9 januari. Historische dag: Staten-Generaal vergadert eerste keer

Elk jaar   In Thailand Kinderdag. Op deze dag kunnen kinderen op vele plaatsen gratis naar allerlei activiteiten, pretparken en dierentuinen. Regeringsgebouwen worden opengesteld voor bezichtiging en de koning spreekt enkele kinderen toe. Ook mogen kinderen in het Regeringsgebouw op de stoel van de premier zitten. Het is niet alleen maar lol hebben: kinderen krijgen van de hoogste leraar in Thailand een les in ethiek.

Op Kinderdag opent ook het leger zijn deuren: bij de Koninklijke Luchtmacht kunnen kinderen een kijkje nemen in de cockpit van een straaljager en in Bangkok staan speciaal aangevoerde tanks klaar waarop naar believen mag worden geklommen. De metro en de Skytrain zijn vandaag gratis voor kinderen onder de veertien jaar en onder de 1.40 m.

Mireille Cottenjé (1933-2006)

2006   Overlijden in Brugge van Mireille Cottenjé (72), Vlaams schrijfster en actrice. Ze was verpleegster in Zaïre en schreef populaire autobiografische boeken. Haar debuut is het Dagboek van Carla (1968) dat over haar jaren in het toenmalige Belgisch-Congo handelt, haar huwelijk en haar zes kinderen, waarvan er twee overlijden. Ze verlaat haar man en haar nieuwe liefde wordt de Vlaamse schrijver Jef Geeraerts, met wie ze een reis naar Lapland onderneemt. Verslag daarvan doet ze in haar boek Eeuwige zomer (1969). Haar laatste boek is Wisselspoor (1991), waarvan de titel symbool staat voor haar schommelend gedrag tussen cassant feminisme en vurige relaties met steeds nieuwe mannen. Ze sterft door euthanasie.

1964  In Panama komt het tot hevige rellen nadat Amerikaanse politieagenten in de kanaalzone een Panamese vlag van twee studenten verscheurden. De studenten wilden de vlag naast een vlag van de Verenigde Staten hangen, maar dit was bij wet verboden omdat de kanaalzone Amerikaans gebied was.

1957   De Britse premier sir Anthony Eden (1897-1977) legt zijn functie neer, officieel om gezondheidsredenen, maar in werkelijkheid vanwege zijn falen tijdens de Suez-crisis in oktober-november 1956. Zijn partijgenoot en minister van Buitenlandse Zaken Harold MacMillan volgt hem op en wordt enkele weken later ook verkozen tot partijvoorzitter van de Conservatieven.

1941   Geboorte in New York van Joan Baez, Amerikaans folkzangeres en politieke activiste. Joan stamt uit een Quaker-familie. Zij is zich altijd blijven identificeren met de Quaker traditie, voornamelijk op het vlak van pacifisme en sociale vraagstukken.

1939   Een afvaardiging van het Verbond van Vlaamse Cultuurkringen (waarbij aangesloten: het Davidsfonds, de Vlaamse Toeristenbond (VTB), het Verbond der Vlaamse Oud-strijders (VOS), het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (KVHV), de Vlaams Nationale Zangfeesten, het Vlaamse Kruis, het Vlaams Verbond voor Brussel en het IJzerbedevaartcomité) wordt ontvangen door premier Paul-Henri Spaak en stelt er zijn eisen namens zijn 250 000 aangesloten gezinnen: splitsing van het ministerie van Onderwijs als inleiding tot de splitsing van de andere departementen en toepassing van de taalwetten.

Nynke van Hichtum (1860-1939)

1939   Overlijden in Hilversum van de Friese schrijfster schrijfster Nynke van Hichtum (pseudoniem van Sjoukje Troelstra-Bokma de Boer). Ze trouwt met de socialistische voorman, politicus en dichter Pieter Jelles Troelstra (1860-1930). Ze schrijft Jelle van Sipke-Froukjes, Drie van de oude plaats en, haar bekendste werk, Afke’s tiental.

Dat laatste boek gaat over een Friese plattelandsfamilie met tien kinderen. De moeder van een van haar eerste dienstboden, de arbeidersvrouw Harmke Feenstra uit het dorp Warga, stond model voor dit boek en werd voor haar het ideaal: hoe moeilijk het ook is, een echte moeder zet zich met opofferende liefde volledig in voor man en kinderen.

Sjoukje’s eigen huwelijk houdt stand tot 1908. Zij legt zich na haar scheiding toe op het verzamelen en navertellen van sprookjes, sagen, legenden en volksverhalen uit de wereldliteratuur. Door haar vertalingen maakte ze ook buitenlandse kinderboeken als Winnie de Poeh, Robinson Crusoë en de werken van Ethel Turner bekend in het Nederlandse taalgebied.

1927   Overlijden te Bayreuth van de schrijver en filosoof Houston Stewart Chamberlain, zwager van Richard Wagner en auteur van onder meer Die Grundlagen des neunzehnten Jahrhunderts (1899).

Julien Freund (1921-1993)

1921   Geboorte in het Lotharingse Henridorff (Heinrichsdorf) van Julien Freund, Franse socioloog, filosoof en politicoloog. Zijn voornaamste werken zijn L’Essence du politique (1965) en Sociologie du conflit (1983). Zijn werken zijn vertaald in meer dan 20 talen.

1915   Geboorte in Den Haag van Henk Sijthoff, Nederlands uitgever en eerste directeur van Het Financieele Dagblad.

1905   Overlijden in Marseille van de anarchiste Louise Michel, romantische figuur van de Commune, de Parijse volksopstand van 1871. Haar bijnaam was ‘de Rode Maagd’. Na haar veroordeling werd ze naar het strafeiland Nieuw-Caledonië gedeporteerd, waar ze van 1873 tot 1880 verbleef. Ze werd gewaardeerd ook om haar theoretische geschriften en raakte bevriend met onder meer Peter Kropotkin en Jan Antoon Fortuyn.

1873   Geboorte in Radi (Oekraïne) van Chajiem Nachman Bialik, Joods auteur. Hij is een van de invloedrijkste Hebreeuwse dichters en wordt in Israël algemeen beschouwd als de nationale dichter, alhoewel hij in 1934, veertien jaar voor de oprichting van de staat is gestorven.

Emiel Trossaert, alias Moyson

1838   Geboorte in Gent van Emiel Trossaert, beter bekend als Emiel Moyson, Vlaams voorman en socialistisch pionier. Naar hem is de socialistische mutualiteit Bond Moyson genoemd. Hij zal maar 30 jaar oud worden. Over zijn kort, maar intens leven, zijn ongewilde naamsverandering en hoe de Vlaamse socialisten Belgisch werden kan je hier alles lezen.

1522   Adriaan Floriszoon Boeyens (1459-1523) wordt tot eerste – en tot vandaag toe – enige Nederlandse paus gekozen, onder de naam Adrianus VI. Hij is op 2 maart 1459 geboren in Utrecht. Hij studeert in Zwolle en wordt vanaf 1489 pastoor van het Groot Begijnhof in Leuven. Daar doctoreert hij ook in de theologie. In 1507 wordt Adriaan opvoeder en daarna raadsheer van Karel V.

In die hoedanigheid wordt hij in 1515 naar Spanje gezonden en krijgt hij het voor elkaar dat koning Ferdinand II de gehele Spaanse erfenis aan Karel V toekent. Een jaar later werd hij bisschop van Tortosa. Karel V wordt in 1519 tot keizer gekroond. Adriaan Boeyens was twee jaar daarvoor al kardinaal geworden. Na het vertrek van Karel V wordt hij diens regent in het opstandige Spanje.

Adriaan wordt uiteindelijk op 9 januari 1522 tot paus gekozen. Hij vertrekt hierop naar Rome waar hij pas in mei datzelfde jaar aankomt. Adrianus VI heeft lang getwijfeld of hij het pausschap wel aan zou nemen. Op 31 augustus 1522 wordt hij in Rome uiteindelijk tot paus gewijd. Adrianus VI beschouwde het tegenhouden van de Reformatie en de vereniging van de christelijke machten tegen aanvallen van de islamitische Turken in Hongarije en Rhodos als zijn belangrijkste taken. Als paus stond hij een sobere levenswijze voor. Iets dat hem in Rome door velen niet in dank werd afgenomen.

1464   In Brugge worden de Staten-Generaal van de Nederlanden voor de eerste maal samengeroepen.