2010 Overlijden in Amsterdam van Ton van Duinhoven (89), journalist, acteur en tekstschrijver, na vijf jaar bedlegerigheid. Hij trouwt in 1960 met de actrice Ina van Faassen die in 2011 overlijdt, minder dan een jaar na Ton.

1992 Overlijden in Brussel van Bob de Moor (66), Vlaams striptekenaar. In 1949 begint De Moor voor het weekblad Kuifje te werken waar hij de op Hendrik Consciences boeken gebaseerde strips De Leeuw van Vlaanderen en De Kerels van Vlaanderen maakt. Hij wordt de rechterhand van Hergé. Van zijn hand zijn de reeksen Meester Mus, Barelli en Cori, de scheepsjongen. Verder Nonkel Zigomar en Snoe en Snolleke.

Raymond Abellio (1907-1986)

1986 Overlijden in Nice van Raymond Abellio (78), schrijversnaam van Georges Soulès. Deze ingenieur koestert eerst extreem-linkse ideeën, maar net als veel andere technocraten sluit hij zich tijdens de Tweede Wereldoorlog aan bij het Vichy-regime en werd in 1942 secretaris-generaal van Eugène Deloncle’s Mouvement Social Révolutionnaire (MSR). Hij neemt deel aan de poging van Marcel Déat om een verenigde collaborerende partij te creëren. Na de bevrijding wijkt hij uit naar Zwitserland en wordt hij bij verstek veroordeeld tot 20 jaar gevangenisstraf wegens collaboratie. In 1952 krijgt hij echter gratie en begint een literaire carrière. Hij is de auteur van ondermeer La fin du nihilisme (1943), Assomption de l’Europe (1954), La fosse de Babel (1962), Ma dernière mémoire (1972-1980) en Visages immobiles (1983).

1977 Goedkeuring in Frans Canada van ‘Wet 101’, waardoor Frans de enige officiële taal van Quebec wordt.

1976 Midden in de grote droogte van die zomer komen in Londen meer dan duizend Sikhs bij elkaar om te bidden voor neerslag. De uit centraal Azië afkomstige gelovigen zijn ervan overtuigd dat hun gebeden binnen vier dagen voor regen zullen zorgen.

Matthias Erzberger (1875-1921)

1944 De Franse wetgever voert met terugwerkende kracht de misdaad van nationale onwaardigheid (‘indignité nationale’) in. De straf bestaat in sociale degradatie. Veroordeelden worden van hun burgerrechten beroofd en uitgesloten uit de administratie. Ook bepaalde beroepen (advocaat, notaris, journalist, leraar, bedrijfsleider) mogen ze niet meer uitoefenen. Deze sanctie zal ongeveer 50 000 Franse gezinnen treffen.

1921 Overlijden van Matthias Erzberger (45), Duitse minister van Financiën en woordvoerder van het Zentrum, die strikte toepassing van de clausules van het onmogelijke Verdrag van Versailles eist. Hij wordt in Bad Griesbach in het Zwarte Woud neergeschoten door twee voormalige marineofficieren, Heinrich Schulz en Heinrich Tillessen, leden van de geheime, nationalistische Organisation Consul. Erzberger was een katholieke fundamentalist, bezeten door de gedachte dat Duitsland boete moest doen. Voor de Eerste Wereldoorlog wilde hij voor de paus een nieuwe kerkelijke staat oprichten in Liechtenstein.

1913 De Nationale Maatschappij voor Waterdistributie wordt eindelijk tweetalig.

Jules Romains (1885-1972)

1885 Geboorte in Saint-Julien-Chapteuil (Haute-Loire) van de Franse schrijver Jules Romains, met zijn ware naam Louis Farigoule. Lid van de Académie française, auteur van Knock ou le triomphe de la médecine en van Les copains. Hij schreef tussen 1932 en 1946 Les Hommes de bonne volonté (De mensen van goede wil), een groot fresco van zo’n zevenentwintig delen. Zijn theorie van het ‘unanimisme’ verkondigt het bestaan van een verband tussen het bewuste denken en het ontzielde leven: ‘Ruimte bindt ons door met ons mee te denken’.

1880 Geboorte in Sint-Niklaas van Leo Meert, Vlaams-nationalist, textielondernemer en de ‘penningmeester van het activisme’. Zie Vandaag van 13 augustus 2023.

1880 Geboorte in Rome van Guillaume Apollinaire als Wilhelm Apolinary Kostrowitzky, zoon van een alleenstaande Poolse vrouw en een Italiaanse officier. Deze Franse dichter is de bedenker van de term surrealisme. Zie Vandaag van 26 augustus 2022.

1878 Hoe men de samenstelling van het kiezerskorps manipuleert. Om te kunnen deelnemen aan de landsverkiezingen moet je in die jaren een bepaald bedrag aan belastingen betalen: de cijnseis. Sinds de wet van 12 maart 1848 is die cijnseis teruggebracht tot het grondwettelijke minimum van 20 florijn. De liberale regering van Walthère Frère-Orban kan de grondwet niet wijzigen, maar bedenkt een truc om de samenstelling van het kiezerskorps te veranderen door een ‘aanpassing’ van de fiscale wetgeving. Ze wil het aantal ‘linkse’ kiezers doen toenemen en het aantal ‘rechtse’ doen dalen.

Zo werden met de wet van 26 augustus 1878 personen die gebouwen bewoonden, toebehorend aan de openbare machten, van grondbelasting vrijgesteld. Dat was meestal het geval met de parochiegeestelijken, zodat deze geen voldoende belasting meer opbrachten om cijnskiezer te zijn. Meer dan 1500 priesters verliezen zo hun stemrecht. Op dezelfde manier had een katholieke regering in 1871 al het stemrecht ontnomen aan een aantal caféhouders.

Maar Frère-Orban gaat verder: hij wijzigt ook het belastingsysteem op paarden en berooft daardoor een groot aantal boeren van hun stemrecht. Anderzijds hoopt hij het aantal linkse kiezers te vermeerderen door een makkelijkere toekenning van Belgische nationaliteit aan vreemdelingen door wat men toen de ‘grote naturalisatie’ noemde. Niets nieuws onder de zon.

1854 In het tijdschrift L’Illustration beschrijft de Fransman Charles Bourseul (1829-1912) het basisprincipe van de telefoon. Hij wordt daarom soms genoemd als de uitvinder ervan hoewel hij geen werkend toestel wist te maken.

1829 In De Hoop, een steenkolenmijn bij Seraing (Henegouwen), komen 36 mijnwerkers om het leven door een gasexplosie.

1789 Gepresenteerd door de beruchte Maximilien de Robespierre, wordt de Verklaring van de rechten van de mens en van de burger aangenomen door de revolutionaire Nationale Vergadering. Mirabeau kondigt aan zijn collega’s de intrede aan van een nieuw tijdperk, waarin ‘algemene vrijheid de absurde onderdrukkingen die de mensen overweldigen uit de hele wereld zal verbannen’ en ook ‘de universele broederschap zal […] herleven’.

1743 Geboorte in Parijs van Antoine Lavoisier, Frans scheikundige, botanist, astronoom, wiskundige en belastinginner. Ontdekte het element zuurstof en formuleerde de behoudswet voor materie. Ook heeft hij een scheikundige revolutie teweeggebracht in de chemische nomenclatuur. Lavoisier wordt vaak gezien als de vader van de moderne scheikunde. Wat niet belet dat hij op zijn 50ste, ten tijde van de Franse Revolutie, onder de guillotine terechtkomt. De rechters verklaren letterlijk: ‘De Republiek heeft geen geleerden nodig’.

Julius Caesar (100 VC-44 VC)

1652 Zeeslag bij Plymouth, tijdens de Eerste Engels-Nederlandse Oorlog. Tegenover 40 Engelse schepen staan 23 Nederlandse schepen onder het bevel van Michiel de Ruyter. De slag eindigt onbeslist.

-55 Julius Caesar valt Engeland binnen met een vloot van tachtig troepentransportschepen, genoeg om twee legioenen (Legio VII en Legio X) te vervoeren, en een onbekend aantal oorlogsschepen. Ze steken zij het kanaal over vanuit Portus Itius (Sint-Omaars) in Frans-Vlaanderen. Nog achttien transsportschepen voor de cavalerie moesten naar Brittania zeilen vanuit een andere haven, waarschijnlijk Ambleteuse. De operatie loopt uit op een mislukking. Maar een jaar later keert Caesar terug.

Marcel Déat

26 augustus. Historische dag: wetgeving aangepast om cijns en dus electoraat te manipuleren

5 januari. Net binnen: Sovjets zetten Holodomor in gang en hongeren Oekraïne uit

Franse socialisten in de collaboratie