Als deze eeuw ooit in de geschiedenisboekjes (bij wijze van spreken natuurlijk) aan bod komt, dan zal er, na de aanslag op de Twin Towers in 2001, zeker ook een paragraaf gewijd worden aan Rusland dat ‘in 2022 Oekraïne binnenviel, en door het toedraaien van de gaskraan een wereldwijde energiecrisis veroorzaakte’.

Studenten die er dan een thesis over maken, zullen historisch wat verder doorbomen, en onder deskundige leiding van hun promotor vaststellen dat Europa al in de jaren 1950, met de Suezcrisis, volop had moeten inzetten op energie-onafhankelijkheid. In 1973 was het weer van dat. Na de Jom Kipoeroorlog verhoogden de Arabische leveranciers, bij wijze van sanctie aan de landen die Israël steunden, de olieprijs met 70% en verminderden de olieproductie elke maand met 5%, zodat de prijs per vat explosief steeg. Wat ook de winsten van de grote oliemaatschappijen zoals Exxon en Shell deed exploderen.

Olie en islam

JS

Een postkoets op de autostrade: autoloze zondag, 4 november 1973.

In 1979 veroorzaakte de Iraanse revolutie opnieuw een prijzenschok, en deden we weer hetzelfde: autoloze zondagen invoeren, op jacht gaan naar houtkachels, en gewoon meer betalen voor een volle tankbeurt. Heel het decennium van de jaren ’80 zouden we die crisis moeten uitzweten. In België zorgde de loonindex ervoor dat bedrijven zich in snel tempo uit de internationale markt prijsden, terwijl de olie gewoon duur bleef.

Wat denkt u dat het besluit zal zijn van de thesis van deze student in de verre toekomst? Juist, en zet het in het vet. Het Westen en Europa leerden niets uit de naoorlogse energiecrisissen, men miste reactiesnelheid en vooruitziendheid, en men bleef verslaafd aan fossiele brandstoffen. Mede door de lobbykracht van de oliemaatschappijen en de conservatieve autosector. De islam-invasie en het sponsoren van moslimradicalisme door Arabische landen kregen we er gratis bij.

Deze vaststelling is vandaag uiteraard weer bijzonder actueel. Gisteren was het olie, vandaag is het gas. De perversiteit dat alles aan de gasprijs is gekoppeld, waardoor ook de olieprijzen stijgen, inbegrepen deze van groene energie uit windmolenparken (!), en zo werkelijk alle prijzen de hoogte in jaagt, tot en met dat van een pak friet, maakt dat gaswapen natuurlijk tot iets gigantisch. Poetin is de nieuwe kwelgeest, maar dat was enkel mogelijk omdat we ziende blind gedacht hebben dat die pijplijnen geen enkele geostrategische betekenis hadden. Men aanzag ze voor een ‘millenarisch’ godsgeschenk, en het bewijs dat het aardsparadijs van de vrije wereldhandel vaste vorm had gekregen.

De flaters van paars(groen)

JS

Guy Verhofstadt en de toenmalige Franse president Jacques Chirac in 2006: volledige overdracht van Electrabel aan Suez een feit.

Helaas, de geschiedenis is niet ten einde en we zijn nog niet aan ons nieuw patatjes. Het Belgische energiebeleid blijkt een fiasco dat decennia lang vorm kreeg. Ja, we hebben kerncentrales, maar ze zijn verouderd, en dankzij het malgoverno van Verhofstadt en co zijn ze in handen van een Frans bedrijf terechtgekomen dat ons genadeloos uitmelkt.

Dat én de kernuitstap, door diezelfde Verhofstadt bedisseld om de groenen aan boord van zijn regering te hijsen, maakt dat we al die laadpalen voor elektrische auto’s nooit van stroom zullen kunnen voorzien. Het batterijprobleem zal wel opgelost geraken, de energievoorziening en -transport is een ander paar mouwen.

Daarvoor zijn we zowat een halve eeuw te laat in gang schoten, zoals de hypothetische student van hierboven in zijn masterthesis terecht opmerkt. We hebben geavanceerde kerntechnologie nodig, maar ook deze drijft op brandstof, met name uranium, dat wij niet zelf kunnen ontginnen. Wordt de volgende energiecrisis een uraniumcrisis? En ja: kerncentrales zijn kwetsbaar voor terrorisme, sabotage of hacking. De kunst van de goede huisvader is, op verschillende paarden te wedden. Naast kernenergie moeten ook zon en wind voor een substantieel deel onze energievoorziening waarborgen, met dat ene onbetwistbaar voordeel dat we deze laatste zelf op ons dak hebben, we hangen ervoor niet af van een of andere gestoorde potentaat, Afrikaanse dictator of Arabische woestijnprins.

De olieverslaving heeft deze transitie decennia lang tegengehouden. Naast uiteraard de bureaucratische traagheid, de juridische haarklieverijen. In 2002 kon één bejaard besje uit Knokke nog de bouw van een windmolenpark, 12 kilometer uit de kust, tegenhouden omdat het ‘haar zicht op de zonsondergang op zee zou bederven’. Vandaag stuit het project van de levensnoodzakelijke Ventilus-hoogspanningslijn op een veto van de Boerenbond. Zo komen we er nooit.

Bakfiets en moestuintje

Belga

Klimaatbetoging, Brussel, 24 mei 2019.

Maar ook de groene beweging zelf heeft een rem gezet op ons streven naar energie-autonomie. In 1972 bracht de fameuze Club van Rome zijn pamflet ‘Grenzen aan de groei’ uit, waarmee ons industrieel model in vraag werd gesteld. Het mocht allemaal wat kleiner, stiller, properder.

Het is ook het moment waarop de Vlaamse groene beweging, onder de Agalev-vlag, geboren wordt. Deze beweging was ronduit conservatief, en pleitte veeleer voor een ‘harmonische band tussen mens en natuur’, wat soms in een bijna Rousseau-achtige utopie uitmondt van het stille leven met een bakfiets, vleesloze maaltijden en een moestuintje.

Vandaag zijn de groenen weer in de federale regering, en stellen vast dat ook zij de afspraak met de geschiedenis gemist hebben. Het antwoord op de energiecrisis is niet de vrijwillige armoede, dikke truien en een lage thermostaat, maar technologische renovatie en een radicale transitie naar energie-autonomie. Heel de ecologische beweging, op zich een waardevolle politieke strekking, heeft haar krediet verspeeld omdat zij rond de eeuwwisseling een slecht becijferde kernuitstap wist af te dwingen. Een irrationele attitude die hen blijft parten spelen.

De wetenschappers van de Club van Rome hadden misschien beter een pleidooi gehouden voor innovatie en versnelde energietransitie, in plaats van een manifest voor de achteruitgang. Daar ben ik het met Maarten Boudry eens. Heel het klimaatverhaal, dat doordrenkt is van hetzelfde groene conservatieve gedachtengoed, maar ook een nieuw gevaar voor totalitarisme inhoudt, had ons kunnen bespaard blijven, hadden we nu eens gewoon al sinds de jaren ’70 volop ingezet op het bannen van fossiele brandstoffen. Niet met slogans of dromerijen, maar met een doordacht actieplan. Dan hadden we het CO2-verhaal niet gehad, noch de eindeloze discussie of de klimaatverandering al dan niet door de mens veroorzaakt wordt, noch het hysterisch-puberaal gekrijs van Anuna en co, of de loze praat van Ursula von der Leyen Ursula en Frans Timmermans.

Trage middenklasse

Anders gezegd: de klimaatbeweging is het neveneffect van een te trage energietransitie. We moeten wat dat betreft de hand in eigen boezem durven steken. We vervallen in dezelfde fouten en verliezen tijd. Ook als burger.

De wachttijden voor het plaatsen van zonnepanelen bedragen nu zowat een half jaar. Er is een tekort aan materiaal, de vraag is maal 3 gestegen tegenover de pre-Oekraïnetijd. Dat zijn allemaal mensen die al vroeger hadden kunnen tot plaatsing besluiten, woningeigenaars en kmo’s met voldoende eigen middelen of toegang tot een voordelige lening, maar het toen nog zagen als een geitenwollen sokken gebeuren, zoals vandaag ook de elektrische auto door velen beschouwd wordt als een groen hebbeding.

Nu de elektriciteitsrekeningen uit de pan swingen, en men beseft dat je met voldoende zonnepanelen je elektriciteitsbehoefte op jaarbasis quasi-geheel kan dekken, én quasi gratis de auto kan volladen, schiet het tragere, minder vooruitziende deel van de middenklasse wakker. Dat is tekenend voor heel ons tot op de draad versleten energieparadigma: het idee dat we maar lustig kunnen blijven opstoken wat onder de grond zit, en van het andere eind van de wereld komt. Spijts de overgesubsidieerde parken van Colruyt, Katoennatie en C°, is overheidshulp voor zonne-installaties aan particuliere investeerders en kmo’s goed besteed geld. De technologie van zonnepanelen is overigens nog volop in ontwikkeling. Het rendement kan binnen afzienbare tijd verdubbelen. Er zijn nu ook folies en zelfs verfspray op de markt die op verticale wanden aan te brengen zijn en alles omtoveren in een energiecentrale.

Zie hierin gerust een pleidooi voor ecomodernisme: we moeten nu snel de verloren tijd inhalen en volop inzetten op innovatie die ons onafhankelijk maakt. Kernenergie, waterstof én wat de natuur ons biedt. Anders mogen we ons al opmaken voor de volgende crisis. Het verhaal van de ezel en de steen.

Suezcrisis

De oplossing heet ecomodernisme

9 januari. Historische dag: Staten-Generaal vergadert eerste keer

23 december. Net binnen: Van Gogh snijdt zijn oor af