Elk jaar Het Sinterklaasfeest, op de sterfdag van Nicolaas van Myra (280-342 na Chr.), die bisschop van Lycië in Zuid-Turkije zou zijn geweest. Deze heilige van de ‘goede gaven’ werd later ook de patroon van onder andere kinderen, schippers, bakkers, kooplieden, gevangenen en juristen. In latere legenden werd hij in Spanje gesitueerd en kreeg hij een zwarte Moorse knecht, met de naam ‘Piet’ of ‘Zwarte Piet’.

De onderwijzer Jan Schenkman (1806-1863) wordt gezien als grondlegger van het huidige Sinterklaasfeest in de Lage Landen. In 1850 publiceerde hij in Amsterdam het boekje Sint Nikolaas en zijn knecht dat talloze herdrukken kende. In dit prentenboek wordt het moderne Sinterklaasfeest voor het eerst in een samenhangend verhaal weergegeven. We vinden hier alle bekende elementen terug als het paard, het rijden over de daken, het schenken van cadeaus en de komst van de Sint uit Spanje. Schenkman voerde echter ook nieuwe elementen in: de stoomboot waarmee Sint-Nikolaas aankomt en de zwarte page – waaruit de figuur van Zwarte Piet uit is ontstaan – als hulpje van de Sint, al of niet met roede.

Schenkman schreef in zijn boekje ook de tekst van het sinterklaaslied Zie ginds komt de stoomboot. De melodie werd voor het eerst gepubliceerd door de Oostenrijker Josef Pommer (1845-1918), uitgever van het tijdschrift Das deutsche Volkslied, maar dan wel voor het gedicht Im Märzen der Bauer. In de jaren 1970 wordt dit lied in Duitsland dan weer tot een protestlied tegen kernenergie en milieuvervuiling. Grappig voor Vlaamse en Nederlandse toeristen: grimmige betogingen op die Sint-melodie…

Rita Reys (1924-2013)

2006 Jazz-zangeres Rita Reys wint als eerste Nederlandse jazzmusicus de Oeuvre Edison, na onder anderen Tony Bennett, Herbie Hancock, Wayne Shorter en Toots Thielemans.

1991 In hun woning aan de Planetenlaan in Groningen wordt het echtpaar Leendert (29) en Lisa (23) van der Lei gemarteld en gewurgd door de Turk Omer A. Hoewel de politie Omer A. meteen verdenkt, wordt de moord pas 14 jaar later bewezen dankzij nieuw DNA-onderzoek. Omer A. blijkt dan al in Turkije te zijn overleden. Men vermoedt dat hij zelfmoord pleegde na zijn 11-jarige dochtertje te hebben vermoord.

Henk van Woerden (1947-2005)

1947 Geboorte te Leiden van Henk van Woerden, Nederlands/Zuid-Afrikaans schilder en schrijver. Op negenjarige leeftijd emigreerde Van Woerden met zijn ouders naar Kaapstad in Zuid-Afrika. Hij keerde in mei 1968 naar Europa terug. Hij volgde de schildersopleiding aan de Michaelis School of Fine Arts in Kaapstad die hij voltooide in 1967 en debuteerde in 1968 met een solotentoonstelling in The Artist’s Gallery. Naast zijn schilderwerk was Van Woerden ook als schrijver actief: hij schreef een drieluik over Zuid-Afrika dat nationaal en internationaal de nodige aandacht kreeg (Moenie kyk nie, Tikoes en Een mond vol glas).

Hij doceerde als Writer in Residence aan de Universiteit van Michigan bij de faculteit Engelse Letterkunde. In 2006 kreeg hij postuum de Gouden Uil, de belangrijkste Vlaamse literatuurprijs voor zijn boek Ultramarijn.

1942 Redevoering van de Nederlandse koningin Wilhelmina (vanuit Londen uitgezonden op Radio Oranje) waarin ze voor de eerste keer meer autonomie belooft voor Nederlands-Indië (nu: Indonesië), binnen het kader van een Nederlands Gemenebest. Terwijl de gevluchte koningin haar toespraak houdt, voert de Britse luchtmacht met bijna 100 vliegtuigen een aanval uit op de Philips-fabrieken in Eindhoven. Die wordt fout gericht en treft burgerdoelen: honderden woonhuizen worden vernield en er vallen 138 burgerslachtoffers. De Eindhovenaars noemen dit cynisch het ‘Sinterklaasbombardement’.

1930 Na drie dagen dodelijke mist in de Maasvallei kan men de doden tellen en naar de oorzaak zoeken. Er komen 67 mensen om en dit, naar uit later onderzoek is gebleken, ten gevolge van acute fluorvergiftiging, veroorzaakt door giftige uitstoot van de plaatselijke industrie.

1917 Finland verklaart zich onafhankelijk van Rusland. Het was in 1809 veroverd door Rusland, met een ‘personele unie’ tussen de twee landen tot gevolg, wat wil zeggen: de tsaar regeerde over Finland. In 1917 verklaart Finland de onafhankelijkheid, profiterend van de Oktoberrevolutie die in Rusland woedt. Lenin, die andere kopzorgen heeft, kan moeilijk de annexatie door de tsaar verdedigen en erkent in 1918 de onafhankelijkheid van Finland.

1917 In de haven van Halifax (Canada) vliegt het munitietransportschip Mont Blanc in brand na een botsing met een ander schip. De gevolgen zijn verschrikkelijk: 2900 doden, 9000 gewonden en 30 000 daklozen. Ongezien.

Alex Donckerwolcke (1912-1986)

1912 Geboorte te Sint-Kwintens- Lennik van Alex Donckerwolcke. Aan de Rijksuniversiteit Gent wordt hij burgerlijk mijningenieur en is hij lid van de Dinaso-studenten. Hij maakte carrière in het bedrijfsleven, met onder meer een eigen textielfirma, en wordt rechter in handelszaken. Na de Tweede Wereldoorlog steunt Donckerwolcke Vlaamsgezinden die te lijden hebben onder de repressie. Hij wordt voorzitter van de in 1949 opgerichte Vlaamse Concentratie, de eerste naoorlogse Vlaams-nationale partij.

1912 De Duitse archeoloog Ludwig Borchardt (1863-1938) ontdekt bij opgravingen in Egypte de buste van Nefertiti. Deze bevindt zich sindsdien in het Ägyptisches Museum in Berlijn. Haar naam betekent ‘De mooie is gekomen’.

1910 Geboorte te Rotselaar (Vlaams-Brabant) van Karel Lambrechts (84), Vlaams-nationaal syndicalist en volksvertegenwoordiger. Lambrechts komt van de Boerenbond en wordt in 1933 voorzitter van het Vlaams Nationaal Syndicaat (VNS). In 1936 wordt hij verkozen tot VNV-volksvertegenwoordiger voor Brussel, wat hij blijft tot in 1946. In juli 1940 volgt Lambrechts Victor Leemans op als leider van Arbeidsorde. Namens deze organisatie maakt hij aanspraak op het vakbondsmonopolie in Vlaanderen. Maar dat willen de Duitsers het VNV niet gunnen. Ze zetten een eenheidsvakbond op, de Unie van Hand- en Geestesarbeiders, waarin de Arbeidsorde opgaat. Lambrecht wordt wel een van de acht bestuurders.

Tijdens een verblijf in Duitsland komt hij in conflict met de SS. Hij wordt zelfs tien dagen gevangengezet en krijgt een inreisverbod voor Duitsland. In 1942 stelt VNV-leider Staf de Clercq hem aan tot Algemeen Propagandaleider, ter vervanging van de op 22 januari gesneuvelde Reimond Tollenaere. Na de dood van VNV-leider Staf de Clercq op 22 oktober 1942 wordt hij een van de nauwste medewerkers van de nieuwe VNV-leider Hendrik Elias.

Karel Lambrechts overlijdt in 1994 op de leeftijd van 84.

1883 Het Londense warenhuis Harrods brandt af.

Thomas Edison (1847-1931) op een Amerikaanse postzegel.

1881 Door een gasexplosie in een steenkolenmijn te Seraing komen 66 mijnwerkers om het leven.

1877 Het eerste nummer van The Washington Post rolt van de pers.

1877 Uitvinder en radiopionier Thomas Edison (1847-1931) maakt de eerste geluidsopname en demonstreert de eerste ‘fonograaf’ (voorloper van de grammofoon), in New Jersey. Hij laat een opname horen van zichzelf waarin hij Mary had a little lamb declameert: het is de allereerste opname van een stem. Later zou uitvinder Emile Berliner (1851-1929) de fonograafrol van Edison vervangen door een platte plaat met groeven in spiraalvorm.

Koop nu Vandaag in de loop der jaren in de Doorbraak-boekhandel.

Herbie Hancock

6 december. Net binnen: goedheilig man gesignaleerd in de Lage Landen

Humanisme op muziek