij Hendrik Conscience, waarvan De Leeuw van Vlaanderen in 1838 is verschenen, tot leraar Nederlands van de twee koningszonen. Zeer opmerkelijk is ook de toespraak die hij houdt in april 1850 over het wetsontwerp op het middelbaar onderwijs. Hij spreekt zich ondubbelzinnig uit voor de Vlaamse eisen, tegen zijn liberale ministers in. Op 27 juni 1856 tekent hij het Koninklijk Besluit tot oprichting van de Grievencommissie.

Leopold sprak vloeiend Duits en Engels, redelijk Frans en ook Russisch. Hij had een talenknobbel, maar Nederlands, de taal van de meerderheid van zijn onderdanen? Neen, dat was te veel gevraagd. Hij is er zelfs nooit aan begonnen.

1777 Joseph-Jean-François graaf de Ferraris overhandigt zijn Grote Atlas van de zuidelijke Nederlanden aan keizer Jozef II. Vanaf 1771 werd ons grondgebied in kaart gebracht, op een gedetailleerde schaal van 1:11 520. Het geheel bestond uit 275 handgetekende en ingekleurde topografische kaarten, vergezeld van twaalf volumes historisch, geografisch, economisch en militair commentaar.

Koop nu Vandaag in de loop der jaren in de Doorbraak-boekhandel.

Henk Sijthoff

10 december. Net binnen: Leopold I, bescheiden knuffelaar Vlaamse Beweging, overleden

9 januari. Historische dag: Staten-Generaal vergadert eerste keer