Hoe je het ook draait of keert, de diverse streamingplatforms zijn de echte winnaars van het voorbije filmjaar, waarin de meeste bioscopen dicht moesten blijven. In de VS zijn al enkele grote bioscoopketens failliet. Er wordt al gesproken van een nationale ramp. Bij de Oscarnominaties grossierden de streamingplatformen al. Netflix — 207,64 miljoen abonnees wereldwijd momenteel — verzamelde 35 nominaties, 11 meer nog dan vorig jaar.

En toch greep Netflix tijdens de 93ste uitreiking van de Oscars, commercieel gezien de interessantste filmprijzen van het jaar, naast de hoofdvogel, de Oscar voor beste film. Hun meest genomineerde film Mank, de biopic van Citizen Kane-scenarist Mankiewicz, moest het doen met de Oscar voor beste fotografie en beste Production Design (aankleding, decor, kortom de look van de film). Slechts twee van de 10 nominaties!

Amazon Studios breekt record

Disney+ haalde 15 nominaties binnen en meteen ook de oppergaai dankzij Nomadland van Chloe Zhao, want drie van de belangrijkste Oscars (beste film, beste regie en beste actrice). Kan het prominenter? Nomadland is trouwens al vanaf 27 april op streamingplatform Disney+ te zien. Ook al deed hoofdactrice Frances McDormand tijdens de prijsuitreiking nog een oproep om ‘de film op een zo groot mogelijk scherm te gaan zien’. Bovendien was hun eigen Disney/Pixar-productie Soul ook nog eens goed voor de Oscar voor beste lange animatiefilm. Tenslotte brak Amazon Studios het eigen record met 12 nominaties waarvan de helft voor het Belgisch-Amerikaanse Sound of Metal met ook nog een niet onbelangrijke Nederlandse insteek.

A propos. De leden van de Academy moesten in dit quasi bioscooploze jaar iets ‘ongezien’ doen: zelf bepalen of ze een film al dan niet goed vonden. Andere jaren drijft hun keuze toch wat mee op een hype en/of de media en het publiek een film al dan niet weten te appreciëren. Is dat de reden dat de gedoodverfde favorieten het uiteindelijk ook telkens haalden?

Caviar

Als filmproject gaat Sound of Metal — over een drummer van een metalband die plotseling doof wordt — al ruim tien jaar mee. Aanvankelijk werkte Derek Cianfrance anno 2009 aan de film, een docufictie, met als titel Metalhead. Omdat de productie niet kon worden afgerond nam scenarioschrijver Darius Marder het project over en herdoopte het in Sound of Metal. In 2016 werden Dakota Johnson en Matthias Schoenaerts als hoofdacteurs aangekondigd. Darius Marder zou de regie doen. En toen werd het (opnieuw) stil rond het filmproject. Johnson en Schoenaerts haakten in 2018 af. Riz Ahmed en Olivia Cooke kwamen in hun plaats. Hoofdrolspeler Ahmed volgde overigens zes maanden drumlessen en gebarentaal. Amazon Prime, waarop de film ook te zien is, kocht anderhalf jaar geleden niet alleen de filmrechten maar gaf ook miljoenen uit aan de Oscarcampagne, meer nog dan de zes miljoen dollar (voor vier weken opnames) die de productie had gekost.

Sound of Metal is de zesde Amerikaanse film van Caviar, dat oorspronkelijk — sinds 2004 — een louter Belgisch filmproductiebedrijf was. Amper twee jaar later werd een filiaal in Los Angeles geopend met Bert Hamelinck die behalve ‘Oscar nominee’ op zijn visitekaartje van filmproducent er voortaan ook ‘Oscar winner’ mag (bij)schrijven, die van beste geluid en beste montage.

Het was trouwens Caviar dat in 2017 Chloe Zhao definitief op de kaart zette als regisseur dankzij The Rider, een aangrijpend drama waarin de acteurs hun eigen leven naspeelden. En die acteurs waren native Americans die in het Pine Ridge-reservaat in South Dakota, het domein van de Lakota Sioux, de aartsgevaarlijke rodeosport beoefenden van zo lang mogelijk op een ongezadeld wild paard te kunnen blijven rijden. Zware blessures zijn daarbij legio, ook voor de beste rijders.

Huisloos

Actrice Frances McDormand zag op een filmfestival The Rider, was zwaar onder de indruk en stapte prompt op Chloe Zhao toe om haar te vertellen dat zij de filmrechten had van het non-fictieverhaal Nomadland: Surviving America in the Twenty-First Century van Jessica Bruder. En of zij een samenwerking zag zitten? Zo gezegd zo gedaan. Nomadland, winnaar van de Gouden Leeuw op het Filmfestival van Venetië, het enige filmfestival dat in deze coronatijd fysiek plaatsvond, kreeg eerder al twee Golden Globes (beste drama en beste regie) en was eveneens de grote laureaat tijdens de Britse Bafta’s.

Venetië blijft de traditie trouw. Sinds Alberto Barbera artistiek directeur is van La Mostra waren de volgende films eerst winnaar van de Gouden Leeuw in Venetië en een half jaar later aan het feest in Los Angeles: Gravity, Birdman, Spotlight, La La Land, The Shape of Water, Roma, Joker en dit jaar Nomadland. Deze laatste film is een roadmovie waarin Fern (‘Huisloos ben ik, niet thuisloos!’) na de vorige crisis aan de grond raakt, besluit met haar camper het land rond te trekken op zoek naar her en der een baantje en zich onderweg aansluit bij een groep arbeiders.

China

Intussen heeft de 39-jarige Zhao voor Disney ook al de Marvel-poot opgenomen, een blockbuster – zo snel kan het gaan – van 200 miljoen dollar, een superheldenspektakelfilm die eveneens bedoeld is voor … China, ‘s werelds grootste bioscoopmarkt. Maar sinds men in haar thuisland een oud interview opdiepte waarin Zhao het China van haar jeugd ‘een land van leugens’ had genoemd, doet China er alles aan om haar dood te zwijgen. Wordt ongetwijfeld vervolgd.

Zhao is de eerste Amerikaans-Aziatische filmregisseur (‘Ik ben Chinees’, zo corrigeert/beklemtoont ze graag ) die bekroond wordt op een Oscaruitreiking en pas de tweede vrouw die de Oscar voor beste regie mag ontvangen. De eerste was Kathryn Bigelow, regisseur van The Hurt Locker (2010) over een Amerikaans commando dat in het door de VS bevrijde/bezette Irak bommen moet ontmantelen.

Brombeer

Hollywood koos dit jaar overduidelijk voor de oude acteurs. Zo mocht Frances McDormand, 63 lentes jong), haar derde Oscar al ophalen. Enigszins verrassend (en toch ook weer niet echt) was de Oscar van beste acteur voor Anthony Hopkins, 83 jaar intussen, in The Father, het filmdebuut van de Franse regisseur Florian Zeller, als een zich door de film heen grommende Alzheimerlijder. The Father, in 2015 in Frankrijk verfilmd als Floride, is gebaseerd op het bijzonder succesvolle toneelstuk Le père van Florian Zeller dat door Christopher Hampton in het Engels werd vertaald en ook door hem van theaterstuk tot filmscenario werd bewerkt. Parijzenaar Zeller was eerst romanschrijver, daarna theaterregisseur en mag zich nu ook filmmaker noemen. En Anthony Hopkins? Hij schitterde deze keer in afwezigheid. In 1991 had hij al een Oscar gekregen voor zijn rol in de klassieker The Silence of the Lambs van Jonathan Demme.

Ook in de categorie van beste niet-Engelstalige film ging de Oscar naar favoriet Another Round/Druk/Drunk van de Deens filmregisseur Thomas Vinterberg, voor de gelegenheid in een witte smoking. In zijn ontroerend dankwoord bracht hij hulde aan zijn oudste dochter die een rol in de film zou spelen maar overleed na een auto-ongeval in de buurt van Luik.

Bijgevolg geen Oscars voor onze Vlaamse acteurs Koen De Bouw — hij is in de Tunesische film L’Homme qui a vendu sa peau van Kaouther Ben Hania een artiest die zich laat inspireren door het werk van Wim Delvoye — en Johan Heldenbergh.

Srebrenica

Het was de derde keer dat Heldenbergh uitzicht had op een Oscar. Alleen de eerste keer, in 1995, lukte het met Antonia, de (vr)olijke feministische familiekroniek van Marleen Gorris waarin hij een piepklein rolletje had. Noch Broken Circle noch Aida haalden het!

In Quo Vadis Aida van de Bosnische filmmaakster Jasmila Zbanic is hij te zien als de Nederlandse kolonel Thom Karremans — geen enkele Nederlandse acteur bleek bereid om de rol van deze ‘lafaard’ te spelen. De val van de moslimenclave Srebrenica maar vooral het niet ingrijpen van Nederlandse VN-soldaten onder leiding van Karremans zorgden voor een blijvend trauma in Nederland. By the way. Iemand moet Heldenberg er toch eens op wijzen dat de film op het Filmfestival van Venetië wèl een prijs kreeg, namelijk de prestigieuze katholieke Signis Award.

Voor alle duidelijkheid: alle vermelde films worden in de loop van het jaar nog in de bioscoop bij ons verwacht.

Kathryn Bigelow

Van formalisme en realisme

En de Oscar gaat naar… dan toch een Belg