2008 Het Europese Parlement erkent de Holodomor in Oekraïne als ‘een vreselijke misdaad gepleegd tegen het Oekraïense volk en tegen de mensheid’. Volgens een resolutie die het Europese Parlement op 23 oktober 2008 heeft aangenomen, werd de holodomor ‘op cynische en wreedaardige wijze gepland door het Stalinistische regime, om de Sovjetpolitiek van collectivisatie van de landbouw op te leggen tegen de wil in van de plattelandsbevolking van Oekraïne’. Dat is een beetje beneden de werkelijkheid…

Maar hoe kwam het ooit zover? In 1920 wordt Oekraïne veroverd door het Rode Leger en Stalin veroorzaakt in 1932-1933 een enorme hongersnood in Oekraïne, de holodomor, een ware genocide met miljoenen doden. Vanaf november 1932 zijn een aantal brutale acties erop gericht de overleving van het Oekraïense volk in het gedrang te brengen. De Sovjetregering beveelt de Oekraïense boeren om al hun voorraden over te dragen aan de Sovjetautoriteiten, inbegrepen dat wat bedoeld is als zaaigoed, waardoor de productie en de oogst van het daaropvolgende jaar onmogelijk wordt gemaakt. Het doel is duidelijk: de boeren uithongeren. Tegelijkertijd deporteren de bolsjewieken de lokale communistische Oekraïners naar concentratiekampen. Zij worden als onbetrouwbaar aanzien en ervan beschuldigd te hebben toegelaten dat ‘Oekraïense nationalisten de graancollecte saboteren’.

De Amerikaanse historicus James Mace (1952-2004) heeft het aantal Oekraïense doden ten gevolge van de hongersnood op 7,5 miljoen geschat. Oekraïne houdt officieel het aantal tussen de 7 en de 10 miljoen doden, een schatting die is overgenomen door de VN.

1983 Op deze zondag trekt door de straten van Brussel een enorme Vredesbetoging tegen het plaatsen van kernwapens in België. De politie telt 120 000 betogers, de organisatoren 400 000. Drijvende krachten achter deze betogingen andere acties tegen de Amerikaanse kernraketten zijn het Vlaams Aktiecomité tegen Kernwapens (VAKA), dat ook een Franstalige tegenhanger heeft, en het Overlegcentrum voor de Vrede, de koepel van alle deelnemende verenigingen. De betogers, waaronder een veertigtal CVP-parlementairen van ACV-strekking, stappen op achter acht eisen zoals ‘Geen atoomwapens in België, noch in enig ander Europees land’, ‘Neen aan Pershing II, Cruise en neutronenbom’, ‘Ontmanteling van SS-20’ enz.

Bij deze derde vredesbetoging – de vorige hadden plaats in 1979 en 1981 – stelt men vast dat de belangstelling en deelneming uit Vlaanderen duidelijk doorslaggevend is voor het succes van de manifestatie. Dat blijkt ook in het parlement: telkens als dit dossier ter sprake komt, zijn het vooral Vlaamse parlementsleden die tussenkomen. De meeste parlementaire initiatieven in verband met de plaatsing van Amerikaanse kernraketten, komen uit Vlaanderen, vooral dan van de SP en van Agalev (nu Groen).

1956 Studenten organiseren een demonstratie in de Hongaarse hoofdstad Boedapest om hun steun te betuigen aan de Poolse hervormer Gomulka. De demonstratie krijgt een omvang die alle verwachtingen van de organisatoren overtreft. Andere studenten en arbeiders sluiten zich aan. De onvrede is onder de arbeiders groot. De betoging krijgt een duidelijk anticommunistisch karakter en wordt een opstand.

Blanche Stuart Scott (1884-1970)

De

demonstranten roepen op tot vrije verkiezingen, een einde aan de Russische overheersing van Hongarije en arbeiderscontrole over de productie. Na een mislukte poging om het gigantische standbeeld van Stalin in het centrum van Boedapest omver te trekken wordt het beeld uiteindelijk met lasbranders op de knieën gedwongen. De overwinning zal van korte duur zijn. Op 4 november 1956 vallen troepen van het Warschaupact het land binnen, en slaan de opstand bloedig neer.

1910 Blanche S. Scott (1884-1970) wordt de eerste vrouwelijke piloot. Ze maakt voorzichtig haar eerste vlucht in de Amerikaanse staat Indiana. Daarna wordt ze een ervaren stuntpiloot die bekend staat om het ondersteboven vliegen en het uitvoeren van ‘doodsduiken’, wil zeggen: duiken vanaf een hoogte van 1200 meter en plotseling slechts 60 meter boven de grond omhoog trekken.

August Beernaert (1829-1912)

1873 In Brussel wordt een nieuwe minister van Openbare Werken benoemd: de Oostendse advocaat August Beernaert (1829-1912), in wie de katholieken weldra een nieuwe en zeer bekwame leider zullen ontdekken. Als aandeelhouder van de liberale krant L’Étoile belge was hij oorspronkelijk eerder een gelovig liberaal doctrinair, maar de groeiende invloed van de links-liberalen (de Radicalen) in de liberale partij deed hem toenadering tot de katholieken zoeken. Hij zal tien jaar premier zijn (1884-1894) en ontvangt in 1909 de Nobelprijs voor de Vrede voor zijn ijver om arbitrage toe te passen voor het oplossen van internationale geschillen en voor zijn strijd tegen de slavernij en de plundering van Kongo. August Beenaert overlijdt in 1912 op de leeftijd van 83 tijdens een bijeenkomst van de Interparlementaire Unie in Zwitserland. Hij verbleef graag in dat land. Zijn echtgenote, de veel jongere Mathilde Borel (1851-1922), was de dochter van de consul van Zwitserland in Brussel.

1846 Het Handelsblad van Antwerpen kondigt de oprichting aan van ‘eene nieuwe Vlaemsche zangmaetschappy onder den tytel Maetschappy voor Tael en Kunst’. Toen al telde de nieuwe vereniging ‘een aenzienlyk getal leden’, onder wie ‘eenige der voornaemste vaderlandsche letterkundigen, en verscheidene gunstig bekende kunstschilders en beeldhouwers’, onder anderen Hendrik Conscience, Jan van Beers, Jan J. de Laet, Lodewijk Vleeschouwer, Johan van Rotterdam, J. en L. van Ryswyck, Edward Dujardin en Jan van Arendonck.

1830 De Belgische Grondwetcommissie, aangesteld door het niet-verkozen Voorlopig Bewind, neemt twee belangrijke besluiten. Het tweekamerstelsel wordt met eenparigheid aanvaard. Met uitzondering van de Brusselse republikein Jean-François Tielemans (1799-1888) opteren alle leden van de Grondwetcommissie voor een erfelijke monarchie. Die Tielemans was een speciaal geval. Deze jurist en journalist van Le Journal de Gand was ten tijde van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden op 15 februari 1830 gearresteerd en in Brussel gevangengezet. Samen met Louis de Potter en Adolphe Bartels moest hij voor het assisenhof verschijnen op beschuldiging van aanzetting tot revolutie tegen de regering. Hij komt er goedkoop vanaf met een veroordeling tot zeven jaar ballingschap. Hij ging in Parijs wonen en zat er een comité voor dat hulp bood aan anti-Nederlandse politieke vluchtelingen.

John Dalton (1766-1844)

Zodra hij bericht krijgt over de Belgische straatrellen verhuist hij weer naar Brussel. Op 6 oktober 1830 werd hij door het Voorlopig Bewind benoemd tot lid van de Grondwetscommissie en tot administrateur-generaal (zoveel als minister) van Binnenlandse Zaken. In deze tweede functie moest hij de administratie organiseren, zowel de nationale als de provinciale en de gemeentelijke, de verkiezingen organiseren, de scholen weer aan het werk zetten, de openbare werken organiseren, maatregelen treffen ten behoeve van de landbouw, de handel en de industrie enz. Een beetje veel. Er komt niets van terecht.

1803 De Engelse wetenschapper John Dalton (1766-1844) publiceert als eerste over atoomgewichten en molecuulgewichten. De Wet van Dalton en het daltonisme zijn naar hem genoemd.

Jan van Arendonck

23 oktober. Net binnen: Europees Parlement erkent de Holodomor als misdaad tegen de mensheid

23 december. Net binnen: Van Gogh snijdt zijn oor af