Een meerderheid van de bevolking vindt dat er iets gedaan moet worden aan de opwarming van de aarde. Toch zeker zolang er niet geraakt wordt aan haar portemonnee. De mensen die vinden dat er geen probleem is, of dat er niet al te veel aan gedaan moet worden, vormen een minderheid.

Minder bekend is een tweede minderheid: een elite die het klimaatprobleem gebruikt om een donkergroene agenda door te voeren. De ambitieuze Europese ‘Green Deal’ van Ursula von der Leyen en Frans Timmermans neemt inderdaad geen genoegen met een ‘net-zero-economie’. Daarnaast wil ze ook nog eens een verregaande verduurzaming afdwingen, vervuiling elimineren en een grote uitbreiding van de natuur en de biodiversiteit bewerkstelligen.

Inmiddels is veel ervan al goedgekeurd of zo goed als, inclusief de koofstofheffing en een afgezwakte natuurherstelwet. De impact op de portemonnee van de Europeanen blijft vanzelfsprekend onbesproken, maar ze gaat gigantisch zijn. Qua klimaat zal het niet veel uitmaken, aangezien de bijdrage van de EU tot de antropogene broeikasgasuitstoot weinig of niks voorstelt. Over een ‘deluded’ Europa gesproken.

Dwaze renovatieplicht

In Vlaanderen begint dat prijskaartje inmiddels al een beetje te dagen. Met ‘dank’ aan de renovatieplicht voor residentiële gebouwen. Ooit wees N-VA die plicht af. Terecht: het is een onaanvaardbare inbreuk op onze economische vrijheden. Laat mensen zelf beslissen hoe ze CO2-neutraal wonen.

Niet veel later voerde de Vlaamse regering, op voorstel van minister Zuhal Demir (N-VA), doodleuk een uiterst strenge, dure en problematische renovatieplicht in. Een die veel verder gaat dan wat de EU eist. Grappig genoeg meent Demir zich toch te moeten of mogen opwerpen als spreekbuis van ‘de woedende mensen’…

Een zaak klopt: haar partij is de partij van de verandering. In dit dossier gaat de waarde van oudere huizen en appartementen drastisch ‘veranderen’. Terwijl veel van die overdreven isolatie en renovatie uiteindelijk futiel of zelfs contraproductief zal blijken te zijn. Door uiterst goedkope en CO2-vrije energiebronnen, steeds warmere winters, en de vervelende combinatie van extreem geïsoleerde woningen en hete zomers.

Biodiversiteit

Het natuurherstelonderdeel van de Green Deal wordt verantwoord met het argument dat de natuur moet herstellen van een ‘burn-out’. Werkelijk? Er zijn wel degelijk belangrijke pijnpunten waar iets aan gedaan moet worden, maar gemiddeld is de natuur hier al een aantal decennia in steeds betere doen.

Een nog grotere leugen is de claim dat biodiversiteit dé sleutel is om het klimaat te stabiliseren. Men verwart bewust het uitbreiden van natuurgebieden met het vergroten van de diversiteit aan soorten. Dat uitbreiden zou de toename van CO2 in de atmosfeer inderdaad helpen terugdringen, al zal het hoogstens om een aantal procenten gaan. Van alle menselijke CO2 belandt momenteel ongeveer 50 procent in de atmosfeer en 50 procent in de natuur. Van die tweede helft nemen de oceanen de helft voor hun rekening.

Wat die andere 25 procent betreft, zijn een aantal specifieke natuurgebieden zoals bossen, grassen, mangrovewouden en veengebieden, en een aantal diersoorten zoals walvissen belangrijk. Maar aangezien veel vruchtbaar land gebruikt wordt om de nog steeds groeiende menselijke bevolking te voeden, kan het maar in beperkte mate succesvol omgezet worden in dat soort CO2-opslorpende natuurgebieden.

Een zaak is in elk geval zeker: biodiversiteit is in dit verband irrelevant. Anders gezegd: het aantal soorten vlinders in piepkleine Vlaamse natura 2000-gebieden, katachtigen in Afrika of vissen in het Victoriameer heeft geen noemenswaardige impact op het klimaat.

Democratisch deficit

De grofste leugen is wel dat de Green Deal een democratische ‘deal’ zou zijn. Het project heette trouwens al zo terwijl het nog goedgekeurd moest worden. Zelfs na een volledige goedkeuring kan er nog altijd geen sprake zijn van een democratische ‘deal’, daarvoor is de EU veel te weinig democratisch. Het gaat hier bijgevolg om Orwelliaanse ‘dubbelspraak’: valse taal, in het bijzonder gebruikt door een totalitaire staat.

Niemand minder dan Yanis Varoufakis legde onlangs haarfijn uit waarom de vermaarde politicoloog Peter Mair overschot van gelijk had toen hij de EU zonder verpinken omschreef als een ‘politiek systeem dat is opgebouwd door nationale politieke leiders als een beschermde sfeer waarbinnen beleidsvorming de beperkingen van representatieve democratie kan ontwijken’.

Kandidaat

Hij doet mee als kandidaat aan de Europese verkiezingen van volgend jaar, maar wel met de nodige tegenzin. Meer dan ooit beseft hij dat hij ‘wellicht niet meer zal meemaken hoe de kiemen van de democratie wortelschieten in de EU’. Het voornaamste probleem is dat er niet de minste democratische controle is op de ondoorzichtige Europese Raad.

Nationale vertegenwoordigers kunnen daar onpopulair beleid goedkeuren, zonder dat ze ter verantwoording geroepen worden. De schuld ervoor kan namelijk makkelijk afgewenteld worden op andere landen. En EU-functionarissen weten dat.

Een opgelegde revolutie

Bij gebreke aan voldoende democratische legitimiteit is de ‘Green Deal’ veeleer een dictaat en van bovenaf opgelegde revolutie. Die zijn in het verleden steevast boemerangs gebleken. Denk maar aan de mislukte progressieve revolutie van keizer koster Jozef II. Ook de Spaanse pilaarbijter koning Filips II kwam niet bepaald ongeschonden uit de katholieke contrarevolutie die hij de Nederlanden te vuur en te zwaard oplegde.

In het geval van de Groene Revolutie gaat het verzet zich vertalen in nog meer straatgeweld en in een verdere electorale winst van zogenaamd populistische en radicaal-rechtse partijen. Zowel op nationaal niveau als bij de verkiezingen voor het Europees parlement.

Ook al gaat men die revolutie blijven goedpraten door te verwijzen naar het klimaatprobleem. Een domein waarin de deugdpronkerige EU absoluut een voortrekkersrol wil spelen.

‘Imperial overstretch’

Voor die Europese doorbraak van radicaal-rechts wordt trouwens al geruime tijd gewaarschuwd. Door Martin Wolf bijvoorbeeld, al heeft hij het over factoren als de-industrialisatie, de concurrentie met China en de oorlog in Oekraïne. Ruud Koopmans benadrukt dan weer het probleem van de massa-immigratie. Ook EU-kenner en –criticus Hans Kundnani sluit een machtsovername door radicaal-rechts niet uit.

Het zou natuurlijk een half mirakel en hele paradox zijn mocht de quasi-democratische EU op die democratische manier tot de orde geroepen kunnen worden. Feit is in elk geval dat ze haar boekje steeds meer te buiten gaat. Volgens de Britse historicus Andrew Roberts begon die toestand van ‘imperial overstretch’ trouwens al jaren geleden.

Zoals andere imperiums werd de EU ‘proud’, om het met de woorden van de negentiende-eeuwse hymnodist John Ellerton te zeggen, en ging ze steeds meer haar eigen expansie en glorie nastreven. Ten koste van het welzijn en de welvaart van haar onderdanen. Dat is dus wat ook de Groene Revolutie van Ursula von der Leyen zal blijken te zijn: een nieuwe uiting van Europese ‘imperial overstretch’.

Martin Wolf

Green Deal: een opgelegde revolutie

Kunnen we nog een weg uit? (III)