De bekende schrijver Paul Theroux, die ondanks zijn Frans klinkende naam van Amerikaanse origine is, werd vooral bekend door zijn reisverhalen. De man heeft zowat de hele wereld afgereisd, vaak met de trein, en staat ervoor bekend dat hij in enkele zinnen de essentiële kenmerken van een gesprekspartner of een land kan blootleggen. In één van zijn schrijfsels bestempelde hij Frankrijk als ‘het meest principeloze land ter wereld’: een natie opgetrokken uit opportunisme en eigenbelang op de korte termijn.

Daar is iets van waar. Het land is altijd notoir onhervormbaar geweest: het machtige middenveld (beroepsorganisaties, vakbonden, grote conglomeraten…) bepaalde er doorgaans het beleid, en zowat alle maatschappelijke conflicten werden steevast op straat uitgevochten. Het is niet toevallig dat de gele-hesjesbeweging hier haar wortels heeft.

Maar Macron laat er geen gras over groeien en zet vaart achter al zijn hervormingsplannen. Hieronder een lijstje van erg recente initiatieven die op nauwelijks enkele maanden werden gerealiseerd. De oogst is indrukwekkend en lijkt het land fundamenteel te veranderen. Wat belangrijker is, alle wetswijzigingen worden gestoeld op solide principes: evidence based medicine, ecologische prioriteiten, objectiveerbare maatschappelijke tendensen.

Bijkomende belastingen — maar niet per se zinloze…

Frankrijk is zowat de eerste EU-lidstaat die een aanvang heeft genomen om grote (internet-)bedrijven te verplichten om belastingen te betalen in de regio waar ze actief zijn — in plaats van in het land waar de tarieven de laagste zijn. Als snel kreeg deze wet de roepnaam ‘Gafa’ mee (Google, Apple, Facebook en Amazon) — maar ook Franse bedrijven en ondernemingen buiten de IT-sector maken er het voorwerp van uit. Het land haakte in op een eerder Europees voorstel dat het niet haalde omdat Ierland, Zweden, Denemarken en Finland het initiatief niet steunden. De regering-Macron oordeelde dat het die dingen dan maar zelf moest regelen; een aantal andere lidstaten van de EU (meer bepaald Italië, het Verenigd Koninkrijk en Spanje) hebben intussen al laten weten dat zij het Franse voorbeeld gaan volgen. Van België geen nieuws…

En ongeveer op hetzelfde ogenblik besliste het land om vliegtuigreizen aan een extra taxatie te onderwerpen: ook al een principe waarvoor al jàren gepleit wordt. Op dit vlak nam Frankrijk zelfs Nederland in snelheid. Toegegeven, het gaat om extra belastinginkomsten voor de noodlijdende Franse staatskas — maar niemand zal ontkennen dat het land hiermee de toon heeft gezet voor de rest van Europa, en zelfs van de wereld. Want deze problematiek ligt al jaren ter tafel: reeds in 2006 kondigden twaalf landen aan dat ze het eens waren met het principe om een taks te heffen op vliegtickets. Toentertijd was het de bedoeling dat die bijkomende taxatie zou dienen om de strijd tegen aids, malaria en tuberculose in de arme landen te financieren; thans is de bekommernis verschoven naar het de zorg om een beter milieu. In Frankrijk werd de taks, die tot veertig euro kan bedragen, ingevoerd vanaf 1 juli ll. voor de passagiers die opstijgen vanop een Franse luchthaven.

… gekoppeld aan evidente besparingen

‘Frankrijk stopt met het terugbetalen van homeopathie’, blokletterden nogal wat media enkele dagen geleden. Etienne Vermeersch, die zijn hele leven heeft gewijd aan het bestrijden van ongefundeerde mythes, zal vanuit zijn hemel goedkeurend geknikt hebben. Homeopathie is een van de krachtigste placebo’s, en dus houden sommige artsen (en nog belangrijker: hun patiënten) staande dat de doorgaans mooi verpakte homeopathische producten een aantal zieken baat brengen. Dat mag als bewezen beschouwd worden (op voorwaarde dat het niet gaat om al te zware aandoeningen), maar daarom hoef je dit soort praktijken nog niet te subsidiëren — ook al omdat je op deze manier de handelaars in geschud water met suikerpilletjes rijkelijk vergoed voor hun nering die de toets van de wetenschappelijke bewijsvoering niet kan doorstaan. Nu hebben ook onze zuiderburen de terugbetaling van dit soort medicatie door de ziekteverzekering geschrapt. Een evidente besparing… Hier bij ons zijn er alvast mutualiteiten die daarvoor wel degelijk een tegemoetkoming voor homeopathische behandelingen voorzien.

De Belgische aanpak van de arbeidsgeneeskunde, die grotendeels neerkomt op het uitvoeren van grote aantallen medische onderzoeken op werknemers, hebben wij in de zestiger jaren van vorige eeuw zonder veel nadenken overgenomen van de Fransen. Maar onze zuiderburen hebben die insteek nu volledig herzien op basis van nogal wat wetenschappelijk onderzoek dat aantoonde dat al die preventieve medische onderzoeken nauwelijks zin hebben. En er wordt niet mee getalmd: het routinematige gezondheidstoezicht op werknemers is op korte tijd welhaast volledig afgeschaft: ‘La visite médicale amenée à disparaître’. Dit zou gepaard gaan met een, ook in ons land broodnodige, belangrijke accentverschuiving in het reglementaire kader, in het verlengde van wat in Nederland gebeurde op basis van een uitspraak vanwege een vorige Nederlandse minister Paul de Krom: ‘Naast de zorgplicht van de werkgever bestaat er een plicht voor werknemers tot goed werknemerschap’.

Een sterk contrast met België: een van de laatste wapenfeiten van Kris Peeters als federaal minister bevoegd voor werk was weliswaar een koninklijk besluit van 14 mei 2019 dat de overmaat aan medische onderzoeken, uit te voeren door de bedrijfsarts, enigszins beoogt af te slanken — maar dat is rijkelijk too little, too late en zal weinig effect hebben (en onze ondernemingen nauwelijks financieel baat zal bieden). België blijft nu over als zowat het enige land ter wereld dat het (grotendeels) zinloze routinematige gezondheidstoezicht op werknemers zo strak onderwerpt aan een regelgeving.

Ons land verliest terrein

Dit is maar een steekproefje van vier wetgevende initiatieven, vers uit de Franse oven, die door elk helder denkend burger zullen ondersteund worden, maar waarover in ons land niet de minste aandrang merkbaar is. En kom niet vertellen dat dit te wijten is aan onze regering ‘in lopende zaken’: wij hebben de fakkel overgenomen van Frankrijk wanneer het gaat over politiek immobilisme.

Louis Theroux

De bard en zijn muze

Het meest principeloze land ter wereld toont zijn principes…