Zowel de grootste Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging ANC als de Catalaanse steden en gemeenten die hun steun betuigden aan de pro-onafhankelijkheidsresolutie van het Catalaans parlement, mogen zich aan uitgebreid gerechtelijk onderzoek verwachten. De aanklacht luidt: rebellie en opruiing, waarvoor straffen tot 30 jaar (!) gevangenisstraf mogelijk zijn.

Juridisering politieke kwesties

De tactiek van de Spaanse overheid is al een tijd dezelfde: elke dialoog over decentralisering of een referendum over Catalaanse onafhankelijkheid wordt geweigerd. Alles wat daar tegen ingaat, krijgt te maken met het Grondwettelijk Hof of de Procureur des Konings (Ministerie van Justitie), die Catalaanse actoren pro-onafhankelijkheid via allerlei wegen probeert te vervolgen. Dat is niet altijd direct. Zo kreeg bijvoorbeeld de Catalaanse Nationale Assemblee (ANC) al verschillende malen controle over de vloer: controle van de sociale zekerheid, controle van de privacycommissie enz. De politiek benoemde privacycommissie legde ANC zelfs een monsterboete op van € 440.000 omdat deze niet de privacywetgeving zou respecteren voor haar ledenbestand. ANC weigert deze boete te betalen en ging in beroep. Zo worden overheidsadministraties keer op keer ingezet als wapen tegen politieke tegenstanders (ook Podemos kreeg hier mee te maken).

Voor de officieuze volksraadpleging op 9 november 2014, over Catalaanse onafhankelijkheid, werden ook verschillende politici, waaronder oud-minister-president Artur Mas, vervolgd. Ook daar moet nog een uitspraak volgen. De Nationale Audiëntie, een uitzonderingsrechtbank die de staatsbelangen moet vrijwaren, breidt het onderzoek nu uit naar de Catalaanse gemeenten en andere actoren die hun steun uitspraken aan de resolutie van het Catalaanse parlement, die het stappenplan naar onafhankelijkheid bevat en ongrondwettelijk werd verklaard door het gepolitiseerde Grondwettelijk Hof.

Aanklacht: rebellie en opruiing

De aanklacht klinkt van andere tijden, maar is wel degelijk ernstig. Zowel de Catalaanse Nationale Assemblee (ANC), de Catalaanse Vereniging van Gemeenten voor Onafhankelijkheid (AMI), als de Catalaanse Vereniging van Gemeenten zijn onderwerp van gerechtelijk onderzoek. De rechter van de Nationale Audiëntie, Ismael Moreno, gespecialiseerd in terrorisme en georganiseerde misdaad, vroeg aan de verschillende politie-eenheden om bewijsmateriaal te zoeken die de aanklacht van de Procureur des Konings kunnen staven: rebellie en opruiing.

Rebellie zou een algemene en gewelddadige opstand inhouden met als doel een deel van het land tegen de centrale staat op te zetten of zich ervan los te scheuren. Straffen zijn mogelijk van 25 tot 30 jaar opsluiting. Opruiing zou dan weer een algemene opstand inhouden die via illegale weg de toepassing van de wet verhinderen. Deze misdaad wordt bestraft met gevangenisstraffen van 10 tot 15 jaar.

Lokale mandatarissen geven steun aan parlement

Na de resolutie van het Catalaans parlement, waarin het verklaarde de weg naar onafhankelijkheid te willen inzetten, kwam het Grondwettelijk Hof tussenbeide en verklaarde deze resolutie illegaal. Hierop keurden verschillende gemeenten en lokale overheden resoluties goed waarbij ze hun steun uitspraken aan het Parlement. De Procureur des Konings ziet er een georganiseerde en geplande opstand in die ageert tegen de vigerende legaliteit. De politie moet hierbij bewijsmateriaal verzamelen van de gemeentevergaderingen, waarbij het moet nagaan wie deze resoluties steunde: partijen, personen en andere actoren zoals de onafhankelijkheidsbewegingen, die het als aanstichters ziet.

Democratie: dictatuur van de meerderheid?

De Spaanse centrale overheid laat hierbij duidelijk dat het politieke hangijzers niet via politiek weg wil behandelen. Democratie is er enkel wanneer er een minimaal respect is voor de minderheden. In Spanje betekent dat vooral de Catalanen en de Basken, die demografisch altijd een minderheid zullen vormen. Het staatsmodel dat hen opgedrongen is, is het centralistisch model van het Castiliaanse Spanje, de meerderheid. Pogingen om via politieke weg tot een staatshervorming te komen, mislukten keer op keer. Wanneer Catalaanse politici dan proberen via een andere weg een stem te geven aan hun burgers, worden deze politici als misdadigers behandeld door het gerecht. Dat in een staat waar de Stichting Francisco Franco en het mausoleum van de oud-dictator op de geldelijke steun kan rekenen van de overheid.

Foto: betogers aan het Catalaans Parlement. (c) Assemblea Nacional Catalana

Ismael Moreno

Gevangenis voor politieke satire in Spanje

Spaans gerecht zet aanval in op Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging