De Limburgse dochter van Sabca hengelt naar 500 miljoen euro van vliegtuigbouwer Lockheed Martin. Het grootste defensiebedrijf ter wereld. Wapens maken is een groeisector.

Sabca is Belgische klasse van een eeuw oud (gesticht in 1920) en maakt vliegtuigonderdelen. Voor de F-35, de opvolger van de F-16, zou Sabca Lummen, met zijn 90 werknemers, voor 500 miljoen euro composietonderdelen kunnen maken. België kocht 34 stuks van de F-35 en bij dat type van commercieel-militaire handel is economische compensatie een belangrijk bestanddeel.

Maar de federale regering verkoos de Amerikaanse F-35 boven de Franse Rafale omwille van het hogere terugverdieneffect. Gehoopt werd op 3,8 miljard euro voor onze luchtvaart- en defensienijverheid. Maar dat blijft voorlopig een opiumdroom. De Russische invasie van Oekraïne prikkelt wereldwijd de militaire orders, ook voor de F-35, een pronkstuk van Lockheed-Martin dat alsnog minder succes heeft.

Blueberry

Een spruit van de Derde Industriële Revolutie in Vlaanderen (DIRV), veertig jaar geleden bedacht, is FLAG, de Flemish Aerospace Group. Vandaag maakt het onderdeel uit van Agoria, de branchevereniging van de technologiesector (vroeger Fabrimetal). De populaire en telegenieke kolonel-vlieger, en VU-parlementair, Herman Candries, was nog raadgever en gedelegeerd bestuurder van FLAG tot 1987. In de voorbije week blonk het samenwerkingsverband Flanders Space, met wortels bij FLAG, op de tweejaarlijkse luchtvaartbeurs in het Franse Le Bourget.

Sabca heeft fabrieken in Haren bij Brussel, Lummen, Charleroi en Casablanca. In 2020 verkocht het Franse Dassault zijn aandelen in Sabca aan Blueberry (blauwe bes, een avontuurlijke doopnaam voor een luchtvaartholding). Bij de stichting van Blueberry door twee aandeelhouders dook de naam Sabena op want de failliete Belgische luchtvaartmaatschappij had een dochter, Sabena Aerospace, die sterk in mro (maintenance, repair, overhaul — onderhoud, reparatie, revisie) is gebleven.

Sabena Aerospace en het Belgische ‘sovereign wealth fund’ SFPIM — een overheidsfinancier met de prozaïsche naam Federale Participatie en Investeringsmaatschappij — bedachten Blueberry in 2020, na de overname van de Dassault-aandelen in Sabca, om de Belgische luchtvaartindustrie recht te houden en te versterken.

SPFIM (een compositie van de Franse en de Nederlandse naam) is eveneens aan boord bij onder meer Asco, Brussels Airport, Brussels Airlines, Aviapartner. Een ‘sovereign wealth fund‘ is de publieke schatkamer van olielanden als Noorwegen, Saoedi-Arabië, Koeweit, Qatar en hun soortgenoten. Het zijn mega-investeerders en -beleggers. SFPIM is een beginneling die behoorlijk boert.

Vredesdividend?

Sabca Lummen is kanshebber voor het half miljard euro door de wereldwijde race naar wapens. Aan het einde van de Koude Oorlog muntte VS-president George H. W. Bush (senior) het begrip ‘vredesdividend’, want de wapenkrimp maakte geld vrij voor de zachtere sectoren. De Amerikaanse defensiebegroting zakte van 6 naar 3 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Het Stockholm International Peace Research Institute raamt de wereldwijde groei van de militaire begrotingen in 2022 op vier procent.

Landen als Duitsland en België, die zich weinig gelegen lieten liggen aan de NAVO-richtlijn om twee procent van hun bbp te reserveren voor bewapening, beloven hogere defensie-uitgaven. Het aantal NAVO-leden dat de twee procent haalt klom van drie in 2014 naar zeven vorig jaar, meldt The Economist.

Want de sommen voor defensie stijgen op alle continenten: het militaire budget van India groeide sedert 2013 met 50 procent en het Chinese met 75 procent. De VS, de grootste bron van defensiegeld ter wereld, investeren in hypersonische raketten, krachtige lasers, kunstmatige intelligentie (AI) en robotica. Maar Europa, concreet de Europese Unie, mist de regie voor verstandige legerbegrotingen. De VS hebben zeven verschillende gevechtsvliegtuigen, Europa maar liefst 20. De Amerikanen strijden met één tank en de Europeanen met vijftien.

Militair-industrieel complex

Zullen de nieuwe defensiecenten de inflatie opjutten? Waarschijnlijk niet, want de meeste waarnemers menen dat de wapenbestedingen niet meer de percentages van het bbp van de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw zullen bereiken. Voorwaarde is natuurlijk: geen warme oorlog tussen de VS en China of tussen India en China. Een van de redenen voor de betrekkelijk lagere kosten is dat legers hoe langer hoe minder manschappen tellen en de loonsom zakt. Ook de technologie helpt: een adviseur, ex-luchtmachtkolonel van Lux Capital, een Amerikaans zaaigeldfonds, vertelt dat één bommenwerper met één explosief vandaag een veelvoud van doelen kan treffen.

Een grondige spelwisselaar is wel dat het zogenaamde ‘militair-industriële complex’, een begrip dat topgeneraal en oud-president Eisenhower lanceerde, technologie bedacht die burgerlijke toepassingen kreeg: denk aan internet. Vandaag keren de rollen zich om en tech-toppers, die vroeger om ethische redenen vies waren van weermacht, interesseren zich voor defensie.

De toekomst

De baas van Lockheed Martin, Jim Taiclet, de milde mogelijke investeerder in Sabca Lummen, heeft een recept voor de toekomst. Het ontwikkelen van nieuwe jets kan tien tot twintig jaar duren, wat zwaar wordt (zie de lijdensweg van zijn F-35). En hij ontwaart een horizon geïnspireerd door de hightechbedrijven uit de civiele sector. Beter is het Silicon Valley na te bootsen met behulp van verse software die de prestaties van wapentuig om het jaar verhoogt.

Oorlog voeren zal weliswaar duur blijven, maar een oorlog verliezen kost rampzalig meer. Bij de scouts leerde ik de leuze kennen: wees paraat.

Herman Candries

Jaak Gabriëls, de lokale Kennedy die het moderne nationalisme op de Limburgse kaart zette

Defensiegeld voor Vlaanderen