Vroeger was alles beter. En dan bedoel ik niet de maatschappij, maar de IDB (Inlichtingen Dienst Buitenland) oftewel de toenmalige AIVD (Algemene Inlichtingen- en Veiligheids Dienst) zoals onze Nederlandse Stasi’s in 1989 heette.

Achter het IJzeren Gordijn

In mei 1988 maakte ik mijn eerste motorreis en reeds op mijn tweede motorreis belandde ik al achter het IJzeren Gordijn. Niet uit nieuwsgierigheid maar domweg omdat ik was uitgenodigd* door een Tsjechoslowaakse kinderarts uit Banská Bystrica, een stad aan de rand van de Lage Tatra. Het aanvragen van het Tsjechoslowaakse visum was een eitje en zo reed ik begin augustus 1988 richting Tsjechoslowakije over de Duitse Autobahn. Ik had werkelijk geen flauw idee wat ik moest verwachten. Wat ik wist van het zogeheten Oostblok waren hooguit wat zwart/wit-beelden van tv. De overbuurman uit mijn jeugd had een Trabant. Ik kende het Tsjechoslowaakse automerk Škoda. Maar dan had je het echt wel gehad.

De grensovergang bij Rozvadov zal ik nooit meer vergeten. Die staat nog op mijn netvlies gebrand. Wat ik in de verte zag toen ik kwam aanrijden was een hele dikke wit-rode slagboom en een ongelofelijke klerenkast van een vrouw in legerkleding. Omdat ik vrij laat was, best wel moe en moest wachten ben ik maar naast mijn motorfiets gaan zitten. Ineens werd er naar mij geroepen dat ik moest komen. Ik stapte op mijn motor en reed naar de dikke wit-rode slagboom en meldde me bij de vrouwelijke klerenkast. Na een stempel en wat vragen kon ik direct verder. De controle voor motorrijders is overal ter wereld nihil in tegenstelling tot auto’s. Ik sprong op mijn motor en reed snel verder want ik wilde voor donker op een camping zijn.

Welkom in Tsjechoslowakije

Tussen de graanvelden door rijdend zag ik ineens verderop een oploop. Toen ik langs reed zag ik een jong meisje van een jaar of 12 dood op het asfalt liggen voor een Škoda met een verbrijzelde voorruit. Mijn eerste kilometers achter het IJzeren Gordijn waren dus niet bepaald plezierig. De vieze ouderwetse camping waar ik op belandde na een tiental kilometer rijden, maakte het niet beter. De camping stond bomvol met Oost-Duitsers (lees: MZ motoren en Trabantjes) en later vertelde mij iemand waarom dat zo was.

Na aankomst in Banská Bystrica heb ik daar 1 nacht geslapen en ben vervolgens naar de Lage Tatra gereden waar die kinderarts samen met een groep studenten verbleef bij een opgraving van een oud klooster. Het werd een fantastische vakantie in een waanzinnig mooi natuurgebied genaamd Slovenski Raj ( betekent ‘Paradijs’). Ik vierde er mijn verjaardag bij een groot kampvuur en gitaarmuziek. Tsja, toen besloot ik dat ik naar de Sovjet-Unie wilde het jaar daarop en dat mocht dus niet op de motor. Ik heb daar in een eerdere episode, ‘In de sporen van Borat’, over geschreven.

De IDB ziet u

Wat er gebeurde toen ik een visum voor de Sovjet-Unie wilde aanvragen zal ik nooit vergeten. Vroeger kreeg je als burger nog veel post en wist je precies op welke dag je bankafschriften in de brievenbus lagen, of het blad Motor. Kortom, dat was een wetmatigheid. Toen mijn post dan ook wekenlang volledig in de soep liep en ik allemaal rare piepkleine tekentjes op mijn enveloppen zag staan (een naïef persoon zou het niet eens opgevallen zijn) wist ik genoeg. De IDB oftewel de Nederlandse Stasi-dienst had mijn post gecontroleerd. Alleen maar omdat ik naar de Sovjet-Unie op vakantie wilde, meer niet.

Ik vond dat wel zo volstrekt belachelijk dat ik er zelfs nu nog boos om kan worden. Waar haalt de Nederlandse staat in hemelsnaam het lef vandaan om in mijn post te zitten snuffelen? Maar goed, dan zou je toch denken dat een democratische rechtsstaat als Nederland die de Stasi-dienst verfoeide en er schande van sprak nooit zou overgaan tot het aannemen van een wet die burgers afluisteren tot een normaliteit verheft terwijl een meerderheid van de Nederlandse burgers tegen deze wet is. Erger nog: de AIVD mag sinds mei 2018 zelfs de PC of laptop van iedere Nederlander hacken. En misschien nog wel erger: de AIVD mag zelfs een geheime DNA-databank aanleggen. Verder wordt er al geëxperimenteerd met RFID-chips in voertuigkentekens.

Buurman, wat doet u nou?

Niet te verwonderen dat voormalig Sovjet-leider Mikhail Sergeyevich Gorbachev zei: ‘The most puzzling development in politics during the last decade is the apparent determination of Western European leaders to re-create the Soviet Union in Western Europe.’ Snapt u het nog? Ik allang niet meer. En in tegenstelling tot vroeger heb ik nu het bevreemdend gevoel dat ik richting de voormalige Oostbloklanden en de Sovjet-Unie meer vrijheid tegemoet rijdt dan ik ooit nog in Nederland zal hebben als burger. Speciaal voor mijn dag van vertrek heb ik dan ook puur als statement een kentekenplaat gekocht: ‘WEG MET DE SLEEPWET’. Een officiële, gekocht voor €5 bij een erkend kentekenplatenbedrijf. Want het gaat de Nederlandse Staat helemaal niets aan waar en wanneer ik ergens rijd.

Voor die mensen die het IJzeren Gordijn niet bewust hebben meegemaakt of nooit in één van de voormalige Oostbloklanden of de Sovjet-Unie geweest zijn raad ik Das Leben der Anderen aan. Een ronduit beklemmende film…

*Die kinderarts was op bezoek bij de LUMC/Kinderkliniek voor beenmergtransplantaties waar ik toen werkte.

Mikhail Sergeyevich Gorbachev

Maastricht ligt niet in een Wit-Russisch woud

Vroegâh was alles betâh!