Vandaag 1939: communistisch weekblad Het Vlaamse Volk, nieuwe titel van De Rode Vaan, houdt er mee op

De naamswijziging van De Rode Vaan, gesticht in 1921 als Vlaamse krant van de communistische partij van België, was een poging om de Vlaamsgezinde publieke opinie mee te krijgen in de marxistische richting. Met de nieuwe naam Het Vlaamse Volk probeert de Kommunistische Partij van België/Parti communiste de Belgique een breder publiek dan enkel communisten te bereiken.

Het Vlaams-nationalisme wordt goed in het oog gehouden. De communisten zien er zowel een concurrent in die ontevredenen aantrekt, als een mogelijke bondgenoot voor de bestrijding van de Belgische kapitalistische staatsstructuur. Toch gaan ze niet mee in de Vlaamse campagne voor de vernederlandsing van de Gentse universiteit. In de plaats daarvan roepen ze op tot de stichting van ‘een Vlaamse proletarische Hogeschool voor de Vlaamse arbeiders, veroverd door een proletarische revolutie’.

Met de bedoeling beter binnen te dringen in Vlaanderen wordt in de schoot van de Kommunistische Partij van België in februari 1937 de onderafdeling ‘Vlaamse Kommunistische Partij’ (VKP) opgericht. De VKP geniet echter slechts een beperkte autonomie binnen de door Franstaligen gedomineerde KPB.

Bij de stichting van de VKP wordt beslist het partijblad van naam te veranderen. Het laatste nummer van De Rode Vaan verschijnt op 1 februari 1937 en op 6 februari 1937 heet het partijblad Het Vlaamse Volk. Ook wordt er plots opgeroepen deel te nemen aan de IJzerbedevaart en aan betogingen van het Verbond der Vlaamse Oud-strijders (VOS).

Maar dan sluiten Duitsland en de Sovjet-Unie in de nacht van 23 op 24 augustus 1939 een niet-aanvalsverdrag, het zogenaamde Molotov-Von Ribbentroppact. De facto zijn de communisten in Vlaanderen nu bondgenoten van Hitler. Dat ligt hun niet lekker. Maar van verzet is er bij het begin van de Tweede Wereldoorlog helemaal geen sprake. De VKP volgt strikt de richtlijnen van Moskou en houdt zich koest. Op 16 december 1939 verschijnt het laatste nummer van Het Vlaamse Volk.

Overbodigerwijze verbiedt de Belgische regering Het Vlaamse Volk nog eens in januari 1940. In mei 1940, bij het begin van de Duitse bezetting, wil de communistische partij het blad opnieuw uitgeven, samen met zijn Franstalige tegenhanger La Voix du Peuple. In juni worden beide partijbladen echter weer verboden, nu door de Duitse Propaganda-Abteilung. Op 22 juni 1941 begint Duitsland met zijn grote aanval op de Sovjet-Unie. De communisten steken hun kop weer op, maar met het oog op ‘ideologische frontvorming’ laat Moskou niet toe dat de VKP zich anti-Belgisch opstelt. De titel Het Vlaamse Volk is verboden.

Vanaf februari 1941 geven de Belgische communisten opnieuw bladen uit, nu als sluikpers. Het Vlaams Volk duikt niet meer op, het zijn nu weer De Rode Vaan en Le Drapeau Rouge. Na de aanhouding in april 1943 van hoofdredacteur Jef van Extergem, die zo lang mogelijk het Vlaamse been heeft stijf gehouden, volgt De Rode Vaan een Belgisch-patriottische koers, die het na de oorlog aanhoudt.