2000 De Amerikaanse overheid stelt het Global Positioning System ofte GPS beschikbaar voor algemeen burgerlijk gebruik. Een veel nauwkeuriger Europees systeem wordt in 2011 operationeel onder de naam Galileo.

1988 De maximumsnelheid op de autosnelwegen in Nederland wordt verhoogd van 100 km/h naar 120 km/h, zoals in België. Intussen zijn de Nederlanders terug op 100 km/h overgestapt.

1987 Opening van Flanders Expo in Sint-Denijs-Westrem (Gent), gesitueerd op de plaats waar men ten tijde van het

Orson Welles in Citizen Kane (1941)

Koninkrijk der Verenigde Nederlanden een cavalerieplein had aangelegd en dat men nog jarenlang het ‘Willemsveld’ is blijven noemen. Later werd dit terrein gebruikt voor paardenkoersen en deed het een tijd dienst als vliegveld, weet prof. Alexander Karel Evrard.

1962 Twee haastige bussen die vakbondsmilitanten naar een 1 mei-manifestatie brengen, komen in botsing bij Komen-Waasten (nu Henegouwen), wat leidt tot 9 doden en 60 zwaargewonden.

1944 Na een eerste bombardement op 26 april dat 10 burgerslachtoffers maakte, wordt Leuven door de geallieerden opnieuw bestookt en laten 25 burgers het leven.

1941 De film Citizen Kane van de vijfentwintigjarige regisseur Orson Welles gaat in de Verenigde Staten in première. De film inspireert in de loop der tijd vele regisseurs en wordt door filmmakers en -critici vaak de ‘beste film aller tijden’ genoemd, naast andere grote titels uit de filmgeschiedenis als Vertigo van Alfred Hitchcock en La Règle du jeu van Jean Renoir.

Orson Welles (1915-1985) speelt zelf de hoofdrol. Andere hoofdrollen worden vertolkt door Joseph Cotten, Everett Sloane en Dorothy Comingore. Citizen Kane brengt de gang naar de macht van de Amerikaanse krantenmagnaat Charles Foster Kane in beeld. Dit personage is geïnspireerd op mediatycoon William Randolph Hearst (1863-1951).

1931 De Amerikaanse president Herbert Hoover opent de 102 verdiepingen hoge Empire State Building.

1922 De Belgische regering beslist dat de spoorwegen en de post activistische of het activisme verdedigende publicaties niet meer mogen weigeren. Het grondwettelijk recht op vrije meningsuiting weegt zwaarder, oordeelt de regering.

Marcel Minnaert (1893-1970), één van de mensen achter De Bestuurlijke Scheiding

1914 In Gent verschijnt het eerste nummer van het Vlaams-nationaal maandblad De Bestuurlijke Scheiding. Het verlangen naar een ‘bestuurlijke scheiding’ van de Belgische staat – zeg maar federalisme of confederalisme – was vóór 1914 in Vlaanderen nauwelijks actueel, in tegenstelling tot Wallonië. Hoewel de gedachte op zich al in de 19de eeuw, ook in Vlaanderen, onder woorden was gebracht, krijgt deze staatkundige oplossing in 1912 door Jules Destrées Lettre au roi (‘Sire il n’y a pas de Belges’) hernieuwde aandacht. De meeste Vlaamse politici en intellectuele voormannen lopen er aanvankelijk niet warm voor. De discussie komt echter sensationeel op gang door de verschijning van het maandblad De Bestuurlijke Scheiding.

In Gent nemen enkele flaminganten die bindingen hadden met Maurits Jossons Vlaamse Veem (1909) en met het Gentse studentengezelschap Ter Waarheid (1904) het initiatief om deze radicale oplossing voor het Vlaamse vraagstuk te bepleiten.

Op 1 mei 1914 rolt dan het eerste nummer van De Bestuurlijke Scheiding van de pers. De opstelraad bestaat uit Antoon Thiry, Reimond Kimpe en Marcel Minnaert, met Jules van Roy op de achtergrond. De redactie zetelde in het Vlaams Huis aan het Sint-Baafsplein te Gent. Thiry en zijn echtgenote Margaretha van Ael staan in voor de administratie. Het blad zou 200 tot 300 abonnees hebben geteld, waaronder nogal wat intellectuelen. De auteurs schreven zonder uitzondering onder pseudoniem.

De ontvangst van het blad in de ‘officiële’ pers was lauw, maar het radicale gedachtegoed moet toch een weerklank hebben gevonden. In het activisme zal het verschijnsel ‘bestuurlijke scheiding’, in welke staatkundige vorm dan ook, niet meer weg te denken zijn.

De schrijvers gingen tekeer tegen de traditionele partijpolitiek, tegen de vele compromissen die de politici sloten als het om taalwetgeving ging en tegen invloed van Frankrijk in België. Zij pleitten voor een bestuurlijke scheiding langs de taalgrens, maar hebben deze gedachte niet verder uitgewerkt. Merkwaardig was dat de redacteuren de redding van Vlaanderen niet in de eerste plaats verwachtten van de intellectuelen, maar van een nieuwe het Vlaamse volk inspirerende kunstenaar, eigenlijk een nieuwe Hendrik Conscience. In het laatste nummer verscheen een samenvatting van Jossons boek Frankrijk, de eeuwenoude vijand van Vlaanderen en Wallonië (1913). België, als staatkundig fenomeen, zou beter verdwijnen, stelt de auteur.

Alle redactieleden kwamen al zeer vroeg in het activisme terecht en kozen voor het radicale Jong-Vlaanderen.

1911 Dina Sanson wordt in Rotterdam de eerste politievrouw van Nederland. In Vlaanderen doen de eerste vrouwen in 1946 hun intrede bij de gemeentepolitie van Antwerpen.

1888 Bij een hevige voorjaarstorm in de Bocht van Hekla (IJsland) vergaan 19 IJslandvaarders uit De Panne. Bij dit massale ongeval verdrinken 165 Vlaamse vissers.

1886 Overlijden in Parijs van Conrad Busken Huet (59), Nederlands schrijver en literatuurcriticus die een voorname rol heeft gespeeld in de Nederlandse letteren van de 19de eeuw. Zijn omvangrijke, in 1884 voltooide studie Het land van Rembrand heeft blijvende invloed gehad op de beeldvorming van de Nederlanden in de zeventiende eeuw.

vandaag

1869 In Parijs wordt het muziektheater Folies Bergère geopend.

1834 Het wetsontwerp tot financiering en exploitatie van de eerste spoorwegverbinding door de staat wordt goedgekeurd. Het ‘verkeersprobleem’ stond al enkele jaren op de agenda. Vanaf 1830 werden, tot aanwakkering van de Belgische handel, en voornamelijk van de doorvoerhandel, plannen ontworpen om Antwerpen met Maas en Rijn te verbinden, waar het maar kon over eigen grondgebied.

De handel had door de splitsing van de Nederlanden zeer sterk geleden. Een parlementaire commissie komt tot het besluit dat een spoorweg Antwerpen-Keulen moet worden aangelegd, die meteen de meest bevolkte centra zou aandoen. Dat moet tot groot reizigersverkeer leiden. De spoorweg zou lopen van Antwerpen over Mechelen, Leuven, Tienen, Borgworm, Luik, Verviers, Aken en Düren tot Keulen. Het knooppunt van dit nieuwe spoorwegnet moet Mechelen worden, dat door een zijlijn met Brussel zal worden verbonden.

De wet die hiervoor nodig is wordt vanaf januari 1834 in de Kamer besproken. Op 1 mei 1834 (toen nog geen feestdag…) wordt hij aanvaard met 56 tegen 28 stemmen. De tegenstemmers waren ofwel volksvertegenwoordigers die de gevaarlijke locomotief als dusdanig bestreden (zo ging onder meer het gerucht dat je vanaf 30 km/uur als passagier een hersenschudding kon krijgen) of liberalen die de spoorwegaanleg vanaf het begin aan private handelsvennootschappen wilden toevertrouwen.

Om een aantal parlementairen over de streep te trekken had de regering moeten beloven de spoorwegverbinding uit te breiden in de richting van de kust en van de Franse grens, waar premier Charles Rogier wat graag mee instemde.

1661 In het centrum van Londen wordt een meiboom van 40 m gepland, de hoogste ooit, en ingehuldigd met dans en volksmuziek.

1045 Paus Benedictus IX doet tegen betaling troonsafstand ten voordele van Gregorius VI.

Joseph Cotton

‘Rendez-vous in Praag’: fijne kennismaking met een nieuwe speurder

1 mei. Historische dag: De Bestuurlijke Scheiding lanceert idee van federalisme in Vlaamse Beweging